برخورد فیزیکی چاره مشکل دستفروشی نیست

به گزارش گلستان24؛گوشه ای از خیابان بساط کرده اند و مردم هم مشتاقانه از آن ها خرید می کنند. دستفروشی گرچه به عنوان شغلی کاذب شناخته می شود اما این روزها با استقبال جامعه رو به رو شده است.

قیمت پایین محصولات و در دسترس بودن را می توان از عوامل استقبال دستفروشی در جامعه دانست. اتفاقی که روز به روز در شهری مثل گرگان رو به رو افزایش است و بسیاری از نقاط شهر تبدیل به محلی برای کسب درآمد تبدیل شده است.

کارشناسان مشکلات اقتصادی کشور را دلیل گرایش به سمت دستفروشی و همچنین استقبال شهروندان از این مساله می دانند. با این حال خسارت های دستفروشی بر کسی پوشیده نیست. اختلال در تردد شهری و در عین حال ضربه زدن به مشاغلی که به صورت مجاز در حال کسب درآمد هستند شاید کمترین مشکلاتی باشد که به واسطه دستفروشان ایجاد می شود.

طبق قانون شهرداری موظف به برخورد با این پدیده است. طی ماه های گذشته و در حالی که دستفروشی رو به افزایش است، برخورد ماموران شهرداری هم با این مساله تشدید شده است. متاسفانه این برخوردها تا جایی پیش رفت که خود به یک مشکل اجتماعی تبدیل و باعث شد وظیفه اصلی شهرداری در این مشکل به حاشیه رفته و نحوه برخوردها و انتقادها به آن به مساله اصلی تبدیل شود.

گرگان هم از جمله شهرداری هایی است که در برخوردهای سد معبری تجربه خوبی ندارد و نحوه برخورد ماموران بارها سوژه شبکه های اجتماعی چه در داخل و چه در خارج از کشور شده است. چند ماهی از برخورد شدید ماموران شهرداری با یک فروشگاه نگذشته است که چندی پیش برخورد آن ها با یک پیرزن سبزی فروش دوباره مورد انتقاد شهروندان قرار گرفت.

برخورد فیزیکی چاره مشکل دستفروشی نیست

مردم می گویند این که یک زن برای امرار معاش زندگی خود در انتهای یک کوچه و دور از هیاهوی شهر مشغول سبزی فروشی است مشکل اصلی جامعه نیست و شهرداری باید به جای برخورد، آن هم برخورد شدید با چنین افرادی به فکر ساماندهی آن ها و ایجاد کردن شرایط دسترسی راحت برای شهروندان باشد.

گزارش ما تصمیم ندارد بروز بیرونی عاملیت شهرداری را مورد نقد قرار دهد و قضاوتی یک سویه و کلی با این امر داشته باشد بلکه تلنگری خواهد بود بر لزوم ایجاد راه حل اساسی در ساماندهی دستفروشان، همان طور که در بسیاری از کشورهای جهان صورت گرفته است.

بند یک ماده ۵۵ شهرداری‌ها، اشغال پیاده‌روها و ایجاد سد معبر را غیرمجاز شمرده و شهرداری‌ها را راساً مکلف به جلوگیری از سد معبر کرده و حتی در آن مجازات نیز در نظر گرفته شده است.

امّا نکته اساسی و فراتر از قانون در این زمینه وجود دارد، نگاه انسانی به دستفروشانی که در سرما و گرما برای تأمین هزینه های خود تلاش می کنند تا به راه خلاف کشیده نشوند.

زنانی که با بچه ای بر پشت بار سنگین خود و خانواده را بر دوش می کشند تا رزقی حلال به دست آورند و راه خطا در پیش نگیرند، آیا شهرداری فکری برای این عده کرده است؟

پاسخ تکراری ساماندهی و ایجاد شب بازار و چهارشنبه بازار نیز نشان داده که دردی از این افراد دوا نمی شود و باید اقدامات جدی تری صورت گیرد.

اهالی عدالت ۸ نسبت به فعالیت زن دستفروش کوچه اعتراضی ندارند

نیکان آرخی، مشاور سیاستگذاری کمیسیون بانوان شورای چهارم شهر گرگان، که لابه ها و التماس های زنی دستفروش را برای پس گرفتن اموالش، در عدالت هشت دیده، در گفتگو با مهر اظهار کرد: چند روز پیش بساط دو زن دستفروش و شریفی که سال های زیادی در عدالت هشت، دستفروشی می کنند، ضبط شد.

