شالیکاری گلستان رابیابان می‌کند/کشاورزان کشت جایگزین مناسب ندارند

شالی یکی از کشت‌های نیازمند آب فراوان است. در سال های اخیر در گلستان بیش از چهار تا پنج برابر الگوی کشت برنج تولید شده و تا سطح ۶۰ هزار هکتار رسیده است، این در حالی است کارشناسان الگوی کشت ۱۲ هزار هکتاری محصول برنج در استان را با توجه به کمبود منابع آبی زیاد دانسته و خواستار کاهش این الگو شدند.

به گزارش گلستان24، خشکسالی سال های اخیر و کاهش سطح نزولات آسمانی که موجب قرار گرفتن منابع آبهای زیرزمینی در وضعیت قرمز شده و نگرانی را در بین کارشناسان و متولیان امور آب استان افزایش داده تا حدی که به گفته کارشناسان در صورت تداوم کشت برنج در این سطح در سال های آتی باید خشک شدن آب های زیرزمینی استان و در نهایت تبدیل شدن گلستان به بیابانی خشک و لم یزرع را را شاهد باشیم.

 استان گلستان اقتصادی با محوریت کشاورزی دارد و سال هاست کشت شالی نیز در آن رونق داشته ولی این کشت به این دلیل که فشار زیادی به منابع آب استان وارد کرده است خشک شدن سفره های آب زیرزمینی و بحران آب را در پی داشته است؛ مساله ای که به زودی قابل جبران نیست.

از حدود ۵۶۰ هزار هکتار اراضی قابل کشت استان حدود ۱۲ هزار هکتار آن طبق آمار قابل کشت شالیکاری و جزو اراضی نسق است که به گفته جهاد کشاورزی کشت در غیر اراضی نسق ممنوع است. ولی طی سال های گذشته باز هم شاهد کشت در اراضی غیر نسق بودیم که در برخی موارد به دلیل خشک شدن چاه ها در فصل تابستان کشاورزان با ضرر مواجه شوند ولی از آن جایی که هنوز الگوی کشت مدونی برای کشاورزان وجود ندارد آن ها برای به دست آوردن حداقل معیشت اقدام به کشت این محصول پرآب طلب می کنند و خسارات و ضرراحتمالی را نیز به جان می خرند. کشت شالی به گفته کارشناسان حدود ۱۵۰میلیارد ریال در هر هکتار هزینه آب دارد و کشاورزان با کشت شالی در اراضی غیر نسق این منبع عظیم را هدر می دهند.

کشت شالی با آب زیرزمینی  غیر مجاز کاملا باید متوقف شود  

 افزایش باران و ترسالی سال آبی جاری گویی برای کشاورزان نویدی بود که می توانند کشت شالی را در اراضی غیر نسق داشته باشند، ولی معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای گلستان در رابطه با کشت شالی با آب زیرزمینی می گوید: کشت شالی با آب زیرزمینی غیر مجاز کاملا باید متوقف شود و این کار نیازمند همکاری سایر بخش ها از رسانه ها در امر آموزش تا جهاد کشاورزی و تعاون روستایی و سازمان صنعت و دیگر نهادها است.  

سید محسن حسینی افزود: شناسایی شالیکاری های غیرمجاز در تابستان و معرفی آنان به مراجع قضایی برای جلوگیری از ادامه مصرف غیر مجاز آب، اصلاح منصوبات غیرمجاز، پرداخت خسارت به منابع آب و اخذ تعهد برای تکرار نشدن موضوع از جمله برنامه های شرکت آب منطقه ای در این زمینه است.

چاه های غیر مجاز زراعت شالی مسدود می شود

وی برنامه های شرکت در خصوص جلوگیری از مصرف بیش از اندازه و غیرمجاز آب ، از جمله کشت برنج در استان را، انسداد چاههای غیر مجاز، بویژه چاههای غیر مجاز دارای زراعت شالی، پیگیری نصب کنتور جهت اندازه گیری مصرف آب چاهها و شارژ کنتورها بر اساس میزان آب مجاز قابل استحصال، گشت و بازرسی و شناسایی خزانه های شالی در حال ایجاد و صدور اخطاریه مبنی بر ایجاد نکردن خزانه شالی عنوان کرد.

 معاون شرکت آب منطقه ای استان تصریح کرد: شناسایی اراضی در حال آماده شدن برای شالیکاری غیر مجاز از اواسط خرداد ماه و صدور اخطاریه مبنی بر کشت نکردن  شالی واطلاع رسانی به کشاورزان از طریق پیامک، نصب اطلاعیه در اماکن عمومی، توزیع اطلاعیه، دعوت از کشاورزان و ارائه توضیحات حضوری در جمع کشاورزان، زیر نویس در سیمای گلستان، اطلاع رسانی مطبوعاتی از دیگر اقدامات شرکت آب منطقه ای در راستای کاهش بحران آب و کشت نشدن برنج در استان است.

