خشک‌سالی کابوسی که گلستان را رها نمی‌کند
پس از بارش باران طی چند روز اخیر، اکنون گلستان شاهد آسمانی صاف و آبی بوده و چنان هوا آفتابی است که گویی اصلا بارانی نباریده است.
به گزارش گلستان24، باران این روزهای گلستان امیدوارکننده است، برای ملکی که سال گذشته همین روزها به واسطه نباریدن باران و برف، در حال تنظیم پروژه خشک‌سالی برای سرزمین خود بود، هر چند این دیار بیش از اینها نیازمند رحمت الهی است.
اگر چه آمار و ارقام از افزایش بارندگی‌ها به نسبت سال گذشته سخن می‌گوید، اما یادمان باشد که در سال گذشته، گلستان کم‌ترین میزان بارندگی را به نسبت دهه‌های گذشته از آن خود ساخته بود و به این ترتیب قیاس بارندگی‌های امسال با پارسال نمی‌تواند ملاک قرار گیرد.
تنش گرمایی پیوسته که با کم بارشی سال 1393 در بهار و تابستان امسال روی داد، علاوه بر خشک‌سالی مزارع، ذخیره آبی سدهای گلستان را کاهش داد و موجب شد تا بر دامنه نگرانی کم‌آبی در گلستان افزوده شود، چراکه حتی بارندگی‌های پیوسته و متناوب ماه‌های اخیر نیز هنوز این مشکل را به طور کامل جبران نکرده است.
حتی امروز که هوا آفتابی است، می‌توان احساس کرد که زمین تشنه چگونه باران دیروز را بلعیده است و حتی شاید تا ظهر امروز نتوانی حدس بزنی که باران باریده است یا نه.
*رشد منفی حجم آب‌دهی رودخانه‌های بزرگ گلستان در درازمدت
در ماه گذشته، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای گلستان از افزایش 42 درصدی بارندگی مهرماه امسال نسبت به سال گذشته خبر داده بود و ابراز امیدواری کرده بود که با افزایش بارندگی، بتوان ذخیره مناسبی برای سدهای گلستان متصور بود.
علی نظری در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در گرگان، اکنون نسبت به گذشته امیدوارتر بوده و ابراز کرد: بارش‌هایی که تاکنون در سال آبی جاری رخ داده، کمی از کاهش روان‌آب‌ها کاسته، هرچند خوش‌بین هستم این بارش‌ها همچنان تداوم داشته باشد و شرایط خوبی برای استان ایجاد شود.
وی ادامه داد: خوشبختانه تا پایان آذرماه امسال، حجم آب سدهای استان به نسبت مدت مشابه سال گذشته از افزایش 104 درصدی برخوردار بوده است.
نظری یادآور شد: ظرفیت مخازن سدهای بزرگ استان 297 میلیون مترمکعب است، که تا پایان آذرماه سال جاری از این میزان ظرفیت، 65 میلیون مترمکعب آب‌گیری شده است که 22 درصد حجم سدهای بزرگ استان را شامل می‌شود، این در حالی است که در مدت مشابه سال قبل، حجم سدهای استان 32.2 میلیون مترمکعب و حجم آب‌گیری سدها 11 درصد بود.
*وضعیت نه چندان مناسب منابع و ذخایر آبی گلستان
وی تصریح کرد: افزایش حجم آب‌دهی رودخانه‌های بزرگ گلستان در سال جاری در قیاس سال گذشته با افزایش روبه‌رو بوده، اما در درازمدت رشد منفی را نشان می‌دهد که همین موضوع موید ادامه روند خشک‌سالی در استان است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای گلستان با اشاره به سدهای در حال بهره‌برداری استان اذعان کرد: سدهای «کوثر»، «اینچه‌برون»، «دانشمند»، «بوستان»، «نگارستان»، «دستغیب»، «آلماگل»، «آلاگل»، «وشمگیر»، «شهید چمران» و «شهید امیری» از جمله سدهای در حال بهره‌برداری استان است.
نظری ادامه داد: ظرفیت آب‌های سطحی و زیرزمینی گلستان با میانگین بارندگی سالانه 455 میلی‌متر، در مجموع 48.2 میلیارد مترمکعب بوده که حدود 49 درصد آن آب‌های سطحی و 51 درصد زیرزمینی است.
وی در پایان با بیان اینکه بیش از 94 درصد از ظرفیت آب‌خوان‌های زیرزمینی گلستان در دست بهره‌برداری است، تصریح کرد: بهره‌برداران از این منابع، با رعایت نکات فنی که توسط کارشناسان آب منطقه‌ای و دیگر دستگاه‌های اجرایی مرتبط اعلام می‌شود، می‌توانند در حفاظت از این منابع ارزشمند سهمی ارزنده داشته تا بدین ترتیب امکان بهره‌برداری مناسب برای آینده هم مقدور شود.
