پیاده رو های امن، رویای دور از دسترس پیاده ها!

به گزارش گلستان24، موتورش را در پیاده رو مقابل مغازه پارک می کند. با ذکر «الهی به امید تو» کرکره مغازه را بالا می دهد. یخچال مغازه را روی ریلی که نیم متر آن در پیاده رو قرار دارد هل می دهد و با قرار دادن چند جعبه جلوی یخچال و انداختن رو کش پلاستیکی روی آنها، محل چیدن جعبه های میوه ها را آماده می کند.

استند های پفک، چیپس، پف فیل، نان فانتزی و ذغال را در سمت دیگر مغازه در پیاده رو قرار می دهد. بسته های توپ پلاستیکی، جعبه های شیر و دوغ، و پوشک بچه را نیز به ضرب و زور در اطراف مغازه جا می دهد.

این حکایت هزاران یا صد ها هزار مغازه داری است که هر روز صبح بخشی از پیاده رو به سند ملکی مغازه شان اضافه می شود و تا پاسی از شب همچنان در تملک آنها باقی می ماند!

با توسعه روز افزون شهر ها و به تبع آن گسترش زندگی صنعتی و تمایل طبقات مختلف جامعه به زندگی در شهر ها و مناطق توسعه یافته، مشکلات و معضلات جدیدی نیز شکل گرفته یا در حال شکل گیری هستند. شاهد مثال داستان پارک خودرو ها در معابر عمومی و سطح خیابان هاست.

در واقع یک یا دو دهه قبل معضلی به نام پارک خودرو وجود نداشت و رانندگان در هر مکانی که اراده می کردند، می توانستند خودروی خود را پارک کنند. اما امروزه حتی در شهر های کوچک نیز پارک خودرو به یک معضل اساسی تبدیل شده و کلان شهر ها که جای خود دارند.

مشکل آلودگی هوا، معضلات آپارتمان نشینی، ترافیک سنگین در ابتدا و انتهای روز های کاری و … بخشی از مشکلات به روز و در دسترس شهروندان است که در دهه های گذشته خیلی کمتر از امروز به چشم می آمدند.

یکی دیگر از مشکلات زندگی در جوامع شهری که مدتی است به دغدغه شهر نشینان – علی الخصوص عابران پیاده – تبدیل شده است، تعرض به حریم پیاده رو ها از سوی افراد مختلف می باشد.

در زندگی شهر نشینی امروز، پیاده رو ها دیگر محل امنی برای عبور و مرور محسوب نمی شوند. شاید جمله امنیتی و خیر خواهانه « از پیاده رو برو» که یک یا دو دهه قبل مادران هنگام بدرقه فرزندان شان برای رفتن به مدرسه به کار می بردند، امروزه دیگر معنا و کاربردی نداشته باشد چرا که با وجود موتور سواران بی احتیاط، ساخت و ساز های غیر ایمن، حفاری ها و … خطرات پیاده رو کمتر از خیابان نیست!

پیاده رو کجاست؟

پیاده رو به حدفاصل سازه های مسکونی و تجاری و خیابان  گفته می شود که معمولاً به وسیله یک ردیف درخت و یا جوی آب از خیابان جدا می شود و محل عبور عابران پیاده است.

عرض پیاده رو با توجه به بار ترافیکی و میزان عبور و مرور افراد منطقه تعیین می شود.

البته بایدتوجه داشت که عرض مفید پیاده رو آن قسمتی است که افراد در آن به راحتی در حال رفت و آمد هستند. هر فرد به طور معمول به اندازه3/0متر از کنار دیوار فاصله می گیرد. پس این3/0 متر جزء عرض مفید پیاده رو نیست و از فضاهای مرده به حساب می آید.

در صورتی که پیاده رو در کنار مغازه های تجاری باشند، باید5/0متری هم برای افرادی که به تماشای ویترین مغازه ها می پردازند، به عرض مفید پیاده رو اضافه کرد.

