علت نام‌های زیبای حضرت زهرا نزد خداوند
چکیده: برای حضرت زهرا (علیهاالسّلام) اسم‌های متعددی در منابع حدیثی ذکر شده است. درباره هر یک از این اسم‌ها در منابع حدیثی شیعه و اهل سنت توضیحات و مطالبی بیان‌شده است و هرکدام دارای نکات اخلاقی و تربیتی است.
گلستان24-در حدیثی از امام صادق(علیه‌السلام) آمده است: «فاطمه(سلام‌الله‌علیها) نزد خداوند متعال دارای نه اسم می‌باشد؛ «فاطمه» ، «صدیقه» ، «مبارکه» ، «طاهره» ، «زکیه» ، «راضیه» ، «مرضیه» ، «محدثه» و «زهرا» ...».[1] درباره هر یک از این اسم‌ها در منابع حدیثی شیعه و اهل سنت توضیحات و مطالبی بیان شده است که هرکدام دارای نکات اخلاقی و تربیتی است. این نوشتار می‌کوشد با مراجعه به این متون حدیثی بخش‌هایی از این معانی و مفاهیم را پیش روی مخاطبان قرار دهد.
فاطمه
کلمه «فاطمه» از ماده «فطم» و به معنای قطع کردن است و به کودکی که از شیر گرفته می‌شود «فطیم» گفته می‌شود. اکنون با توجه به این معنای لغوی، کلمه فاطمه در روایات به این معنا آمده است:
1) حضرت فاطمه(سلام‌الله‌علیها) از آلودگی و جهل جدا شده و به فضیلت علم و دانایی و پاکی و طهارت مزین شده است.[2]
2) حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) از هرگونه بدی و ناروایی پیراسته است.[3]
3) خداوند حضرت فاطمه(سلام‌الله‌علیها) و شیعیان و دوست‌داران و پیروانش را از آتش دوزخ دور می‌سازد؛ زیرا رسول گرامی اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود: «من دخترم را فاطمه نامیدم، زیرا خداوند(عزوجل) او و دوست‌دارانش را از آتش دوزخ جدا کرده است.[4]
صدیقه
در باب علت نام‌گذاری حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) به صدیقه آورده‌اند، چون حضرت جز به صداقت و راستی سخن نمی‌گفت و پیوسته به‌درستی زندگی می‌کرد و این امر چنان بود که هرگاه نزد عایشه از ایشان سخن به میان می‌آمد می‌گفت: «هیچ کس را راست‌گوتر از او(فاطمه) ندیدم مگر پدرش».[5]
مبارکه
از دیگر نام‌های حضرت فاطمه(سلام‌الله‌علیها) که در این روایت به آن اشاره شده است مبارکه می‌باشد که از برکت و به معنای فراوانی و خیر زیاد است. برترین خیر و برکت حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) در این است که نسل پیامبر اکرم(صلّی‌اللَّه‌علیه‌وآله) از وجود نازنین ایشان ادامه پیدا کند.
پیامبر اکرم(صلّی‌اللَّه‌علیه‌وآله) دراین‌باره نیز فرمودند: «خداوند متعال به عیسی وحی کرد ... به مردم بگو: به من و به پیامبر امّی ایمان آورند. و نسل او از دختر مبارکی‌ست که با مادر تو در بهشت است، خوشا به حال کسی که سخن او را بشنود و زمان او را درک کند و روزگار او را ببیند.[6] هم‌چنین حضرت در حدیث دیگری صراحتاً ادامه نسل خود را در اولاد امیر المومنین و حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) می‌داند.[7]
طاهره و زکیه
طاهره به معنای زن پاکیزه از گناه و نقص است و زکیه هم به معنای پاکیزه بودن از هرگونه رجس، گناه، یا صفات رذیله است؛ هم‌چنین به معنای رشد و نمو است. علت این نام گذاری نزول آیه تطهیر در وصف عصمت اهل‌بیت(علیهم‌السلام) است که این گونه می‌فرماید: «ُ إِنَّما یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرا[احزاب/33] همانا خداوند متعال اراده کرده است که هر گونه رجس و آلودگی را از شما اهل بیت ببرد و شمارا از هر عیبی، پاک و منزه گرداند».
راضیه
حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) به آن‌چه از تلخی‌های دنیا، رنج، زحمت، مصائب و دشواری‌های آن برایش مقدر شده بود، راضی و خشنود بود.
