اثرات منفی رسانه‌های جمعی بر زندگی ما

زندگی روزانه‌ی ما بر پایه‌ی فنّاوری می‌چرخد و اغلب آدم‌ها نمی‌توانند یک روز زندگی بدون اینترنت و یا تلفن همراه را تصور کنند. رسانه‌های جمعی تبدیل به هنجار در زندگی اجتماعی شده است. شبکه‌های اجتماعی به این دلیل به وجود آمده‌اند تا در برقراری ارتباط به ما کمک کنند؛ ارتباط با دوستان، همکاران، خانواده، هنرمندان، تولیدات و محصولات جدید و غیره. این‌ها همه تأثیرات مثبت شبکه‌های اجتماعی است. اما آیا تأثیرات منفی نیز دارد؟ در اینجا به چند نمونه از اثرات منفی شبکه‌های اجتماعی اشاره می‌کنیم.

- اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی

علی­رغم اینکه تاکنون هیچ بیماری و یا اختلالی به رسانه‌های جمعی نسبت داده نشده است؛ با این‌حال کارشناسان معتقدند استفاده‌ی بی‌رویه از این سایت‌ها، رفتارهایی را باعث می‌شود که شبیه اعتیاد است. گفته می‌شود اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی به معنی چک کردن مداوم این سایت‌ها تا جایی که در فعالیت‌های روزانه‌ی دیگران در این فضا نیز دخالت می‌شود. اما آیا صرف سه ساعت در روز، گشتن در توییتر و خواندن مطالب غریبه‌ها اعتیاد است؟ 5 ساعت چطور؟ و از طرف دیگر آیا صرف ساعات متمادی باهدفی نامشخص دلیلی بر نوعی اختلال نیست؟

در یک بررسی که توسط اعضای دانشگاه شیکاگو انجام شد نشان می‌داد که مقاومت در برابر توییتر از مقاومت در برابر سیگار و الکل نیز مشکل‌تر است. این گروه برای آزمایش از یک دستگاه تلفن همراه برای سنجش اراده‌ی افراد مورد

آزمایش از رده‌ی سنی 18 تا 85 سال استفاده کردند. نتیجه نشان می‌داد که باگذشت هرروز کنترل شخص بر روی خود ضعیف‌تر و ضعیف‌تر می‌شود و به‌قدری که برای استفاده نکردن از سیگار و الکل اراده نشان می‌دادند، در این مورد با شکست مواجه می‌شدند.

- مقایسه‌ی مداوم با دیگران

بگذارید صریح باشیم، ما همه صفحات اجتماعی دیگران را رصد می‌کنیم درحالی‌که لباس‌ها، سبک زندگی و حتی روابط آن‌ها را تحسین می‌کنیم و بیشتر اوقات آرزو می‌کنیم که ای‌کاش زندگی ما هم به فوق‌العادگی زندگی آنان بود. اما زمانی که بهتر نگاه می‌کنیم؛ متوجه می‌شویم که مردم تمایل دارند تنها جنبه‌ی زیبای زندگی خود را به اشتراک بگذارند و از قسمت‌های ناخوشایند آن فاکتور بگیرند. ما هرگز در مورد شب‌های خسته‌کننده‌ی خود چیزی پست نمی‌کنیم و یا درباره‌ی روابط بی‌سروته خود و چیزی از مشکلات مالی هم پست نمی‌کنیم. با این‌حال کاربران بدون توجه به این جنبه، متناوباً خود را با دیگران مقایسه کرده و احساس بدبختی بر آنان چیره می‌شود، حتی ممکن است باعث اعتمادبه‌نفس پایین و افسردگی شود.

