اتوکلاو کردن و استریل سازی وسایل دندانپزشکی

برنامه های کنترل عفونت شامل تمیز کردن و استریل سازی ابزارها و دستگاه های قابل استفاده مجدد دندانپزشکی است. متخصص مراقبت های بهداشتی دندانپزشکی باید اطمینان حاصل کند که همه وسایل قبل از استریل سازی تمیز شده اند و این کار به منظور جلوگیری از آسیب دیدگی و سوراخ شدن به روش ایمن انجام می شود. استفاده از اتوکلاو های سیستم بسته و محفوظ هنگام اجرای برنامه های کنترل عفونت ، خطر ترکیدن دستگاه در مقابل متخصصان مراقبت های بهداشتی دندانپزشکی را کاهش می دهد. هنگام استفاده از پاک کننده ها ، واشرها و ضدعفونی کننده های اولتراسونیک ، مهم است که همیشه از دستورالعمل های سازنده پیروی کنید.

همچنین در صورت لزوم برای اطمینان از استریل سازی کامل و جلوگیری از آسیب دیدن این موارد ، مشاوره با سازنده ابزار و دستگاه های دندانپزشکی مهم است. اطمینان از استریلاسیون ابزارها و دستگاه ها از طریق امتحان وتست چند باره دستگاه اتوکلاو حاصل می شود و این آزمایشات باید به طور منظم انجام شود تا اطمینان حاصل شود که دستگاه ضدعفونی کننده تمام دستگاه ها و دستگاه ها را استریل می کند و این موارد برای استفاده در بیماران بی خطر است.

مقدمه اتوکلاوهای دندانپزشکی

دندانپزشکی امروز با یک چالش جدی روبرو هست: حفظ یا افزایش بهره وری ضمن اطمینان از اینکه اولویت اصلی ایمنی بیمار است. در بعضی مواقع ، ممکن است این اهداف ناسازگار به نظر برسد. با این وجود پیشرفت در تجهیزات پردازش دندانپزشکی این روشها را تقویت کرده است که ضمن درک کارآیی و در نهایت صرفه جویی در هزینه ، فرآیندهای ایمن تری را توسعه دهند.

یک فرآیند استریل سازی که مطابق با دستورالعمل های ADA و CDC باشد ، برای یک برنامه موثر کنترل عفونت حیاتی است. جریان سازی این فرآیند نیاز به درک روش ها ، مواد و دستگاه های مناسب دارد. بسیاری از روشهای اتوکلاو مجدد ابزار موجود است. استفاده از یک سیستم کامل که کلیه عناصر حیاتی را در بر می گیرد و برآورده می کند ، حداکثر بهره وری را دارد و خطرات را به حداقل می رساند. سیستم های بسته روش کارآمدتر و ایمن تری را برای استریل سازی و سازماندهی وسایل در مطب دندانپزشکی فراهم می کنند.

واژه اتوکلاو از ترکیب دو واژه­ی (auto) در زبان یونانی به معنی خودکار و (clave) در زبان لاتین به معنی کلید قفل شونده تشکیل شده است . اتوکلاو دندانپزشکی (Dental Autoclave) نوعی از اتوکلاو است که در مطب های دندانپزشکی مورد استفاده قرار می گیرد. مناسب ترین اتوکلاو دندانپزشکی یا اتوکلاو کلاس B  (اتوکلاو کلاس B گنجایشی در حدود 8 ال 24 لیتر  دارد) است که به منظور استریل سازی تجهیزات مورد استفاده قرار می گیرد .

اتوکلاو دندانپزشکی

اتوکلاو کلاس  B در میان کلاس بندی اتوکلاو ها،اتوکلاو کلاس B قابلیت استریل سازی انواع وسایل  پوشش دار جامد و بدون پوشش را دارد . این اتوکلاو کوچک است اما قابلیت ها و نوع کارکرد آن با دستگاه های بزرگ صنعتی قابل مقایسه است .

حرف B نماد نام کلی دستگاه به معنای استریل کننده قوی و کوچک است . دستگاه اتوکلاو کلاس B در دو مرحله (اولیه و ثانویه)  عمل وکیوم را انجام می دهد پس به همین دلیل برای خشک کردن تجهیزات و وسایلی که در حال استریل شدن هستند مناسب می باشد .

بررسی نحوه استریل سازی و عملکرد اتوکلاوها

عوامل کلیدی برای یک استریل سازی موفق در دستگاه، دما، بخار، فشار و زمان هستند که در سه فاز فرآیند استریل شدن صورت میگیرد.

• فاز تهویه Conditioning Phase)C)

هوا در دستگاه اتوکلاو مانعی برای استریل سازی به شمار می روند و بایستی تخلیه گردد. در دستگاه هایی که سیستم تخلیه هوای پویا دارند، این کار به وسیله یک پمپ وکیوم صورت می گیرد. در مواردی که از پمپ وکیوم استفاده نمی شود، می توان از پالس های فشار یا فلاش های بخار برای این کار استفاده نمود.

در دستگاه های بدون پمپ معمولا فشار بخار را وارد محفظه بسته دستگاه می کنند تا جایی که هوای موجود را جایگزین کند، در این روش هوا توسط بخار از خروجی دستگاه تخلیه می شود.