موانع و تجهیزات مستقر در پیاده روها مثل درختها، پارکومترها، شیر آتش نشانی و سطل زباله و … نیز حدود6/0 متر از عرض مفید پیاده رو می کاهد.  برای مثال اگر بخواهیم پیاده رویی با عرض (مفید) 2متردر کنار یک مکان تجاری درست کنیم، باید حداقل4/3متر لحاظ شود.

همه مالکان پیاده رو ها

تعرض به حریم پیاده رو و غصب بخش اعظمی از آن فقط مختص مغازه داران نیست. دستفروشان و فروشندگان دوره گرد ثابت و سایر، متکدیان، صرافان سیار، رمال ها و فالگیر ها، واکسی ها، سی دی فروش ها، دارو فروشان، داد زن ها، توزیع کنندگان آگهی های تبلیغاتی و … بخش دیگری از تعرض کنندگان به حریم پیاده رو را تشکیل می دهند که علی رغم تلاش نیروهای شهرداری و سایر نهاد های مرتبط، کماکان بساط این افراد در پیاده رو ها پهن است و هنوز هیچ طرحی نتوانسته است حتی حضور آنها را در این مکان ها کمرنگ کند.

هر چند با رونق گرفتن اقتصاد زیرزمینی در مترو ها بخشی از اقتصاد خیابانی (!) به ایستگاه های مترو انتقال یافته است، ولی کماکان پیاده ها رو مکان مناسبی برای یافتن مشتری از سوی این افراد محسوب می شود.

پارکینگ رایگان

با افزایش جمعیت خورویی کشور و رونق گرفتن ساخت و ساز ها بدون پارکینگ، پیدا کردن جای پارک به یک معضل اساسی برای دارندگان خودرو تبدیل شده است. اینجاست که تغییر کاربری پیاده رو ها معنی پیدا می کند و به یک پارکینگ عمومی رایگان – علی الخصوص برای مغازه دارانی که مالک خودرو هستند- تبدیل می شود.

به علاوه رستوران ها و پیتزا فروشی هایی که به ارائه خدمات به افراد در منزل مبادرت می کنند، دارای چندین پیک موتوری هستند که راکبان آنها معمولاً موتور سیکلت های خود را جلوی رستوران یا مغازه پیتزا فروشی در پیاده رو پارک می کنند.

همیشه پای یک موتور سوار در میان است!

اکثر مردم یا حتی خودمان، زمانی که مزایای موتور سیکلت را بر می شماریم عبور از هر سوراخ سمبه را جزو مزایای تزار اول موتور سیکلت به حساب می آوریم.

غافل از اینکه مزیت عبور از هر کوی و برزن ممکن است به آسیب رسیدن جدی به نوزادی منجر شود که مادر باردارش در حال عبور از معبر قانونی و حریمی به نام «پیاده رو» است ولی به وسیله یک موتور سوار بی احتیاط و ناشی، غصب می شود و ناجوانمردانه نیز از صحنه می گریزد و یا ممکن است به شکستگی اعضای بدن پیر زن یا پیر مردی منجر شود که با وجود پوکی استخوان در افراد پا به سن گذاشته، قطع به یقین درمان با تاخیر انجام خواهد شد.

روزانه تصادفات بیشماری در برخورد موتور سوران با عابران پیاده در پیاده رو  رخ می دهد که بخش اعظمی از آن نیز مربوط به افراد میانسال و بانوان می باشد که معمولاً از چالاکی و چابکی کمتری برخوردار هستند و قدرت عکس العمل نشان دادن فوری و اجتناب از برخورد با موتور سیکلت را ندارند.

