شکارچیان ناجی تنها پستاندار خزر شدند/نقش فک بر قالی زنان ترکمن

فُک خزری یکی از پستانداران کمیاب آبزی دنیا و یگانه پستاندار دریای خزر است که در دهه‌های اخیر به دلیل صید بی‌رویه و به هم خوردن شرایط زیستی و کاهش شدید جمعیت نیازمند حمایت بین‌المللی است.

به گزارش گلستان24، حدود ۹ سال پیش (۲۰۰۸ میلادی) مرکز درمانی- تحقیقاتی فُک خزر «لنی هارت» در جزیره آشوراده راه‌اندازی شد تا با کمک‌های مالی تشکل‌های مردم‌نهاد کشور هلند و فعالیت داوطلبانه دوستداران حفاظت از محیط‌زیست و حمایت‌های برخی از دستگاه‌های اجرایی در استان، پروژه حفاظت از فک کاسپین (دریای خزر) رسماً آغاز به کار کند.

سال گذشته رضا خالقی، مسئول بخش امداد و نجات حفاظت از فک خزری در ایران و دانشجوی کارشناسی ارشد شیلات دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان توانست در ششمین دوره جشنواره دانشجوی فداکار در کشور، نخستین تندیس ملی دانشجوی فداکار در حوزه محیط‌زیست را کسب کند.

کاهش شدید جمعیت فک ها در خزر

کسب این تندیس و فعالیت‌های داوطلبانه و مؤثر خالقی در نجات طبیعت و حفاظت از محیط‌زیست بهانه‌ای شد تا با وی به گفتگو بنشینیم. مسئول بخش امداد و نجات حفاظت از فک خزری در ایران در گفتگو با مهر، ابتدا از تبدیل‌شدن صیادان به ناجیان تنها پستاندار خزر خبر داد و اظهار کرد: در دهه‌های اخیر به دلیل‌های مختلف فک خزری با کاهش شدیدی جمعیتی مواجه شده است.

محیط‌زیست و حیات‌وحش متعلق به یک قشر خاص نیست و هر فرد و ارگانی باید در این راستا گام بردارد هرچند این گام کوچکرضا خالقی به دلیل این کاهش هم اشاره کرد و افزود: صید و شکار بی‌رویه به‌ویژه در شمال خزر و کشور روسیه، آلودگی، بیماری‌های انگلی، کمبود مواد غذایی مانند ماهی کیلکا که جزو منابع مهم غذایی این موجود محسوب می‌شود و موارد متعدد دیگری باعث شده شاهد کاهش جمعیتی قابل‌توجه در فک‌های خزر باشیم.

وی با یادآوری اینکه فک خزری در لیست جانوران در حال انقراض قرارگرفته، ادامه داد: همچنان روسیه سالانه جواز قانونی برای صید ۱۰۰ هزار قلاده فک را صادر می‌کند.

مسئول بخش امداد و نجات حفاظت از فک خزری در ایران اضافه کرد: از خز فک در صنعت پوشاک و گوشت آن برای تأمین خوراک مزارع پرورش روباه در شمال خزر استفاده می‌شود.

وی با یادآوری اینکه در یک دهه اخیر همچنین آلودگی‌ها و عفونت‌های انگلی عامل اصلی تلف شدن فک‌های خزر شد، تصریح کرد: از سال ۲۰۰۸ میلادی با لینک شدن با یک NGO هلندی و تعاملات به وجود آمده با آن‌ها توانستیم بخشی از حمایت‌ها را به سمت حفاظت و درمان از فک‌های خزر بکشانیم.

وی خاطرنشان کرد: مرکز درمانی و تحقیقاتی فک خزر در ایران در سال ۱۳۸۹ در آشوراده فعال شد و بنده هم در همان سال، فعالیت خود را در حمایت و حفاظت از حیات‌وحش و فک خزری آغاز کردم.

ابتدا کار سخت پیش می رفت

وی بابیان اینکه در ابتدا فعالیت، کار به‌سختی پیش می‌رفت، گفت: صیادان ابتدا فک را رقیب غذایی خود می‌پنداشتند و اگر در تور ماهیگیری آن‌ها می‌افتاد به آن آسیب می‌رساندند.

