زیرساختهای گردشگری گلستان اسیر بی برنامگی مدیران

گفتن از ظرفیت گردشگری گلستان تکرار مکررات است، زیرا این روزه ها حتی ساکنان دور افتاده گلستان هم می دانند که این استان با گذشته ای چند هزار ساله و طبیعی بکر که بخشی از آن مربوط به دوران عصر یخبندان است، چقدر توانایی برای جذب گردشگر دارد.

اما نکته مهم اینجاست که این ظرفیت علی رغم همه تاکیدات، هنوز مغفول مانده و بیشتر دچار روزمرگی شده تا جایی که نه تنها نتوانسته گردشگر درخوری برای توسعه استان جلب کند، بلکه در بخش هایی از استان به دلیل بی توجهی و عدم رسیدگی، با سیر کاهش گردشگر نیز مواجه بوده است.

مشاهده برف منطقه جنگلی توسکستان، وجود پرندگان مهاجر در جزیره آشوراده و میانکاله از مناظر زیبای فصل زمستان، مهاجرت پرندگان در فصل بهار به تالاب های استان و هوای مطبوع روستاهای تاریخی و ییلاقی استان از جمله جاذبه طبیعی استان گلستان به شمار می روند. ظرفیتی که تاکنون برای جذب گردشگر در بخش معرفی آن اقدامی نشده است.

با توجه به شرایط اقلیمی گلستان، آغاز فصل بهار و تعطیلات نوروز بهترین فرصت برای حضور مسافران و لذت بردن آنها از طبیعت بکر این منطقه است اما به دلیل فراهم نبودن زیرساخت های گردشگری و عدم معرفی این جاذبه ها، تاکنون شرایط اقامت چند روزه مسافران در استان هم بسیار کم بوده است.

در کنار طبیعت زیبای استان، جاذبه های تاریخی چند هزار ساله این منطقه، ظرفیت گردشگر پذیری استان را مضاعف می کند؛ بافت تاریخی گرگان، گورستان خالد نبی کلاله، میل رادکان کردکوی، خانه های تاریخی گمیشان و شهر تاریخی جرجان و برج گنبد قابوس در شهرستان گنبد از جمله آثار تاریخی گلستان هستند که مشاهده و اطلاع از تاریخچه هریک از آنها برای هر گردشگری جذاب خواهد بود اما تمام این ظرفیت ها به دلیل فعال نبودن تورهای استانگردی و راهنما برای مکان های طبیعی و تاریخی مغفول مانده است.

برخی کارشناسان معتقدند عدم هماهنگی بین جامعه هتل داران و آژانس داران یکی از دلایل توقف کوتاه گردشگر در گلستان و ناشناخته ماندن استان است چراکه این دو مجموعه هنوز نتوانستند در کنار هم به یک توافق رسیده و برنامه جامعی را برای افزایش اقامت مسافر تدوین کنند تا از این قبیل برنامه ریزی ها هر دو طرف ذی نفع شوند.

جدا از نبود هماهنگی بین جامعه هتل داران و آژانس داران، خلا نیروی متخصص و کارآمد به عنوان لیدر در قالب تورهای استانگردی یکی دیگر از دلایل ضعف گردشگری در گلستان است؛ تورلیدرها به مراتب نسبت به بومیان استان از آگاهی و مهارت بیشتری برای معرفی این مناطق به گردشگران داخلی و خارجی برخوردار هستند اما به دلیل نبود برنامه مدون و منسجم، این بخش از صنعت گردشگری استان نیز راکد مانده است.

بسیاری از صاحب نظران حوزه گردشگری رونق این صنعت را وابسته به عوامل زیادی چون همکاری دستگاه های اجرایی و همدلی مسئولین، آموزش و همراهی مردم، ایجاد امکانات دسترسی به جاذبه های طبیعی و تاریخی می دانند اقدامی که تا به امروز کمتر شاهد آن بوده ایم.

