روایت زائر انگلیسی از حج: نگهبان سعودی گفت مادرت بمیرد هم مهم نیست!

روزنامه گاردین روز یکشنبه در گزارشی به قلم یکی از کسانی که در مراسم حج امسال حضور داشته، نوشته است که مدیریت حج نیازمند تغییری جدی است.

به گزارش گلستان24، «سبرینا رزاق حسین» نویسنده این گزارش در ابتدا با توصیف شرایط سخت زوار در عربستان، نوشته است: «من که پدر و مادرم را در این سفر زیارتی همراهی می‌کردم، پیش از رسیدن به عربستان سعودی، از روی ناآگاهی تصور می‌کردم که یکی از ثروتمندترین کشورهای جهان اسلام، می‌تواند حج را به خوبی سازماندهی کند. حالا که به انگلستان بازگشته‌ام، خدا را شکر می‌کنم که زنده مانده‌ام و هنوز از آنچه دیده‌ام، شوکه هستم. کاملا درک می‌کنم چرا صدها نفر بر اثر ازدحام جان خود را از دست دادند و فکر هم نمی‌کنم که بتوان "مشیت الهی" را بهانه کرد.»

وی با بیان اینکه اوضاع در مدینه خوب بوده، اما اوضاع در مکه او را شوکه کرده، نوشته است: «حتی ورود و خروج به مساجد و دیگر اماکن هم دشوار بود. ما که همراه کسانی بودیم که از صندلی چرخدار استفاده می‌کردند، باید به آن‌ها کمک می‌کردیم که مدام از صندلی بلند شوند، چراکه پیاده‌رو تا زانو ارتفاع داشت، بدون آنکه محلی برای ورود چرخ یا چیزی شبیه به آن،‌ برایش تعبیه شده باشد. با توجه به تعداد بالای کسانی که آنچا دچار ناتوانی یا شرایط دشوار هستند، این وضع شوکه‌کننده بود.

دمای بالای هوا، آزمونی برای همه ما بود و باعث می‌شد بسیاری خسته و دچار عطش شوند. با این حال، تنها در تعداد اندکی از آن مسیرهای شلوغ، منبع آب وجود داشت. به عنوان نمونه، برخی از مسیرهای معمول زوارف که از آنجا رمی جمرات انجام می‌شود، به کلی فاقد آب‌رسانی بود و فقط در برخی جاها نیروهای جوان پلیس ایستاده بودند و به صورت رندوم به صورت زوار آب می‌پاشیدند.

رفتار و مهارت ارتباط نیروهای پلیس و افرادی که داخل و بیرون مسجد به کار گرفته شده بودند هم اسفناک بود. در حالی که زواری از صدها کشور به آن جا می‌آیند، شاید تصور شود که امکان ارتباط به دستکم یک زبان جز عربی وجود دارد. اینکه نبود هیچ، حتی رفتار پرخاشگرانه آن‌ها که بر سر زواری که به آرام‌ترین لحن هم صحبت می‌کردند فریاد می‌کشیدند، هم غیرضروری بود و هم موجب آزرده شدن افراد می‌شد. تا به حال هیچ‌کس با من یا والدینم اینطور صحبت نکرده بود.

به نظر می‌رسید تنها چیزی که به این پلیس‌های بسیار کم سن و سال اجازه داده بودند، این بود که در پاسخ به هر چیزی به عربی فریاد بکشند «نه» و هر وقت دلشان خواست، بدون هرگونه هشدار یا ارائه جایگزینی، مسیرها را مسدود کنند. روشن است که چنین کاری در هر مکان مذهبی‌ای، می‌تواند به بروز ازدحام و زیر دست و پا ماندن افراد منجر شود.

