افزایش رویکرد تجمل در زندگی عامه مردم
رقابت تجمل بین خانواده های ایرانی
استفاده از خانه‌های مستقل و خودروهای لوکس وارداتی گران قیمت برای افراد یک خانواده، آنقدر خطرناک است که روی آوردن به مواد مخدر صنعتی و غیر صنعتی خطرناک است. همانطور که مواد مخدر باعث فروپاشی پایه‌های یک زندگی شیرین و نهاد مقدسی به نام خانواده را سهل می‌کند، روی آوردن به استفاده از وسائل و موارد تزئینی و تجملاتی لوکس و رقابت بر سر این موارد نیز زیان بار است.
به گزارش گلستان 24، اسلام به مسلمانان تأکید می‌کند که از نعمت‌های الهی بهره‌مند شده و نیازهای خود را برآورده سازند.(1) بهره‌مندی و مصرف بهینه و دور از اسراف و تبذیر و مورد تأکید اسلام است و از رهبانیت و سخت گرفتن بر خود و خانواده نهی شده است.
تجمل در فرهنگ اسلامی ایرانی ما از موارد مذموم و ناپسند به حساب می آید. در معارف اسلامی و خصوصاً تشیع، اساساً موضوع تجمل گرایی و فخرفروشی به شدت مورد نکوهش معصومین(ع)، علما و دیگر بزرگان مذهب قرار گرفته است. دلایل متعددی نیز بر این مدعا دلالت دارد که چرا چنین رویکردی در زندگی یک مسلمان حقیقی جایگاهی ندارد و حقیقت وجودی انسان را از آن چه خدای متعال برای او صلاح دانسته، تنزل می دهد.
وضعیت نگران کننده طلاق در جامعه
متأسفانه در جامعه‌ی امروز و زندگی‌هایی که از روی مقایسه و حسد شکل می‌گیرد، شاهد اختلالات و مشکلات اخلاقی زیادی هستیم. به عنوان مثال، در زمان شروع زندگی مشترک یک زوج، که می‌بایست تمام مسائل با حلاوت و شیرینی و شادی برگزار گردد، قیاس‌های بین خانواده‌های فامیل و بعضاً دوستان، مسیر را از یک زندگی هدفمند، که اصل خدامحوری و ساده زیستی لازمه‌ی آن است، به سمت رقابت‌های خانمان سوز پیش می‌برد. این مسئله حتی بحران را تا آنجایی پیش برده که استحکام و قوام خانواده‌ها را نیز هدف گرفته و صرفاً از حالت یک انتقاد ساده و خواسته‌های معمولی به سمت دادگاه‌های خانواده کشانده است. دخالت‌های اطرافیان، خانواده‌های زوجین و اقوام در زندگی مشترک یک زوج نوپا تا حدی سنگین و غیر قابل تحمل می‌شود که بعضاً گمان می‌کنند که انتخاب دقیقی نداشته‌اند و دلسردی‌هایی در همان آوان زندگی گریبان‌گیر افراد می‌گردد. رویکرد و رویه‌ی غیر قابل قبول استفاده از شبکه‌های خانمان سوز ماهواره‌ای و از مهمتر، شبکه‌های بنیان‌سوز اجتماعی موجود در فضای مجازی و اینترنت بر این مشاجرات و از هم پاشیدگی‌های خانواده‌ها تاثیری عمیق و البته خطرناک گذاشته است. زن و شوهر که می‌بایست با توجه به محبت‌های تاکید شده توسط اهل بیت(ع) و طبق اصول استاندارد قرآنی و الهی، وسیله‌ای باشند جهت افزایش معنویت، آرامش و تقرب به خدا، در بستر زیرساخت‌های ضد فرهنگی موجود در جامعه، به افرادی برای سلب آرامش یکدیگر تبدیل شده اند.
