تکرار تراژدی آتش در جنگلهای گلستان/ جوانه هایی که زغال می شوند

به گزارش گلستان 24، آتش سوزی جنگل های گلستان داستان غم انگیزی شده است که تقریبا هر ساله اواسط بهار آغاز می شود و تا فصل پاییز ادامه دارد. تداوم این آتش سوزی ها مرگ تدریجی منابع ملی کشور را رقم زده است.

امسال و در اولین روز هفته محیط زیست نیز این داستان تکرار شد و روز جمعه حدود ۳.۵ هکتار از مناطق سیاه خانی و تلمبار در آتش بی توجهی سوختند تا شاخ و برگهای سبز درختان جنگلی منطقه پس از دو ماه جوانه زدن جوان مرگ شوند.

دانه های جوانی که شور شکفتن داشتند در دل این آتش سوختند تا رویای درخت شدن در آن ها تبدیل به سراب شود.

آتش به عنوان یکی از عوامل غیر زنده آسیب رسان در جنگل شناخته شده است و بعد از اثرات مخربی که انسان به جنگل ها وارد می کند، آتش سوزی در جایگاه دوم تخریب جنگل قرار دارد. 

آتش سوزی به عنوان یک پدیده مخرب در بسیاری از مناطق جنگلی در حال افزایش است و این عامل عمدتا‍ نتیجه عدم مدیریت، حضور تفریحی مردم، گرمای هوا و سهل انگاری است.

برای مردم بومی منطقه هم آتش سوزی تبدیل به یک تکرار شده است. هر سال با شروع فصل گرما باید چشم به ارتفاعات بدوزند تا پس از دیدن اولین دود، خود را با تجهیزات و امکانات اولیه به منطقه برسانند. آن ها می دانند که زندگیشان به طبیعتی وابسته است که مقابل چشمانشان در حال سوختن است. لذا ارزش آن را بیشتر از هر کس دیگری درک می کنند و به همین دلیل سعی می کنند تا در کوتاه ترین زمان ممکن نجاتش دهند.

پارک ملی گلستان برای مردم منطقه حکم زندگی دارد

یکی از اهالی روستای دشت در پارک ملی گلستان با بیان اینکه این پارک خانه ما است، به خبرنگار مهر می گوید: مردم منطقه به این نتیجه رسیده اند که پارک ملی برای آن ها حکم زندگی و حیات دارد و آینده آنها به آن وابسته است.

رحمت الله محمد زاده که در مانور اطفای حریق که به تازگی در پارک ملی گلستان با حضور رئیس سازمان حفاطت محیط زیست انجام شده بود هم حضور داشت، ادامه می دهد: این پارک ویژگی های خاصی دارد که باید مورد توجه قرار گیرد.

او که حفاظت از پارک را حتی وظیفه شرعی خود و مردم روستا می داند، می افزاید: موجوداتی که در پارک زندگی می کند همه آفریده خداوند هستند و اگر در پارک ملی گلستان سنگی را جابه جا می کنیم باید بدانیم که زیر آن سنگ هم موجود زنده ایی زندگی می کند و خانه ای دارد.

محمدزاده که حرفای خودش و مردم روستا را با صداقت و همان لهجه شیرین محلی به معصومه ابتکار هم گفته بود، می گوید: جوامع محلی می توانند در سریع ترین زمان در صورت بروز آتش سوزی به محل برسند و آتش را خاموش کنند.

وی با بیان اینکه اگر محیط زیست تجهیزات را در اختیار ما قرار بدهد، مردم با جان و دل برای حفاظت آماده هستند، ادامه می دهد: مردم منطقه آشنایی به محیط دارند و در سال های گذشته نشان داده اند که می توانند کمک کنند.

وی با تاکید بر اینکه پارک ملی گلستان خانه ما است، می گوید: بهترین سرمایه در حفاظت استفاده از مردم است و هرجا که مردم کمک کننده بوده اند موفقیت های بیشتری حاصل شده است.

