انزوای معلولان گرگانی به دلیل نبود فضای مناسب شهری

 ۱۳ آذر روز جهانی معلولان نام‌گذاری شده است، روزی که باید به یاد بیاوریم افرادی هم هستند که در کنار ما به عنوان شهروند زندگی می‌کنند اما به دلایلی دچار محدودیت های حرکتی شده اند و حق استفاده از اماکن عمومی و تفریحی را دارند.

به گزارش گلستان24، قوانینی که از حقوق معلولان حمایت می‌کند صراحتاً اعلام می‌کند فرد معلول هم حق دارد همانند سایر اقشار مردم از آموزش، اشتغال، مسکن، رفاه، تأمین اجتماعی و تفریح برخوردار باشد، حضور کمرنگ معلولان در جامعه و آنچه شاهدش هستیم خلاف این قوانین را نشان می‌دهد؛ اما در میان مشغله‌های کاری و فکری افراد جامعه هستند افرادی که دل نگران این معلولان بوده و برای رفع مشکلاتشان قدم‌هایی برمی دارند.

مهدی بکائیان، مدیر اسبق ترافیک شهری گرگان موضوع پایان‌نامه ارشد خود را مطالعات راهبردی برای تسهیل عبور و مرور جانبازان و معلولان جسمی - حرکتی، ضایعه نخاعی و نابینایان از خیابان‌ها و پیاده‌روها در نظر گرفته و به بررسی موردی مشکلات در شهر گرگان پرداخته است.

به سراغ مهدی بکائیان رفتیم تا طبق تحقیقات وی از چالش‌ها و مشکلات معلولان در سطح شهر گرگان با خبر شویم، مشروح گفتگو را در ادامه می‌خوانید.

علت حضور نیافتن معلولان در اجتماع و منزوی شدن آن ها مناسب نبودن پیاده‌روها و خیابان‌ها برای عبور و مرور است*علت انتخاب این موضوع برای پایان‌نامه ارشدتان چه بود؟

 در سطح شهر گرگان بیش از چهار هزار معلول و جانباز داریم. اگر در شهر دقت کنیم اثری از رفت و آمد این افراد نمی ببینیم که علت حضور نیافتن و منزوی شدن معلولان مناسب نبودن پیاده‌روها و خیابان‌ها برای عبور و مرور است، با توجه به سابقه ۱۰ ساله‌ام در سمت مدیریت ترافیک شهری تصمیم گرفتم به شکل جامع‌تر به این موضوع بپردازم.

*اهداف اصلی تحقیقات شما چه بود؟

هدف اصلی من بررسی و شناخت معضلات موجود در عبور افراد معلول در معابر و عرض خیابان‌ها و اثر آن‌ها بر حمل‌ونقل جانبازان و معلولین و هدف فرعی من شناخت و بررسی مشکلات تردد معلولان در مسیر مشخصی از شهر گرگان، تحلیل وضع موجود و ارائه شاخص‌های مناسب بوده است.

*تحقیقات شما به چه شکلی بود؟

من برای این تحقیقات با همکاری تعدادی از معلولان مطالعات میدانی انجام دادم؛ به این شکل که از معلولی که از ویلچر استفاده می‌کرد خواستم در یک مسیر مشخص حرکت کند، مشکلات حین حرکت را بازگو کند، از رمپ‌های مختلف عبور کند و ... تا با در کنار هم قرار دادن مشکلات به نتیجه کلی برسم.

*جامعه آماری معلولان شهر گرگان به چه صورت است؟

طبق تحقیقات من در شهر گرگان چهار هزار و ۴۴۵ معلول وجود دارد که از این تعداد ۱۴۸ نفر وابسته به بنیاد جانبازان شهرستان گرگان و چهار هزار و ۳۴۷ نفر وابسته به اداره بهزیستی شهرستان گرگان هستند. البته از این آمار تعداد ۱۲۵ نفر ضایعه نخاعی هستند، سه هزار و ۹۳ نفر معلول جسمی حرکتی و یک هزار و ۲۷۷ نفر نابینا هستند.

