احیای دیوار تاریخی گرگان، اولویتی که فراموش شد
در حالی این روزها باری دیگر احیای دیوار دو هزار ساله گرگان برای ثبت در فهرست جهانی یونسکو خبرساز شده است که این اثر به عنوان دومین دیوار طولانی دنیا نه تنها سالهاست در پشت سد احیا و بازسازی متوقف مانده بلکه به دلیل تداوم ساخت و سازها و فعالیت صنایع و زمین های کشاورزی در محدوده این دیوار، در معرض تخریب و نابودی قرار گرفته است. حالا در شرایطی که برخی مسئولان معتقدند ثبت جهانی دیوار تاریخی گرگان می تواند صنعت گردشگری این استان را دگرگون کند برخی کارشناسان انجام اقدامات زیربنایی و مطالعات کارشناسی برای احیای این دیوار و شناساندن ان در مرزهای داخلی را نسبت به ثبت جهانی ان را در اولویت می دانند.
ثبت جهانی بدون انجام مقدمات!
پس از ثبت ملی دیوار تاریخی گرگان به عنوان دومین دیوار بلند آسیا در تابستان سال ۱۳۷۸ دوستداران میراث فرهنگی این اقدام را نویدبخش انجام فعالیت های جدی برای احیا و بازسازی این اثر باستانی و ثبت جهانی ان دانستند . از این رو از اوایل دهه 90 سازمان میراث فرهنگی استان گلستان بارها اعلام کرده در صدد انجام مقدمات لازم برای احیا و ثبت این دیوار در فهرست جهانی یونسکواست تا با گذران این مرحله دیوار گرگان نیز همچون دیوار چین در جهان شناخته شود و بتواند این منطقه را به قطب گردشگری کشور تبدیل کند!
اخرین بار در شهریور ماه سال گذشته بود که مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گلستان اعلام کرد که مقدمات ثبت جهانی و احیای دیوار تاریخی گرگان در این استان فراهم شده است. ابراهیم کریمی افزود: در بخش ثبت جهانی، مقدمات کار در استان گلستان انجام شده و پرونده به تهران ارسال شده تا با نظر سازمان در بین ۴۰ اثر ایران که به یونسکو برای ثبت جهانی ارسال می‌شود، قرار گیرد. وی همچنین از تاکید نوبخت معاون رییس جمهور برای تامین منبع مالی مورد نیاز احیای دیوار گرگان خبر داده بود.
نهایتا در شهریور ماه سال جاری معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور در گرگان اعلام کرد : پرونده دیوار تاریخی گرگان تا سال آینده برای ثبت جهانی ارسال می‌شود!
علی اصغر مونسان کیش با تاکید براینکهمهم‌ترین برنامه ما ارتقاء گردشگری خارجی است چرا که هر گردشگر بیش از 1200 دلار درآمد وارد کشور می کند گفت: پرونده دیوار تاریخی گرگان تا سال آینده تکمیل و برای ثبت جهانی ارسال می‌شود تا بتوانیم با ثبت این اثر قدم موثری برای رونق گردشگری گرگان و استان برداریم!
این در حالی است که امروز برخی کارشناسان و اساتید دانشگاه نیز مدعی شده اند ثبت جهانی این دیوار نیز نمی تواند گره ای از رکود گردشگری این استان باز کند بلکه برنامه‌ریزی مبتنی بر آن است که می‌تواند سبب جذب گردشگر شود. مقوله ای که طبق تجارب گذشته و ثبت جهانی برج قابوس همچنان معلق مانده است.
مقداد علوی کارشناس معماری و استاد دانشگاه در این خصوص با بیان اینکه ثبت جهانی دیوار تاریخی، کمکی به حفاظت و نگهداری آن نخواهد کرد می گوید: در حالیکه ما در سطح ملی و یا استانی قادر به معرفی دیوار تاریخی گرگان نبوده ایم، ثبت جهانی آن خیلی موضوعیت نخواهد داشت.