با وجود اعمال جریمه و توقیف وسایل موتوری و حتی نصب موانع سیمانی در پیاده رو ها، به دلیل ترافیک سنگین در ساعات آغازین و پایانی روز موتور سواران بسیاری را می بینیم که بدون توجه به قوانین راهنمایی و رانندگی و لزوم رعایت حریم اختصاصی عابران پیاده، از پیاده رو به عنوان مسیر تردد استفاده می کنند و علاوه بر حرکت با سرعت بالا، سلامت خود و عابران پیاده را نیز به خطر می اندازند.

آیا این داستان واقعی است؟

در تاریخ آمده است که روزی مردم دیاری دو شرکت پیمانکاری را دیدند که کارگران یکی از آن شرکت ها در پیاده رو ها کانالی حفر می کردند و کارگران شرکت دیگر بلافاصله کانال را پر می کردند! وقتی علت را جویا شدند، مسئول مربوطه چنین توضیح داد که ما در اصل سه شرکت هستیم که یکی متصدی حفر کانال ، یکی متصدی لوله گذاری و دیگری مسئول پر کردن گودال است. امروز شرکت لوله گذار نیامده است ولی ما کار را تعطیل نکردیم!

البته با مشاهده گودال ها و چاله های فراوانی که امروزه در پیاده رو ها دیده می شوند مشخص می شود که ماجرای بالا بیشتر به یک لطیفه یا جوک شبیه و به قول بچه های خنده بازار ساخته ذهن کارگردان است و شرکت های پیمانکاری تا پایان عملیات لوله گذاری یا انجام عملیات مورد نظر، اقدام به پر کردن چاله ها نمی کنند و این پر کردن ممکن است در برخی مواقع چند روز، چند هفته یا چند ماه نیز طول بکشد!

ساخت و ساز ها و پیاده رو ها

در حالت عادی حریم پیاده رو ها مورد تعرض انواع و اقسام اجسام ارضی و سماوی قرار می گیرند، حال تصور بفرمائید که ساخت و سازی هم در میان باشد. در این حالت عابران پیاده باید قید استفاده از پیاده رو را به طور کامل بزنند چرا که علاوه بر احتمال خطر سقوط اشیا و مصالح ساختمانی و حتی داربست، عموماً مالکان ساختمان ها کل محوطه پیاده رو را با مصالح یا نخاله های ساختمانی  اشغال می کنند که عملاً امکان تردد غیر ممکن می گردد.

هر چند برخی از مالکان به اجبار شهرداری در پای داربست ها، معبری مسقف تعبیه می کنند ولی به علت عدم رعایت ایمنی باز هم عبور از چنین معبری خطرناک است. در صورتی که طبق بند 16 مصوبه شماره 1616 شورای عالی اداری، «مصالح ساختمانی و مازاد آن و ابزار کارساختمانی نباید بیش از یک سوم گذرگاه عمومی را اشغال نماید. درمواردی که اجرای عملیات ساختمانی ضرورت استفاده موقت بیش از یک سوم عرض پیاده رو را ایجاب نماید مالک مکلف است قبلا اجازه نامه لازم را از شهرداری دریافت دارد.»

در برخی موارد نیز با وجود خالی بودن پیاده رو از کلیه عوامل مخل عبور و مرور، باز هم افراد پیاده سعی می کنند با وجود خطرات جانبی، از خیابان برای عبور و مرور استفاده کنند، چرا که بناهای فرسوده ی بسیاری در شهر ها وجود دارند که احتمال ریزش یا کنده بخشی از دیوار آنها و ایجاد خسارت برای عابران پیاده وجود دارد.

تغییر کاربری پیاده رو

البته معضلات پیاده رو فقط به موارد فوق الذکر ختم نمی شود و تغییر کاربری پیاده رو به کارگاه، چاله سرویس، اطاق تزئین و … از دیگر موارد کاربرد پیاده رو ها می باشد.