*معضلات معلولان در عبور از مسیرها طبق تحقیقات شما چیست؟

نبود مناسب‌سازی و هم‌سطح سازی پیاده‌روها، احداث نکردن پل بر روی جداول، وجود اختلاف سطح در مسیر، نبود پل هوایی عابر پیاده همراه با رمپ و ریل برقی یا آسانسور قابل‌عبور، استفاده نامناسب از مصالح مخصوص برای عبور نابینایان و اجرای راه تفکیک‌شده، نبود شیب بندی مناسب و حذف پله و اختلاف ارتفاع، نبود سرویس‌های بهداشتی عمومی در مسیر، ویژه معلولان به تعداد لازم، نبود مبلمان شهری مناسب از جمله معضلاتی است که طی تحقیقات به آن رسیدم.

*تعدادی از عوامل ناهنجار در سیمای پیاده‌روی شهری را نام ببرید؟

بی‌نظمی و آشفتگی عناصر و اجزاء مبلمان و اثاثیه شهری در طول مسیر، وجود طیف وسیعی از کاربری‌های متنوع و در بخش‌های نامتجانس، تنوع تغییرات پیاده‌رو از حیث وجود خرده‌فروشان، خدمات تولیدی و تعمیراتی، وجود انواع فروشگاه‌های سوپرمارکت، پوشاک، لوازم‌خانگی، اجناس، تلفن همراه و خدمات درمانی از جمله ناهنجاری های موجود در مسیر پیاده روهاست.

*حوزه مطالعه شما در چه مناطقی از شهر گرگان بود؟

مسیر پیشنهادی از اداره کل بهزیستی استان گلستان واقع در خیابان شهید بهشتی، میدان شهرداری، میدان ولی‌عصر (عج)، بنیاد شهید و امور ایثارگران واقع در خیابان پنجم آذر میدان سر خواجه، تقاطع فلسفی به سمت انجمن معلولین همت مناطقی بود که موردتحقیق قرار گرفت. درواقع حوزه‌ای که من برای مطالعه انتخاب کردم مناطقی بود که معلولان بیشترین تردد را در آن مسیرها داشته و نقشه‌برداری، پیمایش مسیر، برداشت کدهای ارتفاعی، وضعیت شیب عرضی و طولی پیاده‌روها، عوارض خارجی در مسیر، بررسی رفتار ترافیکی معلولین کارهایی بوده که در این زمینه انجام‌شده است.

*اگر بخواهید این مشکلات را رتبه بندی کنید، چگونه دسته بندی می کنید؟

رتبه‌بندی مؤلفه‌های بررسی و شناسایی مطالعات راهبردی برای تسهیل عبور و مرور جانبازان و معلولین جسمی حرکتی، ضایعه نخاعی و نابینایان از خیابان‌ها و پیاده‌روها، مؤلفه موانع فیزیکی راه رتبه اول، فرهنگ‌سازی جامعه رتبه دوم، مناسب‌سازی مبلمان شهری رتبه سوم و فضاهای عمومی مناسب رتبه چهارم را داراست.

*طبق تحقیقات شما وضعیت موجود پیاده‌روها و حمل‌ونقل از دید معلولان و متخصصان چگونه است؟

نامناسب بودن ایستگاه‌ها، نامناسب بودن وسایل حمل‌ونقل عمومی و دسترسی به آن‌ها، نامناسب بودن پله‌ها، جدول‌ها و ...، نامناسب بودن پیاده‌روها و ناهموار بودن آن‌ها، نبود پارکینگ ویژه معلولان، وضعیت نامناسب دست‌فروش‌ها، مغازه‌دارها و ...، احتمال برخورد باعابرین و شلوغی پیاده‌روها، نبود آسانسور در پله‌برقی‌ها، نبود وجود علائم حسی افقی و عمودی در طول مسیر، شیب زیاد پل‌ها و رمپ‌ها، عرض کم پل و ... مواردی بود که در تحقیقات مشخص شد.