«جابر بن عبد اللّه» می‌گوید: «روزی پیامبر اکرم(صلّی‌اللَّه‌علیه‌وآله) به خانه‌ی حضرت فاطمه(سلام‌الله‌علیها) وارد شد، درحالی‌که با آسیاب دستی گندم را آسیاب می‌کرد و عبایی از جهاز شتر بر دوش انداخته بود؛ چشم حضرت که به او افتاد فرمود: ای فاطمه، شتاب کن و تلخی دنیا را برای نعمت‌های فردای آخرت بچش! آن‌گاه خداوند این آیه را نازل فرمود: «وَ لَسَوْفَ یُعْطِیکَ رَبُّکَ فَتَرْضى[ضحی/5] به زودی پروردگارت تو را عطا خواهد داد تا خشنود شوی».[8]
مرضیه
حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) دارای صفت رضا بود، یعنی هر سختی و مصیبت و رنجی را که خداوند برای او مقدر کرده بود، تحمل می‌کرد و به آن راضی بود. «مرضیه» بود، یعنی در این مقام به درجه‌ای رسیده بود که خداوند نیز اعمال او را تأیید می‌کرد و از تمامی اعمال او راضی بود. این فضیلت برای حضرت میسر نشد، مگر این‌که همواره مطیع اوامر الهی بود و در تمام ابعاد زندگی از دستورات اسلام پیروی کرد.
محدثه
به کسی گفته می‌شود که بدون این‌که پیامبر باشد، و بدون این‌که صورت ملائکه را ببیند، ملائکه با او صحبت کرده‌اند و یا این‌که در دلش چیزی می‌افتد و به او الهام می‌شود و به صورت کشف و الهام از سوی خداوند متعال علمی به او آموخته می‌شود و یا در دل او حقایقی که بر دیگران پوشیده است، روشن می‌شود و یا چیزی دیگر شبیه همین مفاهیم.
در روایتی از امام صادق(سلام‌الله‌علیها) آمده است که فرمودند: از آن جهت حضرت فاطمه را محدّثه نامیدند که ملائکه از آسمان فرود آمده همان‌گونه که با حضرت مریم(سلام‌الله‌علیها) صحبت می‌کردند، با آن حضرت نیز صحبت می‌نمودند و می‌گفتند: ای فاطمه! خداوند تو را برگزیده و پاک و طاهر کرده و بر دیگر زنان برگزیده جهان برتری داده است. [9]
زهرا
زهرا، مؤنث أزهر است، که به معنای درخشنده و روشن می‌باشد و در حدیثی، جابر از امام صادق(علیه‌السّلام) روایت می‌کند: «از حضرت پرسیدم که به چه مناسبت حضرت فاطمه را «زهرا» نامیدند؟ فرمود: به خاطر آن‌که خداوند او را از نور عظمت خود آفرید. هنگامی‌که نور عظمت پروردگار تابید، آسمان‌ها و زمین به نور او روشن شدند، دیدگان فرشتگان فرو بسته شد و فرشتگان در مقابل پروردگار به سجده افتادند و گفتند: خداوندا این نور چیست؟ خداوند به آنان فرمود: این نوری‌ست از نور من، آن را در آسمانم جای داده از عظمتم آفریدم، آن را از صلب یکی از پیامبرانم بیرون خواهم آورد و بر تمام پیامبران برتری خواهم بخشید. و از آن نور امامانی را پدید می‌آورم که فرمان من‌را به پای دارند و به حق رهنمون باشند، آنان را پس از پایان یافتن وحی خودم جانشینان خویش در روی زمین قرار می‌دهم.[10]
---------------------------------
پی‌نوشت
[1] . امالی، شیخ صدوق، انتشارات کتابچی، چاپ ششم، تهران، 1376، ص 592.
[2] . علل الشرایع، شیخ صدوق، کتاب‌فروشی داوری، قم، 1385، ج1،ص179.
[3] . امالی، همان.
[4]. «إِنِّی سَمَّیْتُ ابْنَتِی فَاطِمَةَ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ فَطَمَهَا وَ فَطَمَ مَنْ أَحَبَّهَا مِنَ النَّارِ».(شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، تحقیق مهدی لاجوردی، نشر جهان، چاپ اول تهران 1378ش، ج2، ص46)
[5]. «أَنَّهَا کَانَتْ إِذَا ذُکِرَتْ فَاطِمَةُ بِنْتُ النَّبِیِّ (ص) قَالَتْ مَا رَأَیْتُ أَحَداً کَانَ أَصْدَقَ لَهْجَةً مِنْهَا إِلَّا أَنْ یَکُونَ الَّذِی وَلَدَهَا».(بحارالانوار، علامه مجلسی، مؤسسة الوفاء، بیروت، ج43، ص68)
[6]. جلوه‌های اعجاز معصومین، قطب الدین راوندی، ترجمه غلام حسن محرمی، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، قم، 1378، ص655.
[7]. کشف الغمه، علی بن عیس اربلی، ناشر بنی هاشم، چاپ اول، تبریز، 1381ق، ج1، ص94.
[8]. فاطمة الزهراء بهجة قلب المصطفی، احمد رحمانى همدانى، ترجمه سید حسن افتخارزاده، دفتر تحقیقات و انتشارات بدر، چاپ چهارم، تهران1381 ش، ص269.
[9]. همان، ص244.
[10]. همان، ص258-257.
انتهای پیام/
ارسال نظر