یک روز ما در مسجدی بودیم که آن‌ها راه خروج را مسدود کرده و اعلام کردند که تا پایان نماز بعدی، یعنی یک ساعت و نیم دیگر، نمی‌توانیم آنجا را ترک کنیم. فشار جسمی صدها نفری که آنجا بودند، کم کم پشت سر ما بالا رفت و باعث استرس و نفس تنگی شد. من ابتدا مودبانه و بعد با التماس، از نگهبان‌ها خواستم به ما اجازه خروج بدهند، چراکه داروهای دیابت مادرم در هتل نزدیک مسجد بود. سطح قند خون او در حال کاهش بود، اما این تغییری در شرایط ایجاد نکرد. نهایتا ما زائری را پیدا کردیم که حرف ما را ترجمه کرد، اما باز هم از رفتن ما جلوگیری کردند. آنوقت، من تقریبا با گریه از آن‌ها پرسیدم "اگر او غش کند و ایجاد بمیرد چه؟"، و پاسخ او این بود که شانه‌هایش را بالا انداخت و گفت "اگر بمیرد، خوب مرده است دیگر!"

«عایشه خان» از مدیران تجاری مستقر در منچستر که در همان تور به مکه آمده بود، چند روز بعد به من تعریف کرد که مقامات چطور موانع را برای عبور همسرش که می‌خواسته به او که حالش بد شده بود کمک کند، برنداشته‌اند. او از حال رفته بود و حتی در آن حالت هم مسئولان دور هم حلقه زده بودند و به جای آنکه آنمبولانس خبر کنند، با هم گپ می‌زدند و می‌خندیدند. او تعریف می‌کرد که چطور از این طرف خیابان به طرف دیگر می‌دویده تا کمک بگیرد.»

نویسنده گزارش همچنین شرح داده است که حتی پرسنل خودروهای امدادی هم آموزش‌های لازم را ندیده بودند و بیشتر شبیه به راننده‌هایی بودند که لباس پزشکان را به تن داشتند، بدون آنکه بدانند باید چه کاری انجام دهند یا اینکه تجهیزات لازم را داشته باشند.

رزاق حسین با بیان اینکه او مانند دیگر زوار موارد متعددی از این دست را تجربه کرده، نوشته است: «اینکه اصرار می‌شود که مرگ صدها نفر از مردم مشیت الهی بوده و نمی‌شده از آن جلوگیری کرد، چیزی نیست که من قبول کنم. من اعتقاد دارم که اسلام بر اساس عقلانیت است: تا وقتی که تمام کارهای لازم برای جلوگیری از وقوع اتفاقات بد را انجام نداده‌ایم، نمی‌توانیم بگوئیم که یک اتفاق مشیت الهی بوده است.»

وی با بیان وضعیت حج در سال‌های گذشته اصلاحاتی داشته، اما اکنون نیازمند تغییرات اساسی است، نوشته است: «بخش اعظم مدیریت ضعیف حج، ناشی از نحوه کارکرد عربستان سعودی است. روشن است که مقاماتی که در اماکن مقدس حضور دارند، اجازه اتخاذ تصمیمات مستقل را ندارند و با اعضای خاندان سلطنتی و مهمانان آن‌ها به عنوان شخصیت‌های ویژه برخورد می‌شود و به همین جهت هیچ انگیزه‌ای برای فشار به مقامات جهت ایجاد ساختاری امن و کارآمد وجود ندارد.

من در مکه مسلمان زیاد دیدم، اما اسلام زیادی ندیدم. من از میزبانانمان مهربانی ندیدم، من ندیدم که نگران آسایش ما باشند. من به تمام مسلمانان، زائران و دیگران توصیه می‌کنم که این مسئله را به عنوان بخشی از حج نپذیرند، بلکه به انتقاد از آن بپردازند. به نمایندگان پارلمان، به شورای مسلمانان بریتانیا نامه بنویسید و منطقه خود را به ابراز خشم وادارید و بر سر و صدایی که در حال شکل‌گیری در عرصه بین‌الملل است، بیافزایید.

زیارت، قرار است موجب بهبود و تغییر زندگی شود، نه اینکه آن را به خطر بیاندازد. وقت آن است که این را خواستار شویم.»