فرصت‌هایی که در فضای مجازی تبدیل به حسرت شده است/چه اتفاقی برای سرنوشت مرکز ملی فضای مجازی افتاد؟

به گزارش گلستان24، روز جهانی ارتباطات بهانه مناسبی است تا تاملی به وضعیت فضای مجازی و نوع مواجهه دست اندرکاران فرهنگی به این حوزه داشته باشیم و از احوالات غریب این عرصه در برابر انواع آتش های بمب افکن خارجی سخن گوییم. فضای مجازی امروزه تبدیل به گستره عظیمی شده که در عین این که می تواند همراه با آفت ها و آسیب های بسیاری باشد، به عنوان فرصتی مناسب برای عرض اندام فکری و جولان اندیشه هایی متناسب با نگاه دغدغه مندان عرصه های مختلف از جمله فرهنگ قلمداد خواهد شد. از این رو لازم است به دور از شعارگرایی و توسل به واژه هایی غریب و به دور از هراس در مواجهه با این پدیده فراگستر در قرن بیست و یکم به سراغ نوع مواجهه با آن و چگونگی رسیدن به مجرایی مطمئن جهت ورود کاربران ایرانی در آن باشیم.

برخی هنوز فضای مجازی را مسیری هولناک از برخورد جهانی شر با گوهر هویت مند آدمی می دانند و برخی هم در رویکردی مریدانه، دل و دیده خود را در این فضا جا می نهند. اما باید دانست که آیا فضای مجازی چنین شیبی از طرد یا دلباختگی را چگونه ایجاد کرده است؟ آیا فضای مجازی، معبری نشسته در قامت پنهان مانده «اسب تروآ» است؟! و یا دریچه ای به باغ خوش رنگ بهار که تحفه آگاهی و دانایی را در پشت پنجره اش می توان یافت؟! هویتی دوباره برای آدمی در عصر ماشینیسم تعریف کرده است و یا ساقط هویت در جهان داده ها و ستانده ها است؟!

رهبر گرانقدر انقلاب اسلامی در حکم صادره به تاریخ ۱۴ شهریور ماه سال ۱۳۹۴با اشاره به اهمیت شورای عالی فضای مجازی در «مواجهه هوشمندانه و مقتدرانه با تحولات این عرصه» به وظیفه اصلی این تشکیلات یعنی «سیاستگذاری، مدیریت کلان و برنامه ‌ریزی و تصمیم ‌گیری‌ های لازم و به‌ هنگام و نظارت و رصد کارآمد و روزآمد در فضای مجازی» اشاره داشته و ۱۰ محور مهم وظایف و ماموریت های شورای عالی فضای مجازی را تشریح نمودند که یکی از مهم ترین موارد آن، «ارتقای جمهوری اسلامی ایران به قدرت سایبری در طراز قدرت ‌های تاثیرگذار جهانی» بوده است.

فضای سایبر یا همان سایبر اسپیس (Cyberspace) نه تنها در چارچوب اصطلاحی قابل استفاده در فضاهای اینترنت بلکه تداعی گر ماهیتی راهبرنده از وضعیت وجودی این فضا است، به نحوی که مولف این اصطلاح که ریاضیدانی به نام نوربرت وینر بوده است، در کتابی با عنوان «سایبرنتیک و کنترل در ارتباط بین حیوان و ماشین» از این عنوان جهت مکانیزمی در کنترل سیستم های انسانی و ماشینی استفاده کرد، چرا که اصولا معنای لغوی این اصطلاح از سکانداری می آید. از این رو واقعیت جهان امروز که انواع جنگ های تن به تن را تبدیل به جنگ های سایبری کرده است؛ مساله ای مهم می باشد که متاسفانه مورد غفلت مسئولان امر قرار گرفته است و از این رو منصور امینی، رئیس سازمان فضای مجازی «سراج» در مراسم اختتامیه سومین نمایشگاه رسانه های دیجیتال انقلاب اسلامی که چندی پیش برگزار شد با انتقاد از وضعیت موجود به کم کاری های رخ داده در حوزه فضای مجازی اشاره کرد و از عدم توجه دستگاه های اجرایی به فرامین رهبر معظم انقلاب سخن گفت. مساله ای که با بررسی فعالیت های صورت یافته در بخش های مختلف فضای مجازی می توان به روشنی آن را پیدا کرد.

