ادبیات تعلیمی درشرق

گلستان 24 گزارش می دهد :

تن تن وسند باد :

ادبیات تعلیمی درشرق درقالب قصه ها وحکایتها وداستها وزبان تمثیل قدمت چنددهزارساله دارد که مارابه امانات وماثورات پیوند میزند وبه قلب شرق واشراق میبرد.عالمی که دران همه هستی وهستنده ها به تعبیر حکمای انسی سرود توحید سرمیدهند وشاهد وحدت وجودیم.ازجماد تا انسان همگی اقراربه وجوب باری تعالی میکنند وبه تعبیر مولانا :ماسمیعیم وبصیریم وخوشیم/باشمانامحرمان ماناخوشیم! این نحو از تلقی در عالم در قصه های کودکان امروز نمود وبروز داشته اگر چه باعالم تمثیل قدیم فاصله گرفته چراکه مادرتاریخ تجدد وعصر مدرنیته ایم.عصری که فرهنگ به صنعت واثرهنری وادبی به کالاتقلیل پیداکرده وانسان مصرف کننده است و این مصرف گرایی به دلیل ماهیت تفکر حاکم بر تاریخ جدید حتی به مصرف خود هم منتج میشود که ان را نیهیلیزم خوانده اند.جهان جدید جهان ارسطویی و بیکنی است.جهانی که انسان در زیستواره تمثیل نیست بلکه زیستجهان اورا استدلال ازنوع استقرایی گرفته.که دران مقدمه صغری وکبری درجهت منفعت اوست که حکمای انسی ان راعقلانیت کاسموسانتریک وخود بنیاد گفته اند.در چنین عالمی حتی فرهنگ قادر به تحول نیست گرچه این فرهنگ خود دربحران است وشرق باردیگر از زیر دریابیرون خواهد امد واتلانتیس واقعی (به نقل از داوری از کتاب)ظهور خواهد کرد.نگارنده چند ماه پیش اسم کتابی باعنوان"تن تن وسندباد"رادرچندین محفل شنید که ظاهرا هم به چاپ چندم رسیده وهم حضرت اقا بران تقریضی نوشته اند.عنوان برایم کمی مجهول بود اما چاپ مجدد کتاب ویادداشت حضرت اقا ونام اشنای نویسنده مراتشویق وترقیب به خرید کتاب وخوانش ان کرد.

این کتاب توسط محمد میرکیانی نوشته شده.بنده بابضاعت کمی که درخوانش اثار ادبیات کودک داشته نام ایشان رابارهاشنیده وسعادت زیارت ایشان نیز یکبارنصیب حقیر شده است.

ادبیات کودک رااگر همان ادبیات تعلیمی بگیریم قدمت هزارساله ولی اگر بامبانی جدید تصور کنیم قدمتی کمترازصد سال دارد که با زنده یاد آذریزدی اغازمیشود وبعدازانقلاب با بزرگانی چون استاد سرشار،رحماندوست،میرکیانی وچندتن ازربزرگان دیگر که الان حقیر حضور ذهن نداردو خدمات گسترده ای درفرهنگ سازی ادبیات کودک انجام دادند.

کتاب تن تن وسند باد اثری است ازاستاد میر کیانی.چاپ حدود سی بارازاین اثر نشان از اقبال عمومی دارد ویادداشت حضرت اقانیز مبین این است که این اثر اثری است تولیدی وبومی.طرح های کتاب از اقای صلواتیان است ومصور کردن کتاب برای قشر نوجوان جذابیت رامضاعف کرده.

همانطور که اشاره شد کتاب  نه تقلیدی است ونه ترجمه ونه تکراری ونه صرف جنبه سرگرمی بلکه درست مثل داستانهای بهرنگی  حرف دارد.

داستان از انجایی شروع میشود که تن تن به همراه پروفسور وکاپیتان ومیلو وسوپرمن که بعدابه عنوان متحد به انهااضافه میشود سودای رفتن به شرق وعالم قصه های شرقی میکنند.

انهاباکشتی به شرق می ایند وسراغ قصه های شرقی راازپیرمرد ماهی  گیروفرزندش میپرسند وباوجود مهمان نوازی ان دو اینهارفتار غیر متعارفی میکنند

ساختار کتاب به نحوی است که از دریاشروع میشود وباکشتی.درست مثل کشف قاره امریکا وافریقاواسترالیاتوسط این سفید پوستان چشم ابی موبور!

دراینجاتن تن تن به همراه تیمش_کاپیتان وپروفسور وسگشان میلو وحتی سوپرمن_نماد غرب ومدرنیته اند.

غربی که به دنبال استیلای برشرق وبه طبع ان جهان اند ومیخواهند بر همه چیز تصرف کنند.

انهابه همه چیز نگاه ابژه وسوژه  داشتند به عبارتی به قداست برای چیزی قایل نبودند ونگاه شی وارگی.لذادرصدد کشف وفهم وتسخیر قصه های عالم شرقی اند چراکه شرق یعنی همین امانات وماثورات وقصه ها که ساحت اشراق ورازگونه داردوبرخلاف اسطوره های غربی حکمت گونه است وباجان انسان امیخته.