بطور کلی برای پیشگیری، کشف و اطفاء حریق در جنگل ها و مراتع می توان از مشارکت و توانمندی نیروهای مردمی استفاده کرد و در این میان توجه نهاد های مدنی، تشکل های جوامع محلی و همه دستگاه های دولتی و مؤسسات غیردولتی را به این موضوع معطوف کرد.

سازماندهی تشکل های مردمی داوطلب در قالب گروه های پیشگیری و اطفاء حریق باید با هماهنگی کارشناسان منابع طبیعی صورت گیرد و این افراد آموزش های لازم را در این زمینه دیده باشند. اما مساله ای که در کنار جوامع محلی اهمیت پیدا می کند، وجود تجهیزات لازم است. متاسفانه چیزی که در همه اطفای حریق ها نمود دارد، نبود امکانات و دستان خالی مردمی است که نگران آتش سوزی هستند.

اکثر حریق های استان توسط بیل و تجهیزات انفرادی یا کوله پشتی های اطفای حریق که البته تعداد آن ها کافی نیست یا در آتش سوزی ها تخریب می شوند، خاموش می شوند و این معضلی است که بارها و سال ها به آن تاکید شده است.

در همین رابطه، مدیرکل حفاظت محیط زیست گلستان با تاکید بر نیاز به تجهیزات اطفای حریق برای مهار و اطفای به موقع آتش سوزی ها، به بودجه ای که از سوزی محیط زیست برای پارک ملی گلستان اختصاص داده شده اشاره می کند و می گوید: تنها ۲۵ درصد از ۶.۵ میلیارد تومان بودجه، اختصاص داده شده است که از این مقدار بخشی هزینه بود.

اسماعیل مهاجر در گفتگو با خبرنگار مهر، ادامه می دهد: یکی از مشکلات ما سوزاندن برداشت های کشاورزی است که جهاد کشاورزی هم هر ساله اطلاعیه و توصیه های زیادی به کارورزان می کند و رفع مشکل نیاز به همکاری بیشتر دهیاری ها و صداو سیما دارد.

یکی از مشکلات ما سوزاندن برداشت های کشاورزی است که جهاد کشاورزی هم هر ساله اطلاعیه و توصیه های زیادی به کارورزان می کند.

وی می گوید: به دنبال این همکاری هستیم و با اداره راه و شهرسازی وارد عمل شده ایم که نصب گاردریل های پارک ملی گلستان توسط شرکت پیمانکار را زودتر تمام کنیم و مسافران کمتر وارد جنگل شوند و از ایجاد آتش خودداری کنند.

مهاجر در خصوص چادرهای آتش بان در پارک ملی گلستان می گوید: دو چادر در جاده پارک ملی گلستان، دو چادر در لهندر و یک چادر در ییلاق مستقر شده است که در صورت بروز هر گونه اتفاقی در سریع ترین زمان اقدام به رفع آن کنیم.

وی برای حفاظت بیشتر و پیشگیری از حریق تقاضای هواپیمای بدون سرنشین را مطرح می کند و ادامه می دهد: سازمان فناوری و اطلاعات ریاست جمهوری موافقت کرده این پهباد را در اختیار ما قرار دهد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست گلستان اضافه می کند: گشت های سیار محیط زیست در منطقه به صورت شبانه روزی فعالیت دارند و پایگاه قرارگاه واکنش سریع هم راه اندازی شده است و با هلال احمر هم رایزنی هایی انجام گرفته تا در صورت نیاز از هلیبرد آن ها استفاده شود.

وی با اشاره به نصب ۲۵ دستگاه سنجش سنسور هوا در پارک ملی گلستان می گوید: در تلاش هستیم تا سطح آتش سوزی ها را به حداقل برسانیم.

مردم به صورت عمدی یا سهوی در مناطق جنگلی باعث آتش سوزی می شوند

مدیرکل مدیریت بحران گلستان در خصوص تجهیزات و امکانات اطفای حریق به خبرنگار مهر می گوید: شرایط جوی و عدم رعایت یکسری از موارد به صورت عمدی یا سهوی توسط مردم در مناطق جنگلی باعث آتش سوزی می شوند.

