آشنایی با آیین نوروز در روستای شاهکوه

 به گزارش گلستان 24، استان گلستان به نگارستان ایران مشهور شده  است و هر منطقه ای از آن آداب و رسوم خود را دارد که پاسرو این بار به معرفی آداب عید نوروز در روستای شاهکوه پرداخته است:

مراسم قبل از نوروز

از جمله آیین های پرشور در شاهکوه مراسم نوروز بود .از یک ماه قبل عید خانمها خانه تکانی را شروع می کردند که شامل گِل درست کردن و جارو بود. گِل شامل زرد گل، سفید گل و دست گل بود گل مخصوص(خاک نرم و بدون سنگ ریزه) را زنهای روستا به صورت گروه های چند نفره از کوههای اطراف که مسیری بسیار طولانی بود به کول(پشت) حمل می کردند که کاری بسیار سخت و مشقت بار بود؛ ولی همه این کار را با شور و شوق انجام می دادند. دیوار ها را تا نصف، گل سفید و نصف دیگر را گل زرد می مالیدند و کف خانه ها «دست گل» بود. بعد از اتمام خانه تکانی، نان و حلوا درست می کردند و به همه ی خانه ها، می دادند. پنج شنبه آخر سال سر مزار می رفتند. خیرات سرمزار شامل نان و کره ی گوسفندی، نان و حلوا و ترشی چلو (شبیه استامبولی پلو، که به جای گوشت از کله پاچه و به جای رب ،از ترشی زرشک استفاده می شد) بود.

شعرها

شعر خوانی از بیست روز مانده به عید شروع می شد و به صورت گروه های چند نفره انجام می شد که به همه ی خانه ها سر می زدند و آمدن بهار را نوید می دادند و صاحبخانه به عنوان شیرینی به آن ها برنج و گندم می داد (و بعضی ها برای شوخی در کیسه آنها خاکستر می ریختند)

الا شاهی الا شاهی دختر یکی نیم شاهی

ما دختر نمی خواهیم ما مرغانه (تخم مرغ)می خواهیم

الا کاکو الا کاکو ،سر قلیان تنباکو

تنباکو ره پر نم کن ،آتیش سرش ره کم کن

صد سلام و سی علیک صاحبخانه سلام علیک

اسب بشیهه قلعه زار مم صالح برو بیار، حاج عامو هابو سوار

خودم  بوهم جلو دار، صد تومن ره در بیار

ای نو باهار مبارک ،ای لاله زار مبارک

صد سلام و سی علیک ،صاحب خانه سلام علیک

سلام ره بییر علیک، ای نو باهار مبارک ای لاله زار مبارک

و شعر دیگر در مدح دوازده امام:

همی خواهم امام اولین را شه مردان امیر المومنین را

امام دومی یعنی حسن را ،زبان بگشا ومن گویم سخن را

امام سومی شاه شهیدان ،حسینم کشته شد تیغ یزیدان

امام چهارمین زین العبادت

امام پنجمین خوانم ز باقر

امام ششمین خوانم ز جعفر

اما هفتمین موسی کاظم ،از لطف خودت کاری بسازم

امام هشتمین شاه رضا رضا بخشنه روز جزا را

امام نه و ده ورد زبانم

امام یازدهم عسگر ناشاد مکان و منزلش در شهر بغداد

امام هست وامام هست و امام هست ، مهدی و صاحب زمان است

آیین نوروز

رسم بر این بود که خانواده ها دو شب قبل از عید حتما شام برنج بپزند که ته چین گوشت درست می کردند و به آن «رعیت عرفه» می گفتند، شب قبل مخصوص اربابان بود که «آقا عرفه» نام داشت. در آن شب عده ای آش کشک درست می کردند و خیرات می کردند. روشن کردن شمع از سه شب مانده به عید نیز مرسوم بود و چون شمع در دسترس نبود خود اهالی روستا به وسیله پارچه سفید مرمر و «پی»، شمع درست می کردند. شب عید نیز همه ته چین گوشت درست می کردند و هر کسی در حد وسع و توانایی اش به فامیل ها و همسایه ها خیرات می کرد .

شگون عید

قبل از تحویل سال نو هر خانواده شخصی را که معمولا کوچکترین  شخص خانواده بود به عنوان «شگون» (کسی که قدمش برای خانواده خیر و برکت دارد)انتخاب می کردند همه ی اهل خانه برای تحویل سال به بیرون از خانه می رفتند و بعد از تحویل سال، شگون در حالی که سینی در دست داشت وارد خانه می شد. در سینی یک پارچ آب، قرآن و آیینه قرار داشت که اینها همه نماد خلوص و یکرنگی بود. قبل از شگون کسی نباید داخل خانه می شد او وارد تک تک اتاق ها می شد و به کنج خانه ها آب می پاشید بعد از اتمام کار شگون، بقیه اعضای خانواده به داخل خانه می رفتند و دهن خود را شیرین می کردند .

نحوه دید و بازدید

بعد ازتحویل سال خانواده ها ابتدا به دیدن بزرگترها می رفتند. در روز اول عید به دیدن خانوادهایی که عزادار بودند می رفتند و در روزهای بعد زنهابه صورت جداگانه  و گروهی و مردها نیز  به همین شکل به دید و بازدید می رفتند.

بچه ها نیز با دوستان خود و درحالی که شعر می خواندند به همه ی خانه های ده سر می زدند و صاحب خانه به آنها تخم مرغ یا بادام عیدی می داد.( وبچه ها کلی ذوق می کردند!). از هفت سین به معنای امروزی خبری نبود از شیرینی و میوه و آجیل نیز همچنین.هفت سین آنها شامل: مویز، کشمش، نقل، نخود، نان دست پخت، حلوا و گل محمدی خشک شده وسبزه مخصوص عید بود .این قلم ها را در سینی بزرگ مسی(مجمع) می چیدند و از میهمان ها پذیرایی می کردند.

بازی و تفریح

در ایام عید زنهای جوان ده، برای بازی و تفریح به بیرون از ده می رفتند و معمولا کسی که تازه عروس داشت میزبان  آنها می شد و از آنها به صورت ناهار و عصرانه پذیرایی می کرد./پاسرو