*بارندگی‌ها اثر چندان زیادی بر ذخایر آبی گلستان نداشته است
در این میان، مدیرکل هواشناسی گلستان با اشاره به روند خوب بارندگی در گلستان، آن‌چنان به آینده آبی گلستان امیدوار نیست و اعتقاد دارد همچنان به خشک‌سالی مبتلا هستیم.
سیدمحمدرضا رضوی در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار فارس یادآور شد: بارندگی‌های متناوب امسال تنها به کشاورزی استان کمک کرده و این میزان بارندگی برای افزایش ذخایر زیرزمینی آب و سدهای این استان شمالی کافی نبوده است.
وی خاطرنشان کرد: بارش‌های پائیز امسال تنها 28 درصد افزایش داشته و با این وجود عنوان ترسالی به سال پیش‌رو درست نیست و باید همچنان نگران آینده بود، چرا که در همین شرایط فعلی در غرب استان «بندرگز» با کاهش بارندگی روبه‌رو هستیم.
رضوی با اشاره به تهدید منابع زیرزمینی آبی استان افزود: برداشت سنگین آب توسط بهره‌برداران چاه‌های آبی در تابستان سال جاری آن‌چنان بود که این بارش‌ها هنوز نتوانسته این وضعیت را ترمیم کند.
وی ادامه داد: با توجه به چنین وضعیت نامطلوبی، با وجود آن که به عنوان دستگاه متولی هواشناسی، همیشه دوست داریم، پیام‌آور خبرهای خوبی در حوزه آبی باشیم، اما واقعیت تلخ خشک‌سالی، مانع از خوش‌بینی در این بخش می‌شود.
*تاکید بر تصحیح رفتارهای فرهنگی در بهره‌برداری از منابع زیرزمینی آب
این مسئول گلستانی با اشاره به رویه‌های غلط رفتاری در برخورد با منابع آبی متذکر شد: در حالی که از دو روز گذشته تا به امروز صبح شاهد بارش متناوب در شهرهای استان بودیم و تقریبا آب در اکثر نقاط استان جمع شده، باز می‌بینم که کارکنان فضای سبز شهرداری گرگان در حال آب دادن به چمن‌های داخل بلوار کمربندی شهر هستند.
رضوی یادآور شد: این کار در حالی انجام می‌گیرد که چمن خیس است و به دلیل برخوردار بودن زمین مورد نظر از آب باران، آب افزوده شده توسط ماشین‌های آب‌پاش شهرداری به خیابان هدایت می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: متاسفانه این تصورات غلط و فقدان مدیریت منابع آبی با این ذهنیت که منابع زیرزمینی آب زیاد است پس می‌توان آن را این‌گونه هدر داد، موجب می‌شود تا بیشتر نگران باشیم.
رضوی با اشاره به سر و صدای رسانه‌ای در زمینه پدیده «ال نینو» اضافه کرد: هواشناسی پر از احتمالات است و در این شرایط هنوز نمی‌توان راجع به پدیده‌ای نظر قطعی داد، اما همچنان که بارها پیش از این گفته‌ام، «ال نینو»، لزوما به معنای کاهش زیاد دما نیست و حتی پیش‌بینی می‌کنم، امسال زمستان گرم‌تری به نسبت سال گذشته داشته باشیم.
*احتمال افزایش دمای گلستان در زمستان پیش‌رو
وی تصریح کرد: از امروز در گلستان تا اوایل هفته آینده شاهد افزایش دما خواهیم بود و ممکن است به طور میانگین تا 10 درجه هوا گرم‌تر شود که خبر چندان خوبی نیست.
عضو شورای هماهنگی مدیریت بحران استان گلستان تاکید کرد: با این وضعیت دما، اندک برفی که به عنوان ذخیره آبی در کوه‌های اطراف استان وجود دارد، نیز اندک اندک، تبدیل به روان‌آب شده و در رودخانه‌های استان جاری می‌شود.
رضوی ادامه داد: با این اوضاع، قبول کنید که نمی‌توان چندان به بارندگی‌های اخیر استان به عنوان راه‌حل خشک‌سالی استان توجه کرد، هرچند امیدواری به بارندگی طی روزهای پیش‌رو، اتفاقی است که همه آن را انتظار می‌کشیم.
اظهارات دو مدیر، حوزه پیش‌بینی و آبی گلستان، آن‌چنان امیدوارکننده نیست و باید از هم‌اکنون تمهیدات مناسبی برای مدیریت منابع آبی استان برای آینده پیش‌رو به کار بست، موضوعی که برای استانی که طی این سال‌ها به دلیل بارش‌های مناسب سالیان گذشته هنوز خشک‌سالی را چندان جدی نگرفته کار چندان آسانی نیست.
بخشی از مدیریت این موضوع اعم از مدیریت، فرهنگ‌سازی و آموزش مصرف منابع آبی، برعهده مسئولان گلستانی است و بخش مهم دیگر نیز بر عهده مردمی است که به عنوان بهره‌بردار منابع آبی، باید خشک‌سالی را جدی بگیرند و رفتار خود را به منظور مصرف بهینه ذخایر آبی تصحیح کنند./فارس
ارسال نظر