فضای مجازی چه ویژگی هایی دارد و رابطه بین ذهنیت و عمل در آن چگونه است؟

به گزارش گلستان24، امکانات گسترده ای که بواسطه فضای مجازی فراهم آمده موجب تسهیل ارتباطات و دسترسی های افراد به منابع مختلف مادی و معنوی شده است. از این رو کارشناسان، فضای مجازی را عاملی برای کاهش فقر و نابرابری های موجود در مناسبات جهان می دانند. امروزه امکانات موجود در فضای مجازی به حدی است که کارشناسان علم ارتباطات از آن به عنوان جهان دومی یاد می کنند که به موازات جهان حقیقی شکل گرفته است و بسیاری از امکانات موجود در فضای حقیقی را با هزینه های پایین تر و سهولت دسترسی بالاتر فراهم آورده است.

 

 

فضای مجازی چه مشخصه هایی دارد که توانسته این امکانات وسیع را فراهم آورد؟ 

متفکرین حوزه ارتباطات برای پاسخ به این پرسش، به چند مشخصه عمده جهان مجازی اشاره می کنند:

اولین مشخصه مهم جهان مجازی "بی مکانی" در فضای مجازی است؛ به این معنی که هر فردی در هر جایی که باشد، با دسترسی به فضای مجازی می تواند از امکانات گسترده آن استفاده کند. فضای مجازی موجب ادغام فرآیندهای مربوط به جوامع جهانی و محلی شده است. این مسئله باعث شده است تا کاربران بتوانند از فضای مجازی چه در سطح جهانی و چه در سطح محلی برای ایجاد ارتباط و انتشار خلاقیت استفاده کنند. با لحاظ کردن این ویژگی ها، در ادامه تلاش می شود به فرآیند ایده پردازی تا عمل در فضای مجازی و همچنین تفاوت آن با جهان فیزیکی اشاره گردد.

دومین مشخصه فضای مجازی از بین رفتن مفهوم زمان است. زمان منعکس کننده طول مدت انجام یک کار است که امکان سنجش را برای انجام "یک واحد کار" به ما می دهد. زمان کمیتی است که همه امور و حتی همه کیفیت ها با آن سنجیده می شود و به عنوان بعد چهارم جهان فیزیکی از آن یاد می شود.

در طول تاریخ بشریت ترکیب زمان و مکان همیشه ایجاد کننده ظرفیت ها و محدودیت هایی برای بشر بوده است. مسئله ای که منجر به جبر جغرافیایی برای متفکرین، دانشمندان و مخترعین شده است و تاثیر بسزایی در به ثمر نشستن ایده ها و اجرای آنها داشته است.

تفکر یک امر فرازمان و فرامکان است که محدود به جغرافیا نیست. از طرفی در بستر فضای مجازی با گذشتن از دیوار مکان، به امکاناتی دورتر از نظر فیزیکی دسترسی پیدا شود. به این ویژگی فضای مجازی، غیر مرکزی بودن می گویند که می تواند منجر به ایجاد انعطاف در فضای جغرافیایی شود و امکان ایجاد بهره وری در فضاهای دور افتاده را فراهم آورد. 

به بیان دیگر باید گفت که به هر میزان افراد در معرض جریان های اطلاعاتی قرار گیرند امکان بروز ظرفیت های خود را بیشتر می یابند. 

در فضای مجازی جریان گذشته، حال و آینده در یک زمان قابل دسترسی است. در مجموع به این پدیده اصطلاحاً جریان رهیده از استبداد زمان و مکان می گوید.

 

فرآیند ایده پردازی تا عمل در فضای مجازی و تفاوت آن با جهان فیزیکی 

تخیل، فرآیندی است که ارتباطی مستقیم با ایده پردازی دارد. به عبارتی، هر قدر که قدرت تخیل بیشتر باشد، پتانسیل ایده پردازی افراد نیز بالاتر می رود. 

مسئله ای که در فرآیند ایده پردازی به عنوان عامل محدود کننده تلقی می شود، پیدا کردن راهکاری برای انطباق تصویر ذهنی ایده پرداز با واقعیات فیزیکی و موانع مادی است. بنابراین رساندن ایده به واقعیت در جهان حقیقی به عواملی چون تمکن مالی، شرایط محیطی، دسترسی به امکانات، شرایط زمانی و ... وابستگی شدید دارد و عوامل مختلف و متعددی می بایست در یک تقاطع به هم افزایی برسند تا امکان تبدیل ایده به واقعیت فراهم گردد.

فضای مجازی ادامه جهان ذهن و در واقع محصول تبدیل امر ذهنی به امر مجازی و امر تخیلی به امر واقعی است. 

یعنی فاصله ذهنیت تا عمل در فضای مجازی، صرفاً به توانایی های فرد و قدرت درک او از چگونگی اجرای ایده در بستر فضای مجازی بستگی دارد و تأثیر عوامل محدود کننده فیزیکی در حداقل میزان ممکن اعمال می شود. فضای مجازی به علت دیجیتال بودن و به دلیل اینکه بر خلاف فضای حقیقی که آنالوگ و محدود به قواعد طبیعت است، تابع جهان محاسبات است و قواعد ریاضی در آن حکم فرماست. این مسئله موجب می شود که قابلیت اجرای ایده ها، در یک فضای نامتناهی بوجود آید. 

برای فهم این مسئله نیاز است تا به یک مورد در زمینه تبدیل ایده پردازی به عمل در بستر فضای مجازی توجه کنیم. 

در فرآیند اجرای ایده در فضای مجازی، همکاران یک ایده بدون هیچ گونه هزینه اضافه ای، و فارغ از مفهوم فیزیکی مکان، می توانند در فضای مجازی اجتماع کنند و هماهنگی های لازم را برای اجرای ایده به انجام برسانند. به عبارت دیگر همان مسئله بی مکان بودن فضای مجازی منجر به تشکیل گعده ها و جمع های مجازی برای اجرای ایده می شود. 

از طرفی نیز بی زمان بودن فضای مجازی موجب می شود که بررسی سابقه ایده و اقدامات و تجربیات مشابه آن در گذشته، جایگاه و اجرای آن در زمان حال و روند های موثر بر ایده در آینده به راحتی و سهولت انجام گیرد. 

به علاوه فضای مجازی قابلیت "هوشمند بودن" دارد؛ یعنی ایده پرداز برای اجرای ایده خود می تواند بخشی از انجام فرآیند را بر عهده نرم افزارها و ربات های موجود در فضای مجازی بگذارد و به عبارتی در آن، بخشی از فعالیت های انسانی بر عهده ماشین ها و ربات ها گذاشته می شود. این مسئله نه تنها موجب کاهش هزینه اجرای ایده می گردد بلکه منجر به دقیق تر شدن فرآیند آن و همچنین جلوگیری از خطای انسانی می شود.

بر این اساس فضای مجازی با ایجاد امکان دسترسی به منابع، تسهیل ارتباطات، خارج کردن بعد فضا و زمان از محدودیت ها توانسته است شرایط متفاوتی را برای اجرای ایده ها نسبت به جهان فیزیکی و حقیقی فراهم کند. 

منبع: گرداب