گردشگری گلستان زیرساخت ندارد

در همین رابطه یک دکترای جغرافیا گردشگری، توسعه نیافتن گردشگری گلستان را معلول چهار علت دانست و گفت: مهیا نبودن محصول گردشگری، فراهم نبودن زیرساخت ها، عدم دسترسی به جاذبه های طبیعی و تاریخی و برخوردار نبودن از خدمات مهمان نوازی اعم از مکان های اقامتی، تفریحی و فرهنگی از عوامل توسعه نیافتگی گردشگری استان است.

مهدی سقایی در توضیح مهیا نبودن محصول گردشگری استان، به خبرنگار مهر، گفت: در نگاه مدیریت استان، گردشگری فقط معادل جاذبه است درحالی که وجود جاذبه به تنهایی برای جذب گردشگر کافی نیست.

مدیر گروه علوم گردشگری موسسه حکیم جرجانی گرگان افزود: همانطور که در چرخه تولید مواد اولیه باید به یک محصول قابل عرضه به بازار تبدیل شوند، گردشگری هم چون امر اقتصادی است باید در فرایندی به محصول گردشگری تبدیل و سپس به بازار عرضه شود.

وی با بیان این نکته که در استان جاذبه های بسیار قوی با پتانسل بالا داریم، افزود: متاسفانه سایر اجزای گردشگری در استان مهیا نیست.

سقایی،تعدد مراکز تصمیم گیری برای اخذ مجوز سرمایه گذاری را از دیگر موانع توسعه گردشگری در استان دانست و گفت: بین ۱۴ تا ۲۸ سازمان درباره گردشگری باید نظر دهند و دریافت مجوز از همه این ارگان ها، زمان زیادی می برد.

تعدد مراکز تصمیم گیری برای اخذ مجوز سرمایه گذاری  از دیگر موانع توسعه گردشگری در استان است؛ بین ۱۴ تا ۲۸ سازمان درباره گردشگری باید نظر دهند.

وی به شناخت نداشتن از بازار تقاضا و فقدان تبلیغات و بازاریابی درست در حوزه گردشگری گلستان اشاره کرد و گفت: همه بازار اصلی گردشگری استان را تهران می دانند درحالی که بازار اصلی گردشگری این منطقه را شرق کشور و استان هایی مانند خراسان شمالی، جنوبی، رضوی و کرمان تشکیل داده اند.

این مدرس دانشگاه عدم شناخت ویژگی گردشگران را یک ضعف برای جذب مسافر دانست و به شناخت نوع مسافر تاکید کرد وافزود: اینکه گردشگر تفریحی، ساحلی، اکوتوریسم و یا روستایی به استانمان سفر می کنند بسیار حائز اهمیت است چراکه از این طریق، بازار هدف مشخص می شود.

گردشگری استان فاقد برنامه منسجم است

وی گردشگری استان را فقدان برنامه منسجم دانست و گفت: سند آمایش استان درحالی تهیه می شود که تعداد برگ هایی که به گردشگری اختصاص داده شده، دو برگ است.

این دکترای جغرافیا گردشگری با بیان این نکته که کمترین توجه به گردشگری در سند توسعه استان شده، افزود: وقتی گردشگری را بنیاد توسعه استان می داند باید در این سند به خوبی دیده می شد.

سقایی به ساخت مراکز اقامتی با تعرفه پائین و کیفیت مناسب تاکید کرد و گفت: اغلب مسئولین و سرمایه گذاران به فکر ساخت هتل پنج ستاره هستند درحالی که ظرفیت مالی گردشگران توانایی پرداخت چنین هزینه ای را ندارد.

وی با بیان این نکته که هتل پنج ستاره برای سطح درآمدی متوسط به بالا تعریف شده، افزود: طبق تحقیقات انجام شده عمده گردشگران استان سطح درآمدشان، متوسط و متوسط به پایین و دهک درآمدی آنها بین ۵۰۰ هزار تومان تا یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است.