- زندگی شخصی در مقابل زندگی حرفه‌ای

زمانی که اطلاعات شخصی را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک می‌گذاریم، یک سؤال حیاتی در ذهن ما شروع به پررنگ‌تر شدن می‌کند و آن این است که چگونه می‌توان بین زندگی شخصی و حرفه‌ای تعادل برقرار کرد؟ آیا این کار درستی است که تصویر تعطیلات آخر هفته با همکارم را انتشار دهم؟ چشم‌انداز شبکه‌ی اجتماعی بسیار وسیع است و این شبکه‌ها می‌توانند افرادی به شما نشان دهند که هر دو را باهم ادغام کرده‌اند. اما این کار علاوه بر جنبه‌ی سرگرم‌کنندگی آن مسئولیت‌پذیری بسیاری را نیز می‌طلبد زیرا زمانی که می‌خواهید شغلی به دست آورید. صفحه‌ی شما در دسترس کارفرما و همکاران قرار خواهد گرفت. به‌علاوه؛ زمانی که اطلاعات شخصی را در این صفحات قرار می‌دهیم گمان می‌کنیم ازنظر امنیتی مشکلی پیش نمی‌آید اما درواقع ما را بسیار آسیب‌پذیر می‌کند. فیس‌بوک را به‌عنوان نمونه در نظر بگیرید، جایی که غالب کاربران نام کامل خود، تاریخ تولد، کار، مدرسه، کلوپ‌ها، اعضای خانواده و سرگرمی و تصاویری از خود قرار می‌دهند. این کار ممکن است به نظر بی‌خطر برسد اما برای غریبه‌ای که شناختی از او ندارید این اطلاعات کافی و وافی است. این کار خطر دزدی اطلاعات و هک شدن را بالا می‌برد.

- دوست‌یابی آنلاین

با اینکه شبکه‌های اجتماعی به ما کمک می‌کند تا با افراد جدید آشنا شویم، اما تأثیرات مثبتی نیز بر روند دوست‌یابی ندارد زیرا به‌جای اینکه دوست‌یابی از طریق چهره به چهره و حضوری انجام گیرد. مردم در شبکه‌های اجتماعی در میان لیستی بی‌انتها از افراد و مشخصات آن‌ها می‌چرخند و از طریق کامنت ها باهم ارتباط برقرار می‌کنند و یا با تعداد زیادی از افراد درآن‌واحد چت می‌کنند. ما فعالیت‌های اجتماعی عمیق را با فعالیت‌های مجازی بسیار سطحی معاوضه می‌کنیم. بسیاری از افراد که در فیس‌بوک بهترین دوست هم هستند در دنیای واقعی همدیگر را نمی‌توانند تحمل کنند. و این افراد به‌جای اینکه افکار و مشکلات خود را با دوستان واقعی در میان بگذارند، ساعات بی‌شماری را برای چت کردن در فضای مجازی سپری می‌کنند.

- عدم تمرکز حواس

یکی از بزرگ‌ترین تأثیرات منفی شبکه‌های اجتماعی، حواس‌پرتی است. بسیاری از ما قادر نیستیم ساعتی را بدون چک کردن مطالب جدید سپری کنیم و این ممکن است که از اولویت‌های زندگی واقعی خود غافل شویم. به‌جای اینکه بر روی کار، مدرسه و خانواده تمرکز کنیم، بیشتر اوقات خود را در شبکه‌های مجازی صرف یافتن سرگرمی‌ها و تصاویر جدید می‌کنیم. شبکه‌ی اجتماعی طراحی‌شده بود تا بتوانیم قابلیت‌ها و توانایی‌های خود را افزایش دهیم اما در عوض هرزمانی که در این سایت‌ها می‌گذرانیم احساس غیرمفید بودن و حواس‌پرت بودن می‌کنیم.

- قلدری مجازی/ صحبت‌های نفرت‌انگیز

بسیاری از کودکان، نوجوانان و حتی بزرگسالان انواعی از این قلدری‌ها را تجربه کرده‌اند. در فضای مجازی مردم می‌توانند هر حرفی که دلشان بخواهد بزنند بدون آنکه عواقب جدی به دنبال داشته باشد. بسیاری از اطلاعاتی که به اشتراک گذاشته می‌شود نادرست است وکسی هم آن بر آن‌ها کنترل و نظارت ندارد. این شایعات در فضای مجازی به‌سرعت پخش می‌شود و باعث می‌گردد گروهی از مردم جمع شده و یک نفر را مورد هجوم قرار دهند. باوجوداینکه اکثر آنان هرگز این حرف‌ها را نمی‌توانند به‌صورت حضوری بگویند اما در فضای مجازی با بی­پروایی هر حرف و تهمتی که بخواهند، می‌زنند.

واضح است که شبکه‌های اجتماعی به وجود آمده‌اند تا بمانند و تا حد زیادی هم بر روی افکار، گفتار، رفتار و عقاید ما تأثیر گذاشته‌اند. اما زمان آن فرارسیده تا در مورد اثرات فوری این شبکه‌ها فکر کنیم قبل از آنکه خود را و هویت خود را در آن گم نمائیم.