وی ادامه داد: مأموران سد معبر ابتدا سعی کردند، مؤدبانه برخورد کنند، این مأموران در فواصل زمانی مختلف وسایل آن دو را جمع می کنند، و آن ها از ترس جریمه و تعهد دنبال وسایل خود نمی روند، این وسایل که همه میوه یا تره بار است، چه سرانجامی دارد؟

این فعال اجتماعی گفت: چرا باید مأموران وسایل زنی بی سواد که جزء این راه، چاره دیگری ندارد و هزینه خانواده خویش را تأمین می کند، ببرند؟ در حالی که اهالی کوچه نسبت به فعالیت آن ها هیچ اعتراضی ندارند؟

وی با بیان این که شرایط روحی این خانم دستفروش بعد از بردن اموالش بد شد، تصریح کرد: او بسیار گریه و زاری کرد تا توسط مردم آرام شد، این زن التماس و عجز کرد، ولی مأموران وسایلش را به وی پس ندادند.

لازمه توسعه از بین بردن سنت ها نیست

این فعال و صاحبنظر حوزه زنان اظهار کرد: وقتی به دستفروشی می گویند، بساطش را جمع کند، برای او مکانی تعیین می شود؟ بدیهی است که او نمی پذیرد زیرا او هزینه روزانه خود را از این طریق به دست می آورد و به جای وارد شدن به کارهای خلاف و تن فروشی به دستفروشی مشغول است.

وی ادامه داد: نمونه های موفقی در کشورهای خارجی وجود دارد که با الهام گیری از آن می توان راه را برای توسعه و الگو شدن گرگان در این امر هموار کرد.

آرخی با بیان این که جامعه با چنین اوضاع اقتصادی به این شغل نیاز دارد، گفت: شهرداری باید این افراد را ساماندهی کند و لازمه توسعه از بین بردن سنت ها نیست، یک دستفروش تولید محدود و اندکی دارد، این سلیقه اشخاص است که از فروشگاه زنجیره ای خرید کنند یا از میوه فروشی یا از دستفروش.

دستفروشی تبدیل به یک فرصت شود

در خصوص ارائه راهکارهایی برای ساماندهی دستفروشان با کارشناس علوم اجتماعی، زهرا کوچک زایی گفتگو کردیم. وی در گفتگو با مهر اظهار کرد: هرگاه پدیده دستفروشی با برخورد ضربتی مؤاجه شده، ساماندهی آن نیز به بحثی داغ در محافل رسانه‌ای تبدیل شده است.

وی افزود: تجربه دنیا حاکی از آن است که با اصلاح نگاه و اتخاذ یک رویکرد حمایتی، می‌توان از پدیده دستفروشی یک فرصت جدید اقتصادی ساخت.

کوچک زایی تصریح کرد: تشکیل اتحادیه، تصویب یک قانون مستقل و دادن حق مالکیت به دستفروش‌ها در فرآیند ساماندهی ضروری است.

وی همچنین بیان کرد: رویکرد حذفی و سلبی چاره این معضل نیست زیرا مشاغل خیابانی به واقعیتی انکارناپذیر تبدیل شده‌اند و وقت آن رسیده که این مسأله را برای همیشه حل کرد.

تغییر نگاه نسبت به دستفروشی صورت گیرد

کارشناس علوم اجتماعی اظهار کرد: سازوکار ساماندهی دستفروش‌ها باید از تغییر نگاه به این شغل آغاز شود، با توجه به تجارب جهانی باید دستفروشی را نه به ‌عنوان یک تهدید، بلکه به ‌عنوان یک فرصت نگاه کرد.

وی تصریح کرد: دستفروشی می‌تواند موجب رونق صنعت گردشگری شود، همان‌طور که در بسیاری از شهرهای جهان این نقش را بازی کرده است.این کارشناس علوم اجتماعی تأکید کرد:برخلاف تصور رایجی که دستفروشی را موجب زشت کردن چهره شهر می‌داند، می‌توان با نظم بخشیدن به آن جذابیت شهر را در نقاط بالقوه افزایش داد. وی با بیان این که با تغییر دیدگاه به دستفروشی می‌توان از ظرفیت‌های آن برای رونق تولیدات داخلی بهره گرفت، اذعان کرد: داشتن تشکلی که دستفروشان بتوانند منافع خود را در آن پیگیری و با هم تبادل نظر کنند، قدم دیگر در فرآیند ساماندهی است.

