نگاهی به جایگاه قهرمان آخرالزمانی با تکیه بر تولیدات بصری

فیلم سینمایی انیمیشن« شاهزاده روم» به نویسندگی و کارگردانی هادی محمدیان، بی شک یکی از مهم ترین دستاوردهای سینمای انیمیشن جمهوری اسلامی است و از بهترین های این صنعت در عرصه فیلم های بلند سینمایی. شاهزاده روم با ایده جهان شمول خود در ارتباط با زندگانی مادر موعود و ناجی جهان می تواند ارتباط بسیار خوبی با مخاطب بین الملل برقرار کند. علی الخصوص در حالی که شخصیت اصلی داستان «بانو ملیکا» از نوادگان شمعون و زنی پاک دامن و مسیحی است که از آخرین نوادگان قیصر کبیر نیز به شمار می رود، یعنی شخصیتی حقیقی که درگیر با مخاطب جهانی و مخاطب مسیحی است. موضوع فیلم دغدغه جهان شمولی دارد و در این وانفسای فیلم های ژانر آخرالزمانی و پسا آخرالزمانی مطلبی برای ارائه به مخاطب دارد که عاری از خیال پردازی موهوم و تاریک است، و امید، آرمان، نیک اندیشی و خیرخواهی و صلح جهانی را به مخاطب خود در قالب داستانی جذاب و گیرا پیش کش می کند.

جایگاه شاهزاده روم در میان سینمای انیمیشن جهان

بی شک صنعت انیمیشن جهان صنعتی بسیار پر خرج است که هر روز شاهد رشد تکنولوژی در این صنعت به روز هستیم، همچنین طیف گسترده مخاطب این سینما در جهان آنقدر زیاد است که پیش از تولید یک انیمیشن در کیفیت بالای جهانی می توان روی فروش خوب آن در سطح جهان حساب باز کرد. البته در شرایطی که کمپانی های بزرگ انیمیشن سازی در جهان همچون، دیزنی، پیکسار، دریم ورکز و ... برای تولید هر انیمیشن بودجه ای تقریبا دو تا سه برابر کل بودجه سازمان سینمایی کشور مارا به خود اختصاص می دهند این امر مطلبی است محق و منطقی. اما اگر در عرصه جهانی و با درنظر گرفتن فاکتورهای تولیدی و صنعتی یک انیمیشن مطلوب جهانی بتوان با بودجه ای بسیار کمتر از این حد، انیمیشنی سینمایی و در مدیومی جهانی تولید کرد که از لحاظ تکنیک، غنای داستانی و مفهومی و همچنین قدرت جذب مخاطب با بهترین انیمیشن های جهانی رقابت کند، بی شک دستاوردی چشم گیر رقم خورده که می توان آن را شاهکاری در عرصه سینمای انیمیشن کشور دانست.

اتفاقی که برای شاهزاده روم افتاده است را می توان در این قیاس بررسی کرد. انیمیشنی موفق و خوش ساخت و گیرا که با بودجه حداقلی ۲ میلیارد تومان تولید شده است و توانسته اختلاف بسیار فاحش انیمیشن ایران را با کمپانی های آمریکایی و هالیوودی به حداقل برساند و در عرصه اکران داخلی و خارجی نیز موفق عمل کند.

همچنین نباید فراموش کرد که انیمیشن شاهزاده روم اولین ساخته بلند کارگردانش نیز به حساب می آید و از این بابت می توان آینده ای بسیار درخشان و پر امید را برای این کارگردان جوان و گروه سازنده اش پیش بینی کرد.

موضوعی جهانی و استراتژیک

بی شک قهرمان امروز سینمای جهان در ژانرهای مختلف علمی تخیلی، اکشن، آخرالزمانی و ... که سینمای قرن ۲۱ را تسخیر کرده اند قهرمانی است که به مثابه ناجی جهان و یک موعود عمل کند و دنیا را از شر و ظلم و ستم رها سازد. این قهرمان چه در سری سینمایی ترمیناتور باشد، چه در سه گانه ارباب حلقه ها و چه در آثار سینمایی شرکت مارول مانند بتمن، مرد عنکبوتی و ... ریشه در تخیل، وهم و خیال پردازی هنرمند و نویسنده دارد و تنها در مرز های سینما قابل بررسی است. قهرمانی که وجودی مجازی دارد و ماهیتش بسته به سینمایی است که به قول آلفرد هیچکاک بزرگترین دستاورد و هنرش، دروغگویی است! اما چه می شود اگر در این میان، و در راستای هدف گذاری سینمای آخرالزمانی و قهرمان پروری، صحبت از یک داستان حقیقی شود که ریشه آن به گذشته بشر، بشارت حق و سخن همه انبیاء الهی باز می گردد و از سویی دیگر پایان داستان با زندگانی تمام مردم جهان در این قرن آشفته و پر هیاهو گره خورده است.

