دانش‌آموزان گلستانی زیر سقف‌های ناامن

به گزارش گلستان24؛سال‌هاست که در کشور ایران شاهد تکرار سناریوی زلزله هستیم، فلات ایران از نظر وقوع زلزله یکی از فعال‌ترین مناطق جهان بوده و زلزله اخیر کرمانشاه زنگ خطری برای همه ما است زیرا مناطق شمالی ایران به‌عنوان دومین مناطق زلزله‌خیز در کشور مطرح است، لذا توجه به مقاوم‌سازی سازه‌ها از ضروریات است.

پنجم دی ماه هم زمان با سالروز زلزله بم، روز ملی ایمنی در برابر زلزله نام گذاری شده است و در همین راستا طی سلسله گزارش هایی به بررسی وضعیت ایمنی در اماکن مختلف گلستان می پردازیم.

یکی از اماکنی که باید به آن توجه ویژه شود مدارس است. در آیین‌نامه مهندسی، مدارس جزو بناهایی با درجه اهمیت بالا در نظر گرفته شده است و از آنجایی‌که زلزله قابل پیش‌بینی نیست ارتقاء آماده‌سازی مدارس و رعایت اصول ایمنی، یکی از مهم‌ترین روش‌های ممکن برای کاهش تلفات انسانی است. در زلزله کرمانشاه حدود ۸۰ مدرسه و ۴۰۰ کلاس درس تخریب شد ولی به مدارس مقاوم‌سازی شده آسیبی نرسید.

دو بحث اصلی در این مورد وجود دارد. اول لزوم ایمن‌سازی و مقاوم‌سازی مدارس که نیازمند عزم ملی است. به گفته مسئولان آموزش‌وپرورش گلستان، ۲۱.۲۸ درصد مدارس استان تخریبی بوده و حدود ۳۴.۹۸ درصد هم نیازمند مقاوم سازی است.

بحث دیگر توجه به انتخاب ساختمان و مکان یابی مدارس غیرانتفاعی است. بعضی از ساختمان‌های مدارس غیرانتفاعی با هدف فضای آموزشی طراحی و ساخته نشده‌اند، لذا باید اصلاحاتی روی آن‌ها انجام شود تا پایداری ساختمان در برابر حوادث بالا رود.

ساختمان‌های قدیمی با کاربری مسکونی برای مدارس غیرانتفاعی

در این رابطه با مهدیه صبوحی، کارشناس فنی و مهندسی و دارای مدرک کارشناسی ارشد معماری، گفتگو کردیم. وی در گفتگو با مهر اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین مشکلات مدارس ما انتخاب ساختمان‌هایی است که کاربری مسکونی دارد.

وی اضافه کرد: ساختمان‌های قدیمی با کاربری مسکونی که برخی از آن ها سیستم سازه‌ای مقاوم در برابر زلزله هم ندارد، به عنوان مدرسه انتخاب می‌شود، ساختمان‌هایی که بارهای زنده و مرده طبقات آن براساسِ تعداد افراد مشخص یک خانواده است، با هجمه‌ای از کودکان، بار را تحمل می‌کند.

صبوحی تصریح کرد: عرض راهروهای ورودی، خروجی و داخلی و پله‌های موجود در مدرسه و عرض پاگرد باید امکان تخلیه سریع دانش آموزان را داشته باشد، رعایت نکردن این اصول باعث می‌شود با کوچک‌ترین سرعتی بچه‌ها تعادل خود را از دست دهند و بیفتند و در شرایط اضطرار، به علت تجمّع دانش آموزان آسیب‌هایی به آن‌ها وارد شود.

وی بر لزوم وجود درِ اضطراری هم تأکید کرد و گفت: مساحت حیاط مدرسه به ازاء هر دانش‌آموز مشخص شده است ولی در مدارس ما رعایت نمی‌شود، فاصله مدارس با یکدیگر باید رعایت شود تا در صورت وقوع زلزله، کمک‌رسانی به‌موقع انجام شود ولی این مورد هم در مدارس لحاظ نمی‌شود.

وی به زلزله اخیر کرمانشاه گریزی زد و گفت: باید در خصوص زلزله‌های اخیر کشور درنگ کنیم و با توجه به این‌که گرگان جزو مناطق زلزله‌خیز است، اگر این اتفاق در ساعت مدرسه بیفتد، بچه‌ها با هجمه زیادی بیرون می‌آیند و نمی‌توان آن‌ها را کنترل کرد. ممکن است زلزله به تنهایی آسیب نداشته باشد اما فرار و افتادن سبب حادثه خواهد شد.

خیرین در سرمایه‌گذاری معنوی مدرسه‌سازی ورود یابند

برای آشنا شدن با وضعیت مدارس استان با مدیر آموزش و پرورش شهرستان‌های گنبدکاووس و کلاله صحبت کردیم. فرج الله رزاقی مدیر آموزش و پرورش شهرستان گنبدکاووس در گفتگو با مهر اظهار کرد: یک سوم مدارس گنبد، یعنی چیزی حدود ۱۴۷ آموزشگاه نیاز به مقاوم‌سازی و بعضاً تخریب دارد و تا زمانی که اعتبار نباشد یا خیّری ورود پیدا نکند وضعیت به همین روند خواهد ماند.

وی افزود: اگر اعتباری که در شورای اداری شهرستان مصوب شده، اختصاص پیدا کند، نوسازی ۱۳ مدرسه گنبدکاووس امسال به پایان می‌رسد.