آمارهای تکان دهنده‌ی طلاق در جامعه‌ی ایرانی، هیچ تطابقی با معارف دینی جامعه‌ی ما ندارد و حتی چنان فضایی در جامعه ترسیم شده که گویا این مسئله یک امر بدیهی و طبیعی است. استفاده از خانه‌های مستقل و خودروهای لوکس وارداتی گران قیمت برای افراد یک خانواده، آنقدر خطرناک است که روی آوردن به مواد مخدر صنعتی و غیر صنعتی خطرناک است. همانطور که مواد مخدر باعث فروپاشی پایه‌های یک زندگی شیرین و نهاد مقدسی به نام خانواده را سهل می‌کند، روی آوردن به استفاده از وسائل و موارد تزئینی و تجملاتی لوکس نیز زیان بار است. منهای بحث مهم تجمل‌گرایی در جامعه، تربیت و تبلیغات تلویزیونی در صدا و سیمای جمهوری اسلامی نیز، بستر این خطاها و اشتباهات راهبردی را در خانواده‌ها چند برابر کرده است. فرهنگسازی غلط و مانور تبلیغاتی اشیاء خارجی و گران قیمت نه تنها باعث عقب ماندگی فرهنگی و اقتصادی می‌شود، بلکه آیندگان را نیز با این خطر جدی مواجه می‌کند که می‌توان با روش‌های غربی زندگی راحت‌تری داشت.
سودجویی بنگاه های اقتصادی و فریب‌های تبلیغاتی
کسب سود بیشتر بدون توجه به مبانی فقهی و فرهنگی توسط بنگاه‌های تولیدی و اقتصادی داخل و خارج از کشور، تهدید دیگری است که متوجه آینده‌ی زندگی جوانان و بنیاد مقدس خانواده در ایران اسلامی است. به عبارتی دیگر باید این چنین گفت که مصرف‌گرایی جدید حاکم بر جهان، بر مبنای تولید بیشتر، سود بیشتر و در نتیجه رفاه بیشتر سهامداران شرکت‌های هدف است نه رفاه و تعالی خانواده. امروزه نیز شبکه‌های اجتماعی غربی به کمک این سازمان‌های ضد فرهنگی آمده و هر روزه هزاران مدل و قیمت را از جدیدترین تولیدات غربی و شرکت های سودجوی وارد کننده به معرض نمایش جوانان و خانواده‌ها قرار داده است. در واقع هدف تولید تغییر کرد و از تولید کالاهای ضروری و مایحتاج خانوده‌ها به سمت تولید و صدور کالاهای غیر ضروری و لوکس که صرفاً جنبه‌ی رقابتی و چشم و هم چشمی را زیاد می‌کند، کشیده شد. نهایتاً امر به این قضیه منجر شد که برای دوام مصرف انبوه، نیازهای کاذب و فریب‌های تبلیغاتی به برنامه‌های تلویزیونی، ماهواره‌ای و اینترنتی تبدیل شد. اکنون تمام مردم جهان، در اقصی نقاط آن به مصرف‌گرایی مذمن و بی حد و حصر کشیده شده‌اند.
اما در کشورهای اسلامی، خصوصا ایران، مدتی است که این شیوه‌ها رویکرد جدیدتری به خود گرفته و فروشگاه‌های بزرگ هدفمند با ارائه تسهیلات باورنکردنی و ایجاد محیط‌های جذاب، سعی در جذب مشتری و خصوصاً جونان نسل سوم انقلاب دارد.
بنگاه‌هایی مانند: هایپر استار، شرکت‌های اقتصادی چند ملیتی و امثالهم که بعضاً توسط افرادی پنهان در خارج از کشور اداره می‌گردند و در نتیجه‌ی چنین فرایندی سرمایه‌های مردم و خانواده‌های ایرانی به جیب سودجویانی می رود که جز تخریب ریشه های فرهنگی و ستون های خانواده و البته کسب سرمایه‌های فراوان برای افزایش این برنامه‌های ضد فرهنگی چیز دیگری در ذهن ندارند.