خالقی افزود: کار با فرهنگ‌سازی آغاز شد و به صیادان اطلاع‌رسانی کردیم که فک‌ها نه‌تنها رقیب غذایی نیستند بلکه به‌واسطه قرار داشتن در زنجیره غذایی دریای خزر و تغذیه از ماهی‌هایی که دچار نقص ژنتیکی و بیماری هستند می‌تواند به مباحث اکولوژیکی خزر کمک کنند.

وی با یادآوری اینکه آموزش، ترویج و فرهنگ‌سازی از اهداف اصلی در بخش امداد و نجات و حفاظت از فک‌های خزر بود، ادامه داد: در کنار برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای صیادان، از زنان ترکمنی که همسران آن‌ها صیاد بودند خواستیم قالیچه‌هایی با نقش فک برای ما ببافند.

وی اضافه کرد: از سوی دیگر بازارهای محدودی را برای فروش این قالیچه‌ها به‌ویژه در کشور هلند شناسایی کرده و پولی را که از قِبَلِ فروش قالیچه به دست می‌آمد عیناً به آن‌ها پرداخت می‌کردیم.

خالقی تصریح کرد: با این‌گونه فعالیت‌ها تا حدود زیادی حسن نیت خود را به مردم منطقه ثابت کردیم و هم‌اکنون صیادان همکاری خوبی دارند و وقتی فک‌ها در تور ماهیگیری به دام می‌افتند به ما اطلاع می‌دهند.

وی بابیان اینکه ۹۹ درصد فعالیت‌ها در مرکز درمانی و تحقیقاتی فک خزر ایران داوطلبانه انجام می‌شود، خاطرنشان کرد: کار در این مرکز، حالت اورژانسی داشته و هرلحظه ممکن است فک در دام صیادان بیفتد و مجبور باشیم با شرایط که گاهی بسیار سخت است خود را به محل برسانیم.

باید قوانینی داشته باشیم تا همه سازمان‌های دولتی و بخش خصوصی برای حمایت و حفاظت از محیط‌زیست گام بردارندخالقی با اشاره به اینکه حمایت‌های همسرش در فعالیت هفت‌ساله و انتخاب وی به‌عنوان دانشجوی فداکار قابل‌تقدیر است، گفت: در پنج دوره گذشته اعطای تندیس ملی فداکاری دانشجویان ایرانی، محیط‌زیست شرکت نمی‌کرد، اما در دوره ششم با پیگیری‌های مهندس درویش، مدیرکل مشارکت‌های مردمی سازمان محیط‌زیست کشور و همکارانشان این اتفاق رقم خورد.

همه باید در حفاظت از محیط زیست گام بردارند

مسئول بخش امداد و نجات حفاظت از فک خزری در ایران همچنین به همکاری سازمان حفاظت از محیط‌زیست، شیلات، ماهیان خاویاری و اهالی بومی و صیادان با گروه امداد و نجات حفاظت از فک خزری اشاره و تصریح کرد: هرچند سختی کار، گاهی فشارهایی را وارد می‌کند اما خدا را شکر می‌کنم این توان و انرژی را به من داد تا بتوانم برای اکوسیستم شمال کشور گامی بردارم.

خالقی در ادامه توصیه‌ای هم داشت و اظهار کرد: همه ما باید به‌اندازه توان خود برای حیات‌وحش قدم برداریم؛ حتی با برداشتن یک زباله، کاشتن یک نهال و یا حفاظت و مراقبت از یک موجود.

وی متذکر شد: ما نسبت به نسل آینده تعهد داریم همان‌گونه که نسل‌های گذشته برای ما میراث‌هایی را گذاشته‌اند و ماهم موظف هستیم آن‌ها را حفظ کرده و نسل بعد تحویل دهیم.

خالقی تأکید کرد: محیط‌زیست و حیات‌وحش متعلق به یک قشر خاص نیست و هر فرد و ارگانی باید در این راستا گام بردارد هرچند این گام کوچک باشد.

به گفته مسئول بخش امداد و نجات حفاظت از فک خزری در ایران برخی از خلع‌ها برای حمایت‌های مالی سازمان‌ها از حفاظت از محیط‌زیست وجود دارد و باید تلاش شود قوانینی در این حوزه داشته باشیم تا همه سازمان‌های دولتی و بخش خصوصی برای حمایت و حفاظت از محیط‌زیست گام بردارند.

منبع: مهر