این مدرس دانشگاه تصریح کرد: این قشر از جامعه نمی توانند در هتل ۵ستاره اقامت کنند از این رو باید به دنبال اقامتگاه های مناسب مانند بوم کلبه ها، اکوهتل ها و مناطقی که در حد توان اقتصادی آنها بود.

با توجه به تردد زیاد مسافران از گلستان، افزایش مراکز اقامتی مانند هتل آپارتمان، مهمانپذیر و مسافرخانه با بهترین امکانات و قیمتی مقرون به صرفه، همراه با تورلیدر می تواند اقامت شبانه مسافر در چادر را به اقامتی چند شبه در گلستان تبدیل کند.

استفاده از بنگاه های کوچک اقتصادی در این بخش پاسخگوی نیاز فعلی استان خواهد بود همچنین استفاده جامعه هتل داران از تور لیدر و ایجاد ارتباط تنگاتنگ با آژانس داران یکی دیگر از مواردی است که می تواند مدت اقامت مسافر در استان را افزایش دهد.

بررسی های حضوری در ایام پرگردشگر نشان می دهد، بخش زیادی از مسافرانی که شب در استان اقامت می کنند، گردشگران عبوری از استان هستند که حتی حاضر نیستند برای یک شب اقامت در استان هزینه کنند و ترجیح می دهند در چادرهای مسافراتی آن هم در مناطقی مانند ناهار خوران اقامت کنند.

اما نکته جالب اینجاست که همین مسافران نیز به دلیل نبود سرویس بهداشتی مناسب و امکانات لازم در محور ناهار خوران از وضیعت این منطقه گله مندند و عنوان می کنند علی رغم زیبایی دیگر در گرگان نخواهند ماند.

همین گردشگران به محض ورود به مشهد مقدس به دنبال مسافرخانه و هتل آپارتمان یا سوئیت های اقامتی می گردند.

فضاهای اقامتی و پذیرایی گلستان در حد مطلوب است

در همین راستا خبرنگار مهر درباره وضعیت مراکز اقامتی استان از معاون حوزه گردشگری اداره میراث فرهنگی گلستان توضیح خواست. احمد تجری که نظری مخالف نظر کارشناسان دارد، با بیان این نکته که در بحث فضاهای اقامتی و پذیرایی گلستان در حد مطلوب و نه کافی قرار دارد، افزود: باید در مسیر گردشگری همواره رو به توسعه حرکت کنیم تا نیازها را پاسخگو باشیم.

وی ایجاد فضاهای اقامتی و تفریحی در استان را زیرساخت گردشگری دانست و گفت: با ورود بخش خصوصی به این بخش، فضاهای اقامتی و تفریحی مهیا می شود.

تجری در توضیح اخذ مجوز سرمایه گذاران و گذراندن موانع مراحل اداری، افزود: در این حوزه یک سری مشکلاتی وجود دارد که لازمه رفع آن یک همگرایی در مجموعه دستگاه های اجرایی است.

درباره اخذ مجوز سرمایهگذاران و گذراندن موانع مراحل اداری یک سری مشکلاتی وجود دارد که لازمه رفع آن همگرایی مجموعه دستگاه های اجرایی است.

وی ادامه داد: باید این نوع تفکر و باور در سایر دستگاه ها به وجود بیاید که با تسهیل در این روند، توسعه استان را شاهد خواهیم بود.

وی از فعالیت بخشی با عنوان «مرکز خدمات سرمایه گذاری» برای رفع این مشکل خبر داد و گفت: با فعالیت مرکز خدمات سرمایه گذاری به صورت جدی تر به این موضوع پرداخته می شود.