درمقابل تن تن سند باد حضور دارد.نگاهبان ساحت شرقی.درست مثل فیلم ثور.سندباد نیز یارانی دارد که به او در هدفش مدد میرسانند.پهلوان پنبه،نخودی،علی بابا وعلاالدبن رامیتوان ازیاران او حساب کرد.

این کتاب به نحو حکیمانه ای درقالب ادبیات تعلیمی وتمثیل برای کودکان نحو غربزدگی وتقابل شرق وغرب رابه تصویر کشیده است.این که غرب به عنوان تمدن هژمون به دنبال اقایی درجهان است وشرق باید از ساحت خود دفاع کند وهویتش رابه تاراج نگذارد.

گفتیم شروع از دریابوده.اتفاقات بزرگ وسفرهای تاریخی وتمدنی وحتی جنگها از طریق دریاوباکشتی بوده وتن تن به همراه کاپیتان وپروفسور ومیلو وبعد سوپرمن که میتوانند نماد علم وجنگ ونظامی گری باشند باکشتی وازطریق دریا به شرق امدند.

انهاابتدادر ساحل وسپس دردریا درسطوح مختلف باهم درگیر میشوند وبعداز

یکسری اتفاقات وکش وقوس بین دوطرفین سندباد زمین بازی رابه کویر میکشاند تادرجنگ پیروز شود.به عبارتی درصحرا که متعلق به شرق است و مظهر راز وعجایب سندباد درصدد برد است.باید ذکر کرد که سوپرمن باتفنگش مظهر علم وتکنیک است واستراتژی سندباد صحرا!یعنی طبیعت!

دراین کتاب بعضا باجملات قصار ودی الوگهای زیبامواجه میشویم.چیزی که قبلا در داستان ماهی سیاه کوچولواز صمدبهرنگی وشازده کوچولو از اگزوپری درنوشتارهای متعدد اشاره کردیم.

دراینجابد نیست به چند نمونه اشاره کنیم:

1_سرزمین قصه های مشرق زمین ،به قهرمانان قصه های خودش تعلق دارد(ص65)

2_حالاهم میروزبم،ولی نگهداری پیروزی،گاهی مشکل تراز به دست اوردن ان است(78)

3_جاده ابریشم راه ارتباطی همه افسانه های مشرق زمین است(ص84)

4_قهرمانان قصه های مشرق رمین،بزرگ وقدرتمندند(121)

5_نباید بگذاریم سرزمین قصه های مشرق زمین به دست بیگانه هابیفتد!(139)

6_غربیها به سرزمین افسانه های مشرق زمین علاقه دارند ومیخواهند پای مارا ازسرزمین خودمان قطع کنند تا صاحب همع مشرق زمسن شوند ،انهابه خدبی میدانند که مشرق زمین بدون سرزمین قصه هایشان ،یعنی هیچ(78)

دراین داستان سندباد نهایتاباحکمت شرقی بر تن تن غلبه پیدامیکند.وبه پیری که قصه گوست میگوید این حکایت رابازگوکند تابه ایندگان برسد.علاالدین نیز این داستان را کتاب میکند.به عبارتی میبینیم که فرهنگ شرقی شفاهی است ونقالی نقش داشته وازسویی تبدیل ان به کتاب درقالب داستان بیانگر ساحت تمثیلی شرق است.امانکته جالب بخش پایانی این داستان است.وان جام جهان بین است.غرب چنانکه پیشتر گفتیم ودراین داستان اشاره شد به مدد علم وتکنیک که زاییده تفکر فلسفی ارسطویی است که درعصرجدید بیکن بااستقراان رااحیانمود وباتفکر دکارتی بسط وتحقق یافت.این غرب اکنون همه چیز راماده خود میکند ویاهرچیزراماده فرهنگی میکند تا در تلوزیون دیده شود ومصرف گردد.

دراخرجادارد اشارتی مختصر به ارانیل پستمن جامعه شناس رسانه شود که به نقد رسانه ها درجامعه به خصوص تلوزیون ورسانه های بصری میپردازد.

به عبارتی غرب نیز اسیر تکنبک است وبه نوعی ولایت تکنیک درانجا گشایش تاریخی را بیته است.

وبه گمان انهاشرق رانیز میتوان در سیطره تکنیک برد درحالیکه شرق باوجود غربزدگی چون افتابی است که نهایتاازپشت ابر بیرون خواهد زد وغرب را ازرساحت جلال به جمال خواهد برد.

این نوشتار رابا جمله ای از

یوسفعلی میرشکاک از کتاب "غفلت درعصر رسانه های فراگیر"به پایان میبریم.میرشکاک میگویددقوم ایرانی قومی است که قوه هاضمه بالایی دارد.قومی است نهان روش.این قوم اگر چه هزینه میدهد اما از ماهواره نیز عبور میکند چون قوم ماقومی است ورای تکنیک.

انتهای پیام/

منبع : گلستان 24