تخلیه بار در ساعات میانی روز ، پخش آگهی های تبلیغاتی متنوع، تعمیر، تعویض روغن یا حتی نقاشی خودرو و سایر وسایل موتوری، ساخت مصنوعات چوبی و فلزی، تزئین ماشین عروس، نصب باند و لوازم جانبی روی خودرو و … در پیاده رو، از دیگر عوامل مخل آمد و شد در حریم پیاده رو ها می باشند تا جایی که مردم نیز به دیدن چنین صحنه هایی عادت کرده اند و ناچار بی تفاوت از کنار آنها می گذرند.

افراد کم توان  و پیاده رو ها

ساخت یک پیاده رو استاندرد نیاز به رعایت موارد متعددی دارد که یکی از آنها انتخاب شیب و تعبیه رمپ( سطح شیبدار) مناسب برای جامعه ناتوان و کم توان و استفاده کنندگان از صندلی های چرخدار می باشد. اما همانگونه که پیشتر اشاره شد، اکثر پیاده رو های کشور حتی برای افراد سالم نیز مخاطراتی به همراه دارند و قطع به یقین این مخاطرات برای افراد کم توان و نا توان دو چندان خواهد بود.

قانونگذار در خصوص تعرض به پیاده رو چه تدابیری اندیشیده است؟

بر اساس تبصره یک بند 2 ماده 55 قانون شهرداری ها،« سد معابر عمومی و اشغال پیاده رو ها و استفاده غیر مجاز از میدان ها و پارک ها و باغ های عمومی برای کسب، سکنی و یا هر عنوان دیگر ممنوع است و شهر داری مکلف است از آن جلوگیری و در رفع موانع موجود و آزاد کردن معابر و اماکن فوق به وسیله ماموران خود راساً اقدام کند.»

با وجود قوانینی از این دست به دلیل فراگیر شدن تعرض به پیاده رو ها عملاً شهرداری ها ابتکار عمل را از دست داده اند و نیروهای سد معبر کاری از پیش نمی برند. شاید محدوده بندی کردن مناطق شهر و اعمال قانون به صورت مستمر بر یک منطقه در یک مدت زمان طولانی زمینه کاهش تعرض به پیاده رو ها را فراهم کند.

اعمال سیاست های تشویقی نظیر تخفیف در مالیات یا عوارض سالانه شهرداری در خصوص مغازه دارانی که حریم پیاده رو ها را رعایت می کنند، ممکن است در برخی مناطق به کاهش تعرض به حریم پیاده رو منجر شود.

لزوم گسترش فرهنگ رعایت حقوق شهروندی

ولی آنچه که مهم است که حلقه مفقوده در پدیده تعرض به حریم پیاده رو، همان کمرنگ شدن یا حتی از بین رفتن «فرهنگ رعایت حقوق شهروندی» است.

در واقع سرمنشاء بسیاری از گرفتاری ها و معضلات جوامع صنعتی و شهری در عصر حاضر عدم تمکین از قانون و عدم رعایت حقوق سایرین است. شاید اگر بتوانیم روزی با آموزش از سطوح پایه، فرهنگ شهرنشینی و رعایت حقوق شهروندی را در جامعه نهادینه کنیم، شاهد بروز چنین رفتار هایی در سطح جامعه نباشیم و مشکلاتی از این دست اصلاً به وجود نیایند که برای حل آنها مجبور به پرداخت هزینه های گزاف و آموزش چهره به چهره شویم.

امید است خانواده ها و متولیان و نهاد های مرتبط نظیر آموزش و پرورش، رسانه ملی، شهرداری ها، ائمه محترم جمعه و جماعات، فرهنگیان، دانشگاهیان  و سایر افراد ذی نفوذ و تاثیر گذار، با اتخاذ تصمیماتی واحد، زمینه را برای آموزش همگانی و توسعه و نهادینه کردن «فرهنگ شهر نشینی» فراهم کنند تا علاوه بر جلوگیری از صدمات جسمی و بروز حوادث ناگوار، شهرهایی ایمن و به دور مشکلات خود ساخته اجتماعی و فرهنگی داشته باشیم . به امید آن روز

منبع:رادکانا