اما کشاورزان هم صحبت های درباره کشت شالی دارند. برخی از آن ها مدعی اند که کشت جایگزین مناسب ندارند و برخی هم دلایل مالی برای کشت شالی می آورند. یکی از کشاورزان گلستانی در رابطه با دلیل کاشت شالی گفت: کشت شالی صرفه اقتصادی مناسبی برای کشاورز دارد و محصولی است که کشاورز می تواند در هر زمان آن را به فروش برساند.

علی ناصری افزود: علت اصلی کاشت شالی هم نماندن این محصول روی دست کشاورز است و دلیل بعدی آن نیز نبود کشت های جایگزین مناسب که کشاورز اطمینان خاطر از فروش تضمینی آن داشته باشد و تا زمانی که کشاورز این اطمینان خاطر را کسب نکند به هیچ توصیه ای نمی تواند عمل کند زیرا معیشت کشاورزان وابسته به زمین است!

وی بیان کرد: سال های گذشته کشت های جایگزینی مانند سویا پیشنهاد شد که قیمت گذاری نامناسب دولت برای سویا و خسارت هایی که در سال گذشته به کشاورزان وارد شد، مشکلات مالی و اقتصادی زیادی را به کشاورزان وارد کرد.

کشاورزان در حالی از نبود کشت جایگزین مناسب می نالند که اکثر دستگاه های مرتبط با حوزه کشاورزی کمر همت خود را برای توقف شالی کاری در گلستان بسته اند. ولی تدبیر درستی برای معیشت کشاورزان نکرده اند.

کارشناس مسئول برنج جهاد کشاورزی استان گلستان در همین رابطه بیان کرد: شالی در الگوی کشت استان جز در اراضی نسق جایی ندارد و اقدام مهم جهاد در این خصوص قطع حمایت ها از این محصول پرآب طلب است که هیچ گونه حمایتی در زمینه نهاده ها از این محصول نداشته باشد.

محصولات جایگزین کشت شالی موفقیت زیادی برای کشاورزان نداشت

مهدی محمدرضاپو افزود: در این چند سال محصولاتی که به عنوان کشت جایگزین شالی به کشاورزان معرفی شد از بازاریابی خوبی برخوردار نبود، غلاف‌بندی سویا با مشکل برخورد و پرداخت خرید تضمینی نیز با تأخیر بود از این‌رو کشاورزان در کشت محصولات جایگزین شالی مردد شدند، با توجه به بارش‌های مناسب در استان پیش‌بینی می‌شود امسال کشت شالی ۲۰ تا ۲۵ درصد نسبت به سال گذشته افزایش یابد.

سازمان جهاد کشاورزی به تنهایی نمی تواند جلوی کشت شالی در استان را بگیرد چرا که کار سازمان جهاد کشاورزی ترویج است و تنها می‌توان کشاورزان را به کشت محصولات جایگزین تشویق کرد

وی با بیان این که در سال گذشته در ۴۷ هزار و ۶۷۰ هکتار اراضی استان کشت شالی انجام شد که ۱۰ هزار هکتار بر اثر خشکسالی از بین رفت، گفت: گر چه امسال بارش‌ها مناسب بود و آب‌های سطحی استان از وضعیت خوبی برخوردار هستند، اما همچنان آب‌های زیرزمینی استان وضعیت خوبی ندارند و سازمان جهاد کشاورزی هیچ‌گونه حمایتی از کشت شالی با آب چاه نمی‌کند.

محمدرضایی بیان کرد: در واقع زمین‌های گلستان برای کشت شالی طراحی نشده است و تنها اراضی نسق که حدود ۱۲ هزار هکتار در استان وجود دارد، برای کشت شالی مورد حمایت سازمان جهاد کشاورزی است، اما سازمان جهاد کشاورزی به تنهایی نمی تواند جلوی کشت شالی در استان را بگیرد چرا که کار سازمان جهاد کشاورزی ترویج است و تنها می‌توان کشاورزان را به کشت محصولات جایگزین تشویق کرد.

به تاکید محققان، برای رسیدن به کشاورزی پایدار، باید به سمت اجرایی شدن الگوی کشت در استان گام برداریم و برای اجرایی شدن الگوی کشت حمایت های دولت و اصلاح قانون ضروری است. تا زمانی که ضمانت های اجر ایی و حمایت های دولت در این بخش تامین نشود نمی توان انتظار داشت این الگو اجرایی شود.

 افت سطح آبهای زیرزمینی و خشک شدن چاهها در مناطق شمالی استان و نیز پیشروی آبهای شور به نواحی جنوبی استان همگی حکایت از جدی بودن بحث تغییر اقلیم استان از معتدل مدیترانه ای به گرم و خشک است، امری که در صورت اصلاح نشدن الگوی  مصرف آب در همه بخش ها  موجب مرگ گلستان کنونی و تولد گلستانی خواهد بود که سبزی و سرسبزی در آن تنها در حد یک واژه می ماند.

منبع: مهر