لزوم برآورده کردن نیازهای زندگی یک مسئله ی مجزا نسبت به غرب زدگی و رفاه زدگی است. رفاه طلبی و تجمل گرایی از جمله موارد مشهودی است که می تواند جریان فکری فرهنگی را در هر کشوری در هر جای جهان تغییر دهد. ملت ها استقلال فرهنگی و هویت حقیقی شان را از دست می دهند و برای اینکه کشوری از کشور دیگر در دست یابی و رفاه بیشتر عقب نماند، می بایست بخش عظیمی از هویت و تاریخ و تمدن خویش را فدای خواسته ی مصرف گرایان و رفاه طلبان مملکت خویش کند. طبیعی است که پس از مدتی، تمامی آن جامعه به چنین بیماری مبتلا می گردد و مانند یه خوره، به جان مردم، جوانان و نوجوانان می افتد. خانواده نیز در پی مقایسه ها و تبلیغات منفی و دخالت دیگران، ازدواج ها را با مشکل مواجه می کنند. شروط بی ارزشی که از نظر انسانی سخیف و پست شمرده می شود، جای خود را در خانواده پیدا می کند و در مقابل، اهداف متعالی و ارزش های انسانی و اسلامی کم کم از دورن خانواده رخت بر می بندد که سر انجام آن، فساد و فحشاهای متعدد در تمامی نهادهای یک حکومت است از کوچه و خیابان ها گرفته تا اماکنی چون مدرسه، دانشگاه ، محل کار وحتی در درون خانواده.
لزوم فرهنگسازی و قانونگذاری صحیح در امر اقتصاد
در روایتی از پیامبر اکرم(ص) درباره تأمین و سایل زندگی به قدر نیاز آمده است: «ان النفس اذا احرزت قوتها استقرت»(2) «انسان، هرگاه وسایل زندگی‌اش به قدر نیاز فراهم باشد روانش آسایش می‌یابد».
البته به عقیده نگارنده، البته ثروت اندوزی و جمع آوری ثروت بیش از حد نیز باعث حرص و ولع انسان شده و ممکن است باعث صلب آرامش انسان گردد.
متاسفانه در جمهوری اسلامی یکی از دلایل رویکرد به موضوع تجمل‌گرایی و امور تشریفاتی و غرب‌گرایی، سیاست‌های رفاه طلبانه‌ی بعضی دولتمردان بوده که خود و خانواده هایشان منبعی برای تبلیغات به حساب می‌آیند.
علی رغم تاکیدات مکرر رهبر معظم انقلاب، مبنی بر دوری از تشریفات و تجمل گرایی و همینطور تشویق و ترغیب به ساده زیستی و خرید ضروری آن هم از تولیدات داخلی، بعضاً مشاهده شده که حتی افراد به ظاهر مذهبی و مدعی دینداری و ولایتمداری نیز، کاملا به عکس عمل کرده و برای خریدهای خارجی که حتی مورد نیاز زندگی نیز نبوده است، توجیه های متعددی می‌آورند. این افزایش رویکرد غرب گرایی و تجمل گرایی باید ابتدا با فرهنگ سازی و تشویق‌های درون خانواده ای جهت دوری از مقایسه‌ی زندگی‌ها و پرهیز از اسراف و چشم و هم چشمی به نوجوانان و جوانان بهبود پیدا کند و در مرحله‌ای با استفاده از قدرت دستگاه های نظارتی و قانون گذاری به یک دستورالعمل تبدیل گردد. سیره امامان معصوم(ع) نیز به این شکل بوده است. با وجود اینکه آن بزرگواران اسوه وجود و بخشش برای جهانیان هستند اما به فکر تأمین نیازهای معیشتی خود و اهل و عیال بودند.
نتیجه‌گیری
در پایان دیدبان به روایتی از امام رضا(ع) اشاره می‌کند که حضرت فرمودند: درباره سیره امام باقر(ع) و امام صادق(ع) آمده است: «هرگاه انسان، به اندازه خوراک سالش را فراهم آورد، سبک‌بار و آسوده خاطر می‌شود. امامان باقر(ع) و صادق(ع) تا زمانی که به قدر خوراک سالشان را آماده نمی‌کردند، ملکی نمی‌خریدند.»(3)
منابع:
1. ملک 15؛ یس 34، 35؛ سبأ 15؛ نحل 114؛ طه 81؛ بقره 172 ، مائده 87 و 88.
2. کلینی، 1401: 4، 11، ح 2.
3. حر عاملی، 1409: 12، 320، ح 22925
ارسال نظر