در سینمایی که همه آمال و آرزوها برای کامیابی قهرمان ناجی بشر و دنیا، قرار است بر پرده نقره ای سینما تحقق یابد، حرف از موعودی به میان آید که در اکنون این جهان و حال حقیقی دنیا حضور دارد، حضوری دور از چشمان مردم که قرار است به خواست پروردگار در زمان موعودش ظهور کند و دنیا را از تاریکی و ظلم و ستم رهایی بخشد. این داستان را باید حقیقی ترین داستان قهرمان های سینمای آخرالزمانی دانست. هرچند در باور شیعیان اسلام ظهور حضرت مهدی موعود در آخرالزمان نیست، اما در فرهنگ غرب ظهور موعود همزمان با آخرالزمان و نیاز مبرم بشر به یک ناجی است.

اگرچه در انیمیشن شاهزاده روم موضوع اصلی و شخصیت اصلی مادر امام عصر(عج) است، اما با تولد فرزند ایشان یعنی حضرت موعود در پایان فیلم موجی از امید و روشنایی در دل مخاطب جهانی و نا آشنا به فرهنگ مهدویت ایجاد می شود که با مفهوم و خاستگاه مخاطب سینما در ژانرهای آخرالزمانی سینمای جهان منطبق است. در سینمایی که دو سوی پیروزی خیر و شر در آن هر دو تخیل محض است و نمی تواند تأثیری به سزا در زندگی حقیقی مخاطب داشته باشد.

لزوم ساخت قسمت دوم و ترویج فرهنگ مهدویت در جامعه

در کشوری که سینمای آن در طول سال چیزی حدود ۹۰ فیلم بلند داستانی تولید می کند که کمتر از ۱۰ اثر در میان آن از استاندارهای لازم یک فیلم خوب برخوردار است می توان قشر زیادی از مخاطبان مشتاق را مصرف کننده دانست. مخاطبانی که نمی توانند منتظر بمانند تا سینمای کشورشان در طول سال به چند دستآورد خوب سینمایی دست یابند و خوراک ذهنی و تصویری آن ها را تأمین کنند. حال در این میان انیمیشن که پر مخاطب ترین ژانر و سبک سینمایی در جهان نیز به شمار می رود، سهمی بسیار کمتر از آثار سینمایی دارد. سهم مخاطب داخلی از تولیدت کشورش در این زمینه در طول سال شاید به تعداد انگشتان یک دست هم نرسد. حال تصور کنید عرصه وسیع و بی حد و حصر سینما و انیمیشن جهان را، که با وجود فضاهای مجازی و شبکه های اجتماعی و اینترنت و ... بر روی مخاطبان جهانی اش باز است و مخاطب آزادانه می تواند خوراک لازم خود را در میان انبوه آثار سینمایی مطلوب و با کیفیت در جهان تأمین کند. در این میان سهم انیمیشن های خارجی، و همچنین سریال های فصلی آمریکایی بیش از دیگر آثار سینمایی است.

با این حجم وسیع از آثار خارجی با فرهنگ های غربی و هالیوود که به آسانی می توانند در دسترس مخاطب قرار بگیرد می توان به قطع گفت که مفاهیم غربی از سبک زندگی آمریکایی و اروپایی گرفته تا کفرگویی ها و باورهای مخدوش در سینمای آخرالزمانی و اسطوره ای و ... می تواند ذهن و باورهای مخاطب مسلمان ایرانی را تطمیع و تسخیر کند. در این میان سینمای ایران تا چه حد می تواند بر روی مخاطبش تأثیر بگذارد و خوراکی مطلوب و با ارزش معنوی و کیفیتی بالا در تکنیک و داستانگویی ارائه بدهد که مخاطب تشنه آثار غربی نباشد و یا حداقل پذیرای آثار داخلی نیز باشد. در حالی که حجم بسیار بالایی از تولیدات کشور نیز در ژانرهای کمدی و اجتماعی است و نمی تواند آنطور که باید جبهه استراتژیک مفهومی و معنوی جهان اسلام را حفظ و ترویج کند. در حالی که سینمای غرب در همه ژانرهای خود حتی کمدی و اجتماعی و ... بار استراتژیک خود را لحاظ کرده و لحظه ای ذهن مخاطب را به حال خود وا نمی گذارد.

پس منصفانه است اگر در جایگاه مخاطب، با دیدن موفقیت انیمیشنی جذاب و با مفهومی جهان شمول و معنوی همچون شاهزاده روم، تولید قسمت دوم آن را از سازندگان آن و سینمای کشور مطالبه کنیم. چراکه این کمترین سهم مخاطب از سینمای انیمیشن داخلی است. فرصتی که کمتر برای مخاطب ایرانی پیش می آید تا از دیدن یک انیمیشن ایرانی آنقدر لذت ببرد که همانند آثار خارجی طراز اول، به دنبال دیدن قسمت دوم و سوم آن باشد. اما با یک نظر و قیاس در داستان و قهرمان این انیمیشن با نمونه های غربی اش، می توان فهمید که این کجا و آن کجا!