ضرورت رسمیت یافتن شغل دستفروشی

این کارشناس علوم اجتماعی با بیان این که تشکیل اتحادیه موجب می‌شود شغل دستفروشان به ‌طور رسمی پذیرفته شود، اذعان کرد: هر چند مسئولان در چند سال اخیر اظهارنظرهایی مبنی بر ضرورت رسمیت یافتن شغل دستفروشی کرده‌اند اما همچنان این موضوع مورد غفلت مانده است. 

وی ایجاد یک قانون شفاف را یکی دیگر راهکارهای ساماندهی اعلام کرد و افزود: قوانین موجود از صراحت کافی برخوردار نیستند و هم به مخالفان و هم به موافقان دستفروشی این اجازه را می‌دهد که با استناد به قانون نظر خود را اظهار کنند.

کوچک زایی گفت: در گام بعدی دولت باید سیاست‌های عملی را پی گیرد، یکی از مهم‌ترین آنها به وجود آوردن حق مالکیت برای دستفروش‌ها است به این معنا که مکان‌هایی خاص برای فعالیت دستفروش‌ها به وجود بیاید.

وی ادامه داد: این رویکرد هم نفع دستفروشان و هم نفع شهروندان را تأمین می‌کند و شهرداری هم با ایجاد بازارهای خاص می‌تواند درآمدی از این محل برای خود کسب کند.

کارت فروشندگی برای دستفرشان صادر شود

کارشناس علوم اجتماعی اظهار کرد: اخیراً سمیه آجرلو تحقیقی در زمینه دستفروشان انجام داده که در آن به ارائه راهکارهای مفیدی در این زمینه پرداخته است.

وی با بیان این که این راهکارها می تواند برای ساماندهی دستفروشان مؤثر باشد، تصریح کرد: تشکیل بازارچه‌های دائمی، تشکیل روزبازارها و تعیین بازه‌های زمانی مشخص برای دستفروشی که علاوه بر ایجاد امنیت بیشتر برای دستفروشان، امکان شناسایی و ساماندهی بهتر آنان را فراهم می‌سازد، در این تحقیق بیان شده است.

کوچک زایی ادامه داد: بهره‌مندی از فضاهای تهی و ارائه کارت فروشندگی که این راهکار نیز جهت افزایش اعتبار فروشندگان در میان مردم و همچنین جلوگیری از افزایش تعداد آن‌هاست، از جمله پیشنهادات دیگر آجرلو است.

اقدامات شهرداری گرگان طبق قانون است

در مورد دستفروشی و برخورد با آن ها، با علیرضا حاج محمد علی، معاون زیربنایی، حمل ونقل و ترافیک شهرداری گرگان گفتگو کردیم، وی در این خصوص به ما گفت: ادب، رفتار و هر نوع برخورد فیزیکی که در شأن انسان نباشد، شرعاً و قانوناً حرام است و این یک اصل کلی است و کسی نباید از آن تخطی کند.

وی ادامه داد:  امّا در بحث سد معبر هیچ شهروندی دوست ندارد که چهره شهر خراب شود، شهروندان خود را جای ما قرار دهند آیا ادامه دادن کار دستفروش ها در محدوده پر تردد درست است؟

حاج محمدعلی تصریح کرد: نحوه کار به این صورت است که مأموران ما به فرد دست فروش اخطار می دهند، امّا فرد محل را ترک نمی کند، چندین بار اخطار داده می شود امّا شخص وقتی سماجت کرده و محل را ترک نمی کند مأموران مجبور می شوند که با لحن جدی تری وارد عمل شوند.

وی تأکید کرد: در ماده ۵۵ قانون شهرداری آمده است که مأموران شهرداری در خصوص سد معبر می توانند راساً اقدام کنند، یعنی مأمور می تواند به صورت فیزیکی اقدام به جمع آوری بساط کند.

معاون زیربنایی شهرداری گرگان افزود: در این زمان فحاشی و برخورد فیزیکی از طرف دستفروش شروع شده و شخص در برابر جمع آوری مقاومت می کند، به هر صورت در دعوا ممکن است برخوردی نیز پیش آید و این ذات کار سد معبر است.