صادق علی مقدم با بیان اینکه عرصه گسترده ای در منابع طبیعی گلستان داریم، ادامه می دهد: هر چه تجهیزات بیشتری داشته باشیم می توانیم در اطفای حریق بهتر عمل کنیم.

وی در خصوص اعتبار ۶.۵ میلیارد تومانی اختصاص داده شده به پارک ملی گلستان می گوید: ۱.۵ میلیارد تومان از این مقدار اعتبار هزینه ایی و ۵ میلیارد تومان تملکی است. 

مقدم با بیان اینکه حدود ۲۵ تا ۲۷ درصد این اعتبار تخصیص داده شده به صورت نقدینگی در اختیار استان قرار گرفته است، ادامه می دهد: تخصیص سال ۱۳۹۳ تمام شده است و دولت قول داده است که امسال مصوبه ای داشته باشد و نقدینگی این تخصیص را کامل کند. 

یکی از مهم ترین کارها و نکاتی که برای پیشگیری از آتش سوزی در جنگل ها پیشنهاد می شود اجرای برنامه های آموزشی و ترویجی از سطح مدارس برای دانش آموزان، معلمین و به خصوص روستائیان حاشیه جنگل توسط کارشناسان مربوطه است. کاری که نشان می دهد تاثیرات به مراتب بهتری در جهت کم کردن خسارت ها دارد. این کار بهتر است در جهت توجیه نقش مفید جنگل، آموزش عمومی به همراه فیلم، اسلاید و سخنرانی در روستاهای حاشیه جنگل به منظور مشخص نمودن اثرات نامطلوب آتش سوزی انجام شود.

ارتقا دستگاه و ماشین آلات اطفای حریق دارای اهمیت است

مدیرکل مدیریت بحران گلستان تصریح می کند: امکانات در خصوص اطفای حریق وجود دارد اما مساله بحث ارتقا دستگاه ها و ماشین آلات است چرا که ماشین آلات فرسوده شده اند.

مقدم با تاکید بر اینکه در حال حاضر هم با وجود کمبود امکانات در تلاش برای ارتقای وضع موجود هستیم، ادامه می دهد: آتش سوزی هایی که در چنین مناطقی مثل تلمبار اتفاق می افتد تا شناسایی شود و نیروها اعزام شوند از حد ابتدایی آن گسترده تر می شود.

وی با بیان اینکه تجهیزات هوایی ما استانی نیست، می گوید: بالگردی که وجود دارد نیمی از ماه در گلستان و نیمی در مازندران برای هلی برد نیرو است.

بالگرد سبددار جزء در مواقع خاص کارایی ندارد

مدیرکل مدیریت بحران گلستان تصریح می کند: با تجربه ایی که دارم بالگرد سبددار جزء در مواقع خاص کارایی ندارد و بهترین کاربرد آن برای جابه جایی نیرو ها و تجهیزات در مناطق صعب العبور است و بحث های فرهنگی و آموزشی دربین مردم و به صورت دراز مدت تاثیر بیشتری دارد.

وی با بیان اینکه باید ارزش منابع طبیعی به مردم شناسانده شود، می گوید: بیشتر مردم جامعه برای منابع طبیعی و محیط زیستی که در آن زندگی می کنند دل می سوزانند و اتفاق های افتاده به دلیل بی توجهی عده محدودی از افراد جامعه است.

مقدم با بیان اینکه برخی به دلیل منافع شخصی و توسعه زمین های خود اقدام به چنین کاری می کنند، اضافه می کند: قرق کردن تمام جنگل و اینکه مردم از جنگل استفاده نکنند راه حل نیست و ارتقا فرهنگ جوامع محلی موردی است که باید در برنامه های ما دیده شود.

وی با تاکید بر اینکه دستگاه های متولی باید دغدغه ایجاد این فرهنگ را داشته باشند، تاکید می کند: برنامه روشن و جامعی برای ایجاد این شرایط هدفمند  نداریم.