*پیشنهادهای شما برای بهبود این وضعیت چیست؟

 حذف رفیوژ در بعضی از نقاط و مسطح سازی کف قسمت حذف‌شده، خط‌کشی ویژه عابر پیاده از نوع دوجزئی باضخامت ۱۸۰۰ میکرون با اجرای زبر و خشن که قابلیت سُرخوردگی را منتفی نماید، اجرای یک ردیف موزاییک بریل و برجستگی رنگی جهت تشخیص مسیر برای عبور معلولین و نابینایان، اجرای علائم عمودی در دو طرف مسیر، در خصوص اعلام عبور تردد معلولان به رانندگان، اجرای علائم افقی بر روی سطح آسفالت مبنی بر طرح نقوش برجسته بارنگ‌های ترافیکی از نوع گرم برای آرام‌سازی و کاهش سرعت با نقش عبور معلولان، عبور نابینایان و نقش آهسته، ایجاد خط حصار سبز برای نگهداری فضای سبز، درختان، المان‌ها و زوائد، بلافاصله در کنار خط حصار سبز نیاز به اجرای عرض محافظ معلولان است.

عرض محافظ معلولان ۰/۴۰ متر موزاییک برجسته به انضمام دو طرف آن دو ردیف سنگ یا موزاییک رنگی صاف و بدون برجستگی هر طرف ۰/۱۰ متر برای چرخ‌های ویلچر در نظر گرفته شود، پاک‌سازی مسیر مذکور از هرگونه چاله و فرورفتگی که بعضی از آن‌ها در تصاویر ارائه گردیده‌اند، تهیه و اجرای دستگاه پوش باتن در دو طرف خیابان‌های یک تقاطع به جهت جلوگیری از ورود رانندگان در راست‌گردها که خود می‌تواند کاملاً خطرسازی نماید، رمپ‌ها وفق آئین‌نامه اصلاح شود.

*لطفا بیشتر توضیح دهید.

جانبازان و معلولان با وسایل کمکی یا صندلی چرخ‌دار، از قطع پیوستگی حرکت در راسته پیاده دچار مشکل می شوند و گاه از حرکت بازمی‌ایستند. همین مشکلات عمده‌ترین عامل انزوای جانبازان و معلولان بوده و رفع این موانع از مهم‌ترین اقدام‌هایی است که باعث مشارکت بیشتر این افراد در جامعه می‌شود. پیاده‌روها ازنظر خصوصیات فیزیکی ازجمله شیب، عرض، هم‌سطح سازی پل‌های ارتباطی، پل‌های هوایی، زیرگذرها و روگذرها در سطح مطلوبی قرار ندارند.

بررسی وضعیت موجود نشان می‌دهد که امکان بهره‌گیری کم‌توانان از امکانات و خدمات همگانی به‌راحتی امکان‌پذیر نیست. شبکه‌های ارتباطی پیاده و سواره و فصل مشترک آن‌ها با یکدیگر، وسایل حمل‌ونقل همگانی، مراکز درمانی، بانک‌ها، فروشگاه‌ها، کتابخانه‌ها، مدارس و سایر اماکن آموزشی، مراکز پست، تلفن‌های همگانی، مراکز تفریحی و ورزشی و فرهنگی، ساختمان‌های مسکونی، وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، ادارات و شرکت‌های دولتی و خصوصی که به‌هرحال باید برای مراجعین، کارکنان و ساکنان آن‌ها قابل‌دسترس باشد.

*آیا برای نتیجه مطلوب در این تحقیقات سازمان یا ارگان خاصی هم به شما کمک کرد؟

من برای شروع این تحقیقات تقاضای همکاری از بنیاد شهید و امور ایثارگران استان و شهرداری گرگان داشتم اما متاسفانه آن طور که شایسته بود همکاری‌های لازم انجام نشد و تنها می‌توان گفت برای این دستگاه‌ها برطرف کردن این مشکلات اهمیت ندارد چراکه اگر اهمیت داشت با جدیت بیشتری پیگیری می‌کردند. اما لازم است این نکته را ذکر کنم برای تکمیل روند این تحقیقات انجمن معلولان همت، انجمن نابینایان روشندلان ، انجمن ام اس و ... نهایت همکاری را انجام دادند.

*اگر مطلب خاصی مانده است، بفرمایید.

برای حل مشکلات معلولان فرهنگ‌سازی حرف اول را می‌زند اما این فرهنگ‌سازی صرفاً با برگزاری چند جلسه به دست نمی‌آید بلکه خروجی جلسات ما مهم است از طرفی دیگر مسئولان موظف هستند همان‌طور که طبق قانون برای افراد سالم جامعه معبرسازی و کارهای دیگر انجام می‌دهند باید برای معلولان هم همان کار را انجام دهند.

منبع: مهر