رجوع دوباره به مطهری، بدون توقف در مطهری

به گزارش گلستان24، بی شک آثار به جامانده از استاد شهید مرتضی مطهری (ره) در قالب های مختلف، اعم از نوشته جات و سخنرانی های ایشان یکی از مهمترین و در عین حال مفیدترین منابع برای آشنایی با مبانی و مفاهیم دینی و اسلامی است.

منابعی که ریشه در شناخت کامل و پایه ای علامه شهید (ره) از دین مبین اسلام و ابعاد گسترده آن داشت. آشنایی و تبحر استاد مطهری (ره) از شاخه های مختلف دینی و حتی مکاتب فکری روزگار خود در کنار تهذیب نفس ایشان، فضای فکری و علمی جامعی فراهم آورده که سالهای سال، همگان از چشمه جوشان و پرفیض آن شهید بزرگوار سیراب می شوند. این جامعیت به نحوی است که بنیانگدار کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره) در این زمینه می فرمایند: «من باید یک کلمه اهم از آن به شما عرض کنم. مرحوم آقای مطهری یک فرد بود که جنبه های مختلف در او جمع شده بود و خدمتی که به نسل جوان و دیگران، مرحوم مطهری کرده است، کم کسی کرده است.» (1)

در اهمیت و ارزش آثار قلمی و زبانی استاد مطهری (ره) همین بس که حضرت امام (ره) می فرمایند: «آثاری که از او هست، بی استثناء همه آثارش خوب است و من کس دیگری را سراغ ندارم که بتوانم بگویم بی استثناء آثارش خوب است. ایشان بی استثناء آثارشان خوب است. انسان ساز است» (2) «آثار قلم و زبان او بی استثناء آموزنده و روان بخش است و مواضع و نصایح او که از قلبی سرشار از ایمان و عقیدت نشأت می گرفت برای عارف و عامی سودمند و فرحزاست.» (3)

این جامعیت در کنار غنا و اهمیت آثار استاد شهید (ره) سبب شده که مبانی انقلاب اسلامی بر مبنای نظام فکری این شهید بزرگوار تنظیم گشته و اندیشه های ایشان سازنده و تشکیل دهنده این مبانی باشد. رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه ای (ره) در این زمینه می فرمایند: «آثار استاد شهید مطهری، مبنای فکری نظام جمهوری اسلامی ایران است. دیگران به مقدمات این انقلاب خیلی کمک کردند، ولی افکار آن‌ها در ساخت نظام جمهوری اسلامی ایران، نقش آن‌چنانی نداشته است. [...] اگر ما بخواهیم این نظام در ذهن مردم عمق پیدا کند و حرکات انقلابی این مردم همچنان ادامه یابد، بایستی افکار استاد شهید مطهری در میان مردم رواج یابد.» (4)

اینک پس از گذشت 37 سال از شهادت این شهید بزرگوار و در حالی که تاریخ انتشار بسیاری از آثار ایشان به بیش از نیم قرن پیش باز می گردد، فکر و اندیشه این استاد عزیز همچنان تازه و با طراوت و به قول حضرت امام (ره) سودمند و فرحزاست.

جامعیت و توان علمی شهید مطهری (ره) که پیشتر مورد اشاره قرار گرفت، موجب شده است که ایشان در مواجهه با اقتضائات، نیازها و ضرورت های زمانه دست به تولید فکر و نظریه زده و پاسخ گوی بسیاری از شبهات و موضوعات باشند. موضوعی که گذشت زمان نیز از تازگی و طراوت و نیز اثرگذاری آن نکاسته است؛ ضمن آنکه بسیاری از سوالات و نیازهایی که در طول سالیان گدشته از سوی ایشان مورد بررسی و پاسخ قرار گرفته اند، همچنان در حوزه های مختلف فکری به کارآمده و گره گشای بسیاری از مشکلات فکری و عقیدتی به ویژه سوالات و شبهات این روزهای جامعه ماست.

رهبر معظم انقلاب با اشاره به همین موضوع می فرمایند: «هنوز جامعه‌ی ما به اندیشه‌های شهید مطهری محتاج است. [...] هنوز جامعه و نسل جوان و جامعه‌ی فرهنگی و علمی ما به داشتن همان مطالبی که آن بزرگوار از زبان و قلمش فیضان کرد و در اختیار امت اسلام گذاشت، محتاج‌اند. [...] مبادا وسوسه‌ی خناسان و زمزمه‌ی دشمنان (که با فکر شهید مطهری مخالف بودند و به همین جهت هم او را از دست ما گرفتند) موجب شود که کتاب‌های آن بزرگوار از رواج بیفتد که البته نخواهد افتاد.» (5) «کتاب‌های شهید مطهری، قابل مردن و تمام شدن نیست. مبادا کسی خیال کند که ما بعد از انقلاب تا حالا، که مرتب کتاب‌های شهید مطهری را طبع و نشر می‌کنیم، تکراری است. نه، در سخن حق و در کلام حکمت، تکرار نیست. هنوز جامعه و نسل جوان و جامعه‌ی فرهنگی و علمی ما به دانستن همان مطالبی که آن بزرگوار از زبان و قلمش فیضان کرد و در اختیار امت اسلام گذاشت، محتاج‌اند.» (6)