• فاز بخاردهی Exposure Phase) S)

بعد از تخلیه هوای محفظه، خروجی دستگاه بسته می شود و بخار همچنان به محفظه اضافه می شود تا دما و فشار درون محفظه به سرعت افزایش یافته و به میزان از پیش تعیین شده برای استریل سازی برسد. پس از اینکه دما و فشار به میزان مورد نظر رسید، شرایط داخلی محفظه برای مدت لازم برای استریل سازی به صورت ثابت نگه داشته می شود.

• فاز تخلیه Exhaust Phase) E)

در مرحله تخلیه، خروجی دستگاه باز می شود و بخار از خروجی خارج شده و از فشار درون محفظه کاسته می شود. در این مرحله وسیله های موجود در اتوکلاو به تدریج خشک می شوند. مرحله تخلیه بخار یا از طریق خروجی متصل به دیگچه داخلی صورت می پذیرد و یا توسط پیچ های موجود بر روی درب دستگاه انجام می شود.

برای مطالعه بیشتر ویژگی های دستگاه اتوکلاو این مقاله را بخوانید.

انتقال ابزار به منطقه استریل سازی

بیشتر مطب های دندانپزشکی یک منطقه مشخص برای اتوکلاو و پردازش مجدد ابزار دارند که جدا از اتاق درمان دندان است. این ایده آل است ، زیرا تمیز کردن ، استریل سازی و ذخیره سازی وسایل در همان اتاق که مراقبت از بیمار ارائه می شود ، خطر آلودگی متقابل را افزایش می دهد. برداشتن و دفع ابزار های تیز یکبار مصرف مانند سوزن ، تیغه ، سیم ارتودنسی و شیشه باید در محل استفاده ، به طور معمول در اتاق درمان دندان انجام شود.

برخی از ابزارها و مواد فقط یکبار مصرف هستند. اقلام یکبار مصرف باید در قسمت عمل، تفکیک شوند و مواردی که تیز هستند و یا خطر صدمه دارند باید در یک ظرف دور ریخته شوند. اشیا بدون خطر ، مانند دستگاه بیرون انداختن بزاق ، می توانند به سطل آشغال ریخته شوند. سرانجام ، سینی حاوی ابزارهای قابل استفاده مجدد برای پردازش به منطقه تمیز کردن و استریل سازی برده می شود.

تجهیزات و ویژگی های اتوکلاو دندانپزشکی

دستگاه اتوکلاو دندانپزشکی شامل ویژگی های زیر است:

• درب تمام اتوماتیک
• مخزن تمام استیل ، بدنه ورق فولادی با رنگ الکترو استاتیک ضد زنگ و خش
• دارای تست نفوذ پذیری بخار  و تست نشتی بخار
• مجهز به سیستم ارزیابی صحت عملکرد فرایند ها
• دارای مولد بخار
• دارای خشکن هیتری مجزا
• مجهز به سیستم کنترلر و هشداردهنده میزان سطح آب
• مجهز به سیستم کالیبراسیون حرارت و فشار
• مجهز به سوپاپ اطمینان جهت تامین حداکثر ایمنی
• مجهز به تایمر و ثبات زمانی    
• مجهز به نمایشگر LCD
• دارای محفظه ، مولد و جداره با دوام بالا
• مجهز به میکروسوئیچ  که در صورت باز بودن در اتوکلاو دستگاه شروع به کار نکند .
• طول عمر بالا و هزینه نگهداری کم

نکات در استفاده مجدد از وسایل و نحوه استریل سازی

• برای جلوگیری از آسیب تصادفی با ابزارهای آلوده ، باید از حمل و نقل ویژه برای حمل وسایل به منطقه تمیز و استریل سازی استفاده شود.
• مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) اظهار داشت که "برای جلوگیری از قرار گرفتن در معرض ابزارهای تیز که می توانند باعث آسیب از طریق پوست شوند. ابزار باید در ظرف مناسب قرار داده شود تا از آسیب های پوستی هنگام حمل و نقل به منطقه پردازش ابزار جلوگیری شود. " علاوه بر این ، اداره ایمنی و بهداشت شغلی (OSHA) می گوید: "شخصی که وسایل را از طریق برداشتن ، تمیز کردن ، بسته بندی و استریل سازی کنترل می کند ، باید از دستکش های سنگین استفاده کند تا از صدمه با وسایل آلوده و تیز جلوگیری کند." اگرچه دستکش های سنگین (دستکش های کمکی) ممکن است احساس راحتی بیشتری نسبت به دستکش های معاینه داشته باشند ، اما هنگام کار با وسایل، هنگام تمیز کردن ، شستشو ، خشک کردن ، بسته بندی و مرتب سازی که در هنگام پردازش مجدد ابزار انجام می شود ، محافظت بیشتری می کنند.
• حساسیت لمس خوب در طول اقدامات دندانپزشکی در طول تمیز کردن ابزار و استریل سازی لازم نیست. بنابراین ، دستکش های سنگین مشکلی از این نظر ندارند. علاوه بر این ، دستکش های کمکی نیتریل در اندازه های مختلفی موجود هستند که امکان کار ایمن تر را فراهم می کنند.