معاون حوزه گردشگری اداره میراث فرهنگی گلستان افزود: سرمایه گذاران با مراجعه به مرکز خدمات سرمایه گذاری کارهای خود را پیگیری می کنند و همه دستگاه ها نیز حضور پررنگی در این حوزه باید داشته باشند تا مراجعات مکرر سرمایه گذاران به دستگاه ها کمتر شود.

برخی مناطق نمونه گردشگری برای ورود بخش خصوصی مهیا شده است

وی در پاسخ به این سوال که میراث برای ورود و تشویق سرمایه گذار به حوزه گردشگری و ساماندهی تفرجگاه ها چه اقدامی انجام داده، گفت: برخی مناطق نمونه گردشگری برای ورود بخش خصوصی مهیا شده. بعضی از این مناطق در حوزه منابع طبیعی بوده و محدودیت دارد.

تجری با بیان این نکته که یکی از محورهای توسعه استان گردشگری معرفی شده، افزود: باید مسیر حرکت دستگاه های اجرایی استان به سمت رشد و توسعه موضوعی که به عنوان محور توسعه معرفی شده، باشد.

وی با بیان این مطلب که این نوع نگاه در دستگاه های اجرایی اکنون کمرنگ است، افزود: با مشارکت دستگاه های اجرایی، در سال های آینده شرایط مطلوبی برای ارائه خدمات به گردشگران خواهیم داشت.

مقررات ‎زدایی برای ورود سرمایه‎ گذار یک ضرورت است 

توجه به مقوله گردشگری و سرمایه گذاری در این حوزه و اهمیت این موضوع تا آنجاست که معاون عمرانی استاندار گلستان در جلسات مکرر خود با مدیران دستگاه های اجرایی به همکاری آنها تاکید داشته و مشارکت همگانی مردم در طرح‎های اقتصادی را نیاز توسعه استان می داند. رضا مروتی در جلسات بارها به سرمایه‎ گذاری بخش خصوصی تاکید داشته و خواستار رفع مقررات‎زدایی برای حوزه ورود سرمایه‎ گذاران بخش خصوصی شده است.

این مسئول گلستانی صنعت گردشگری را سه‌ چرخ از چهارچرخ حرکت استان عنوان کرده و تاکید دارد که دستگاه‌های اجرایی استان از ظرفیت گلستان به ‌واسطه اقلیم مناسب، قدمت و فرهنگ غنی به لحاظ اقتصادی بهره ببرند.

 دستگاه‌های اجرایی باید از ظرفیت گلستان به ‌واسطه اقلیم مناسب، قدمت و فرهنگ غنی به لحاظ اقتصادی بهره ببرند.

در کنار این موارد مدیرکل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری گلستان که سه ماهی است سکان این اداره را به دست گرفته بارها به تمرکز زدایی و توسعه صنعت گردشگری گلستان تاکید داشته و خواستار توازن و تعادل بخشی در شهرستان ها شده است.

ابراهیم کریمی هم به ورود بخش خصوصی و تهیه بسته سرمایه گذاری تاکید دارد و نیاز توسعه استان را در راستای مشارکت بخش خصوصی اعلام کرده و معتقد است با رونق صنعت گردشگری چرخ اقتصاد و اشتغال استان به حرکت درمی آید.

مدتهاست که مسئولین استانی از رونق صنعت گردشگری و بحث شیرین اشتغال در این حوزه سخن به میان می آورند اما آنچرا که در این مدت شاهد بودیم رکود گردشگری استان در مقایسه با سایر استان ها و سبقت گرفتن استان های همسایه از گلستان است.  

با توجه به اینکه صنعت گردشگری با ویژگی ‌های خاص خود، صنعتی پویا با آینده‌ای روشن تلقی شده و سرمایه‌ گذاری در این صنعت در تمام کشورهای دنیا روبه افزایش است امیدواریم که گردشگری گلستان هم به دلیل ظرفیت و پتانسل بالا به مهمترین منبع کسب درآمد استان تبدیل شود.

خبرنگار: الهام رئوفی فر/مهر