غفلت از فضای مهم مجازی و عرصه دیجیتال و عدم توجه به اهداف، رویکردها و استراتژی های در نظر گرفته شده در نهادهای مشخصی چون شورای عالی فضای مجازی در حالی است که دشمن با تمام وجود به دنبال ایجاد برنامه هایی فریبنده برای مخاطبان گسترده جهانی است و انواع ویروس های تزریقی جهان غرب با جذابیت هایی صوری و نگاه هایی سیاست ورزانه به شکلی بیرحمانه در صدد ضربه زدن به اصالت، هویت و ماهیت کشورهایی مستقل به لحاظ سیاسی چون ایران می باشد و هر لحظه غفلت در عصر سرعت، حسرت های بسیاری را به جا خواهد گذاشت.

آن چه باید در راس برنامه ریزی متولیان امر قرار گیرد، شناسایی آفت هایی است که از طریق فضای مجازی رخ داده است و نیز تبدیل سازی آن ها به شرایطی تحت اختیار و قالبی اثربخش برای نقش آفرینی در عرصه تفکر نظامی اسلامی است. دغدغه های رهبر معظم انقلاب در این سال های اخیر با اشاره به اهمیت همین چارچوب های تعریف شده در ایجاد فضایی قابل استفاده برای کاربر ایرانی می باشد و از همین رو است که در آخرین مورد از اشارات مهم رهبری که در حکم ریاست سازمان صدا و سیما آمده است، باز هم دغدغه های آقا در این باره قابل لمس است: «لذا موکدا سفارش می ‌کنم به برنامه ‌ریزی، رعایت راهبردهای کلان، جذب و حفظ و تربیت نیروهای انقلابی و کارآمد و حضور موثر در فضای مجازی اهتمام بورزید و به خدای متعال توکل و اعتماد کنید.»

حضور موثر در فضای مجازی در حالی است که با وجود تشکیل شورای عالی فضای مجازی در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۹۰ به فرمان رهبر معظم انقلاب اسلامی تاکنون برنامه های موثر و اثرگذاری صورت نیافته است و همچنان شاهد نوع برخوردی بوروکراتیک و بی پشتوانه از دغدغه بوده ایم و این در حالی است که از جمله سرفصل های این شورا، مواجهه فعال و مبتکرانه با فضای مجازی در سطح ملی و جهانی و توسعه آن به میزان آمادگی نظام بوده است و از این رو انفعال در این فضا جایگاهی نخواهد داشت! از سویی انواع اخبار نگران کننده از حوادث رخ داده در فضای مجازی در حالی است که از جمله خط مشی های تعیین شده برای شورای عالی، فراهم آوردن شرایط لازم برای دستیابی فضای مجازی کشور به بالاترین سطح از امنیت و سلامت برای آحاد مردم بوده است.

از جمله برنامه های شورا که در ابتدای فعالیت آن مامور انجام آن گردید، تاسیس مرکز ملی فضای مجازی بوده تا زیر نظر شورا با اشراف کامل و به‌ شکلی اثرگذار نسبت به فضای مجازی در سطح داخلی و جهانی اقدام نماید که در این خصوص هم خروجی چشمگیری دیده نمی شود و شاید بهتر باشد متولیان امر اگر توفیقی حاصل شده نسبت به انعکاس آن همت گمارند. البته سید ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای عالی فضای مجازی روز گذشته در خصوص آغاز به کار شبکه ملی اطلاعات مواردی را عنوان داشته و با گلایه از منتقدان بیان کرد که 3 قوه و مردم باید دست به دست هم به تحقق شبکه ملی اطلاعات کمک کنند.

گویی برای رسیدن به دغدغه ها و انتظارات و جلوگیری از فرصت سوزی ها و هدایت به دریچه ای عملگرایانه نسبت به فضای مجازی و نیز توجه به راهکارهای مبارزه با انواع نفوذهای صورت یافته در فضای مجازی نیاز به فرصتی بیشتر خواهد بود و باز هم صبر را باید به یاری گرفت!