وی با تاکید بر اینکه هنوز برای دیوار تاریخی گرگان حساسیت در حفظ و نگهداری و ارزشمندی آن برای مردم ایجاد نشده، ثبت آن در فهرست جهانی آثار تاریخی را اشتباه دانست و افزود: اگر در این شرایط دیوار ثبت جهانی شود بیشتر زیر سوال خواهیم رفت و باید برای عدم نگهداری مناسب این اثر تاریخی به دنیا پاسخگو باشیم.
علوی با اشاره به اینکه معروف ترین دیوارهای جهان، دیوار چین، دیوار گرگان، دیواری در قفقاز و آلمان است، افزود: همه این دیوارها همزمان در یک دوره تاریخی برای جلوگیری از هجوم اقوام دیگر در این سرزمین ها ساخته شده اما دیوار تاریخی گرگان به دلیل بنای خشتی آجری زودتر دچار فرسایش شده است.
راهکاری جایگزین برای رونق اقتصادی استان!
اگرچه طی سالهای اخیر بی رونق شدن تدریجی کشاورزی و صنایع کوچک و بزرگ استان گلستان سبب شده توجه به پارامترهای صنعت گردشگری به عنوان منبع درآمدزایی برای استان و از جمله احیای دیوار دو هزار ساله گرگان و ثبت آن در فهرست آثار جهانی مورد توجه قرار گیرد اما این توجهات طی سالهای متوالی تنها در حد حرف باقی مانده است.
در حالی که چندی پیش برخی مسئولان شهرستان گرگان از جمله امام‌جمعه این شهربرای چندمین بار با تاکید براینکه کشاورزی گلستان پاسخگوی نیاز اقتصادی استان نیست، بر تحول گردشگری و استفاده از ظرفیت دیوار تاریخی گرگان تاکید کرده اند اما گزارشات اخیر کارشناسان میراث فرهنگی نشان می دهد در طی این سالها به رغم تاکیدات مسئولان نه تنها اقدامی جهت احیا و بیرون کشیدن این دیوار تاریخی از زیر خاک انجام نشده بلکه تداوم احداث و فعالیت مناطق صنعتی، مسکونی و مزارع کشاورزی در محدوده این دیوار تخریب بقایای این اثر باستانی را نیز سرعت بخشیده است.
در شرایطی که دیوار چین به عنوان نمونه مشابه دیوار تاریخی گرگان، سالهاست به یکی از قطب های مهم درامدزایی این کشور تبدیل شده و سالانه میلیون ها نفر توریست و گردشگررا به سمت خود می کشد اما در سایه تعلل مسئولان سازمان میراث فرهنگی کشور، این اثر باستانی که بخش اعظم ان سالهاست زیر خاک مدفون شده نمی تواند ارزش تاریخی خود را در معرض عموم به نمایش بگذارد . با این تفاسیر نمی توان انتظار داشت دیوار اینچه برون (گرگان) همچون دیوار چین نقش درآمدزایی در تحول صنعت گردشگری ایفا کند. چرا که سالهاست سرمایه گذاری بر روی احیای این دیوار پشت سد بی پولی راکد مانده است .
این در حالی است که برخلاف مسئولان استان بسیاری از کارشناسان میراث فرهنگی و باستان شناسان معتقدند تنها با احیا و بازسازی چند کیلومتر از دومین دیوار طولانی دنیا نمی توان انتظار داشت این اثر همچون دیوار چین بتواند در رونق صنعت گردشگری موثر واقع شود چرا که برای جذب گردشگر به زیرساخت هایی نیاز است که به دلیل نبود طرح جامع گردشگری در استان گلستان به رغم تاکیدات فراوان هنوز وجود ندارند!
مهدی سقایی کارشناس گردشگری در این خصوص می گوید: زیرساخت‌ها در محل این دیوار باید به‌گونه‌ای فراهم شود که دسترسی به آن آسان باشد و علاوه بر دسترسی آسان باید خدمات لازم برای جذب گردشگر در نزدیکی این دیوار ارائه شود، به‌عنوان‌مثال در شعاع مشخصی از دیوار خدمات مهمان‌نوازی مانند اقامت، پذیرایی، تجارت و ... ارائه شود. این در شرایطی است که این دیوار طی سالهای متمادی همچنان در پله اول (بازسازی و احیای یک کیلومتر از ان ) متوقف مانده است!
منبع: روزنامه جوان
ارسال نظر