وی با بیان این که این مسأله باید برای اصحاب رسانه و مردم هضم شود، گفت: مأموران برای انجام وظیفه خود به این کار اقدام می کنند، مأموران ما زحمت کش هستند و بسیاری از فحاشی ها را تحمل کرده و فقط به جمع آوری بساط مشغول می شوند.

حاج محمدعلی یادآور شد: ما در سال گذشته در این زمینه، یکی از نیروهای خوب خود را از دست دادیم و خانواده ای بی سرپرست و یک نسل خراب شد.

وی اظهار کرد: مردم از ما نظم معابر را می خواهند و قانون نیز ما را مکلف کرده است، و اکنون که به وظیفه خود عمل می کنیم ما را ظالم می خوانند.

معاون زیربنایی شهرداری گرگان خاطر نشان کرد: ارباب جراید و مردم نیز باید به این نکته توجه داشته باشند که کار ما قانونی است و هر شخص دیگری هم جای ما بود، همین رویه را در پیش می گرفت و به قانون عمل می کرد.

اجازه نمی دهیم گرگان جولانگاه دستفروشان شود

معاون زیربنایی شهرداری گرگان تأکید کرد: ما اجازه نمی دهیم، شهر جولانگاه دستفروشان شود، بعضی از این دست فروش ها شناخته شده و آبرومند هستند و علیرغم قانون دستور مدیریت در خصوص آن ها صادر شده تا بتوانند در این اوضاع اقتصادی هزینه های خود را تأمین کنند، البته نباید در معابر اصلی باشند.

حاج محمدعلی ادامه داد: امّا عده ای در قالب دستفروشی کارهای دیگری از قبیل جا به جایی مواد مخدر انجام داده و مزاحمت های برای مردم به وجود می آورند، این مسائل به سادگی نیست و ریشه دارد.

وی بیان کرد: به مأموران در خصوص دستفروشان آبرومند تأکید شده است که ساماندهی و مدیریت شوند و این اساس کار ماست و سایت چهار هکتاری برای چهارشنبه بازار نیز برای همین منظور در نظر گرفته شده است.

حاج محمد علی با بیان این که ما خادمین مردم هستیم و از آن ها جدا نیستیم، افزود: کوچه ها تعریف دارند، ممکن است معبر کوچه ای علیرغم کم بودن، حیاتی بوده و به معبر اصلی تبدیل شده باشد و اگر تنگ شود مردم با مشکل روبرو شوند.

وی تصریح کرد: اصناف نیز از کار کردن دستفروشان در کنار مغازه های خود ناراضایتی دارند، آن ها می گویند که ما مالیات، بیمه و اجاره مغازه پرداخت می کنیم اما دستفروشان بدون پرداخت هیچ هزینه ای همان کالا را می فروشند، پس حق و حقوق ما چه می شود؟

وی یک بار دیگر تأکید کرد: من به شخصه مخالف هر گونه فحاشی و درگیری هستم و اگر رفتار ناشایستی از مأموران شهرداری ببینیم با آن ها برخورد می شود.

وی با بیان این که مأمورانی برای این کار در نظر گرفته می شوند که قدرت تحمل بالایی داشته باشند، افزود: برای مأموران کلاس توجیهی در نظر گرفته می شود و دوره های خاصی را نیز طی می کنند.

ساماندهی دستفروشان جدی گرفته شود

تجربه ثابت کرده که برخورد فیزیکی با دستفروشان نه تنها فایده ای ندارد بلکه تبعات منفی نیز به همراه دارد.

ساماندهی دستفروشان یک ضرورت است وقتی پیش بینی خوبی از اوضاع اقتصادی جامعه وجود ندارد چرا باید این عده را بیکار کرد، در این ساماندهی باید ابعاد مسأله را سنجید و صدای آن ها را هم منعکس کرد.

ایجاد مکان هایی که دستفروش بتواند کالایی بهداشتی و سالم به مردم تحویل دهد، صدور کارت فروشندگی که از اضافه شدن جمعیت دستفروشان جلوگیری می کند و تعیین بازه‌های زمانی مشخص برای دستفروشی می تواند در ساماندهی مؤثر باشد.