مقدم در خصوص تجهیز روستاها می گوید: روستاها و به خصوص روستاهای حاشیه جنگل را به کانکس و تجهیزاتی مثل کوله های اطفای حریق تجهیز کرده ایم و به تازگی نیز ۵۹ کوله خریداری شده است.

مدیرکل مدیریت بحران گلستان تصریح می کند: این تجهیزات در اختیار روستاییان قرار می گیرد آن ها هم خوب از این وسایل نگهداری می کنند و هم خودشان را در حفظ و حراست سهیم می دانند.

مقدم کمبود امکانات را بخش بزرگی از مشکلات عنوان می کند ولی با این حال می گوید: با این اوضاع کوتاهی در انجام کار نمی شود و تمام نیروهایی که برای جدال با آتش می روند با تمام توان کار می کنند.

هشدار نسبت به آتش سوزی در جنگل های گلستان

 قائم مقام سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور در خصوص آتش سوزی در جنگل های گلستان در گفتگو با خبرنگار مهر، می گوید: مساله تغییرات آب و هوایی و افزایش دما در کنار کاهش بارندگی ها استعداد حریق و شیوع آفات و بیماری های جنگلی را بالا می برد.

ناصر مقدسی می گوید: وجود هلی برد و هلی کوپتر دارای اهمیت است ولی فعلا باید با کار شبکه ایی و تشکل های مردمی جلوی خسارات را بگیریم.

وی ادامه می هد: سیاست سازمان استفاده از تشکل شوراها و دهیاری ها است و سعی داریم با تجهیزات نفری و کوله پشتی های اطفای حریق و آموزش هایی که به جوامع محلی داده می شود کار را کنترل کنیم.

مقدسی ادامه می دهد: براساس نقشه های کانون آتش جامعه های محلی را در نقاطی که بحران بیشتری وجود دارد فعال کرده ایم و تاثیر این نیروهای محلی غیرقابل انکار است.

وی می گوید: باید اقدام اساسی در خصوص بودجه و مشکل اعتبار شود چرا که فاصله زیادی بین وظایف و مسئولیت های این سازمان و امکانات و بودجه آن وجود دارد و اگر امروز در این حوزه سرمایه گذاری نکنیم در آینده باید خسارت بیشتری پرداخت کنیم.

قائم مقام سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور تصریح می کند: در حال حاضر با ستاد مشترک نیروهای مسلح تفاهم شده است تا به زودی از امکانات نیروهای مسلح با استقرار هلی کوپتر در مناطق پرخطر همکاری کنیم.

مقدسی با تاکید بر اینکه امسال با توجه به گزارش های آب و هوایی سال سختی در پیش داریم، می گوید: از مدت ها قبل واحدها در حالت آماده باش هستند و به موازات آن با دهیاری ها همکاری بیشتری داریم تا خسارت ها را به حداقل برسانیم.

وی ادامه می دهد: سازمان جنگل ها می تواند سازمان بالقوه ثروتمندی باشد و باید در نظام اقتصادی و مالی آن تجدید نظر کنیم حتی اگر این بودجه حدود ۲ برابر هم اضافه شود باز هم نسبت به مساحت تحت مدیریت کم است.

سرانه جنگل ها در ایران بسیار کمتر از سرانه جهانی است این در حالی است که ایران در کمربند خشک و نیمه خشک زمین قرار دارد و تنها امیدش به جنگل های حاشیه دریای خزر است. از طرفی شرایط خشک هوا و کاهش رطوبت خبر از روزهای پرتنشی را برای گلستان می دهد؛ روزهایی که از هر نقطه اش بوی دود می آید و کوچکترین بی احتیاطی می تواند سبب بروز حادثه ای در مناطق جنگلی استان شود. خوب است با مدیریت صحیح و تعامل دستگاه های اجرایی مرتبط در کاهش اتفاق هایی که منجر به از بین رفتن این منابع با ارزش می شود تلاش کنیم.

گزارش: مریم رضایی/مهر