آثار این استاد بزرگوار قطعا می تواند گره های فراوانی را از پیش پای فکر نسل و جامعه امروز ما بگشاید و بر همین اساس، باید منبع و مرجع دوباره ای برای رجوع همه مردم به ویژه دانشجویان، اساتید و متولیان فکری و عقیدتی قرار گیرد؛ موضوعی که اگر تحقق یابد قطعا بینشی نو و فکری تازه درگستره فکری همگان به وجود خواهد آمد: «هرچه از شهادت آن عزیز می‌گذرد، آثار و برکات معنوی فکری او ابعاد تازه‌تری را از خود نشان می‌دهد. [...] لازم است جوانان، مخصوصاً آن‌هایی که با معرفت و دانش سروکار دارند (مثل روحانیون، معلمین، دانشجویان و نویسندگان) با آثار شهید مطهری ارتباط نزدیک برقرار کنند و کتاب‌های آن بزرگوار را بخوانند. این کتاب‌ها حقیقتاً بینش وسیعی و در موارد بسیار، بینش نوینی به خواننده‌ی خود می‌بخشد.» (7) «حقیقتاً محصول بسیار عظیم و با ارزشی از شهید مطهری در اختیار ماست و باید آثار این استاد گران‌قدر را، که با فکر والای خود به جامعه‌ی فکری ما اهدا کرده است، به‌درستی دریافت کرد و آن را آموخت. من احساس می‌کنم هنوز در جامعه‌ی ما جوانان، روشن‌فکران، نویسندگان، دانشگاهیان و روحانیونی هستند که آثار فکری شهید مطهری را به‌طور کامل نخوانده و یا مورد تأمل قرار نداده‌اند. پس اقدام اول این است که ما آثار این فیلسوف بزرگ را مورد تأمل و استفاده قرار دهیم.» (8)

این رجوع مجدد و دوباره به شهید مطهری (ره) و آثارشان همه کار نیست و آغاز راه و البته مرحله ای مهم است. مرحله ای که می تواند مخاطب و خواننده را به «شخصیتی متفکر» (9) تبدیل نماید. اما برای آنکه بتوانیم به واسطه آثار و افکار شهید مطهری (ره) راهی برای پاسخگویی به سوالات و شبهات روز جامعه بیابیم، مهم ترین موضوعی که باید مورد دقت قرار گیرد، عدم توقف در ایشان است. رهبری معظم انقلاب در همین زمینه می فرمایند: «در آقای مطهری متوقف نشوید. این نهایت کار نیست، مرحله ای از کار است.» (10) «ما نمی‌توانیم در شهید مطهری متوقف شویم. [...] نیازهای فکری روزبه‌روز و نوبه‌نو می‌شود و جریان ورود به چالش با افکار وارداتی و نقادی علمی و تفکیک صحیح از سقیم آن، از وظایف مهمی است که باید ادامه پیدا کند و ما در دهه‌های آینده به مطهری‌ها نیاز مبرم داریم.» (11) عدم توقف در مطهری، یعنی به مطهری، آثار و اندیشه او، بسنده نکردن و در مواجهات فکری و ذهنی به ویژه در موضوعات بروز و مورد ابتلای جامعه از تفکرات دیگرانی که بارها در کلام امامین انقلاب اسلامی مورد اشاره و تاکید قرار گرفته اند نیز استفاده کرد.

شاید یکی از بزگترین خلأها و مشکلات فضای فکری و عقیدتی سالهای گذشته ما که منجر به بازتولید بسیاری از شبهات قدیمی و بروز بسیاری از نابسامانی های فکری و اجتماعی در جامعه شد، همین توقف روی افکار شهید مطهری (ره) و عدم رجوع به دیگر اندیشه ها به ویژه اندیشه های هم راستا و کامل کننده آثار ایشان است. رجوع به شهید مطهری (ره) راهکاری مطمئن و لازم برای بازکردن گره های فکری و عقیدتی نسل تازه و جامعه امروز ماست، اما این راهکارِ لازم، کافی نیست. به مطهری باید رجوع کرد اما نباید در او متوقف ماند. باید به افق های تازه فکری نیز سری زد تا هوایی تازه و سازنده در ریه های فکری جامعه ما دمیده شود.

سجاد ستوده

1ـ صحیفه نور، ج 14، ص 242.

2ـ صحیفه امام، ج 16، ص 242.

3ـ صحیفه امام، ج 14، ص 325.

4ـ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای؛ استاد در کلام رهبر؛ گردآوری از مجتبی پیرهادی؛ تهران: صدرا، ۱۳۹۰، ص 24.

5ـ همان، ص 38.

6ـ همان، ص 87.

7ـ همان، ص ۴۰.

8ـ همان، ص ۸۱.

9ـ همان، ص 85.

10ـ همان، ص 74.

11ـ همان، ص ۷۱.

انتهای پیام/ گیلان خبر