اعتبارات ما کفایت نوسازی و تجهیز مدارس را نمی‌کند

رزاقی با بیان این‌که به دنبال خیرین جدید هستیم تا از ظرفیت آن‌ها استفاده کنیم، تصریح کرد: تمام تلاش خود را در بخش ایمن‌سازی و مقاوم‌سازی مدارس انجام می‌دهیم و این نکته را هم باید خانواده‌ها در نظر بگیرند که اگر آموزش و پرورش از نظر توسعه و عمران اصلاح شود، جامعه آباد خواهد شد بنابراین اگر در کنار هم قرار گیریم قطعاً حال مدارس خوب خواهد شد. 

وی گفت: اعتبارات کنونی ما کفایت نوسازی و تجهیز مدارس را نمی‌کند، اگر جویای مدارس امن هستیم باید اعتبارات کافی تخصیص یابد.

مدیر آموزش و پرورش شهرستان گنبدکاووس تصریح کرد: در گنبدکاووس ۱۵ آموزشگاه خرید خدمات آموزشی (غیرانتفاعی) داریم که مؤسس باید همه امکانات و شرایط را فراهم کند و حال قریب به اتفاق آن‌ها خوب است.

وی در پایان صحبت‌های خود از خیّرین و مردم تقاضا کرد که اگر می‌خواهند برای آخرت خود سرمایه‌گذاری کنند، آن را در حوزه آموزش و پرورش انجام دهند.

حال مدارس کلاله خوب است

در حالی که رزاقی یک سوم مدارس گنبد را نیازمند مقاوم‌سازی عنوان می‌کند، حسین طاهری راد، مدیر آموزش و پرورش شهرستان کلاله، اوضاع و احوال مدارس این شهر را خوب توصیف کرد و ادامه داد: وضعیت فضاهای آموزشی در شهرستان کلاله از نظر فیزیکی نسبت به سایر ساختمان‌ها خوب است.

وی افزود: فضاهای آموزشی که اخیراً ساخته می‌شود، فضاهایی است که با زلزله هیچ مشکلی برای آن پیش نخواهد آمد زیرا همه استانداردها را طی می‌کند و بعد به بهره‌برداری می‌رسد.

طاهری راد بیان کرد: نوسازی مدارس همه ساله انجام می‌شود، امسال چهار پروژه در حال ساخت داریم و دو پروژه هم به‌زودی کلنگ زنی خواهد شد.

حدود ۶۰ درصد مدارس گلستان ایمن است

در خصوص کارهای انجام شده توسط نوسازی مدارس گلستان و برنامه‌های آن، با مدیرکل نوسازی و تجهیز مدارس استان گلستان، گفتگو کردیم. عماد مخدومی در گفتگو با مهر اظهار کرد: حدود ۶۰ درصد مدارس ما ایمن است، از سال ۸۶ علاوه بر ساخت‌وساز مدارس جدید تاکنون دو هزار و ۲۳۱ کلاس درس را تخریب و نوسازی و هزار کلاس درس را هم مقاوم‌سازی کردیم.

وی با بیان این که فرایند مقاوم‌سازی با تخریب و بازسازی فرق می‌کند، اضافه کرد: در مقاوم‌سازی، مدارس حداقل‌ها را دارد و با هزینه ۳۰ الی ۴۰ درصدی، آن‌ها را طبق آیین‌نامه‌های جدید مقاوم‌سازی می‌کنیم ولی در تخریب و بازسازی، مدرسه کاملاً تخریب‌شده و مجدداً ساخته می‌شود.

مخدومی در خصوص میزان اعتبار لازم برای بازسازی مدارس گلستان گفت: چون قیمت‌ها نسبت به سال‌های مختلف، متفاوت است و تورم وجود دارد نمی‌توان آمار دقیقی در این زمینه ارائه داد چون ممکن است اعداد با هم تفاوت داشته باشد.

۳۵۰۰ کلاس استان گلستان مجهز به سیستم حرارت مرکزی شد

مدیر کل نوسازی و تجهیز مدارس استان گلستان در خصوص استانداردسازی سیستم گرمایشی مدارس، اظهار کرد: هفت هزار کلاس استان بخاری گازی و نفتی داشتند که در سه سال اخیر، حدود سه هزار و ۵۰۰ کلاس مجهز به سیستم حرارت مرکزی استاندارد (رادیاتور و شوفاژ) شد.

وی اضافه کرد: امید است در دو الی سه سال آینده همه مدارس استان به سیستم حرارت مرکزی و سیستم‌های استاندارد جدید مجهز شوند.

مخدومی گفت: از ابتدای سال ۷۷ تاکنون حدود هزار و ۲۹۵ پروژه انجام شده که شامل ساختمان آموزشی، کانون فرهنگی و سالن ورزشی است که از این تعداد، ۵۲۷ پروژه با مشارکت خیرین به اتمام رسیده است.

وی با بیان این در این پروژه‌ها، ۶ هزار و ۳۰۵ کلاس درس هم ساخته شده، تصریح کرد: از این تعداد دو هزار کلاس درس مشارکتی بوده و با کمک خیرین ساخته شده است.

مخدومی افزود: تجهیزات ایمنی از جمله اعلام حریق و کپسول آتش‌نشانی مدارسی که توسط نوسازی ساخته می‌شود در زمان تحویل بر عهده ماست و بعد از آن نگهداری از آن ها و همچنین مدارس قدیمی بر عهده آموزش‌وپرورش است.

تحقق برنامه ششم توسعه مشکلات مدارس را حل می‌کند

وی تأکید کرد: در برنامه ششم توسعه رقم خوبی از چند محل برای ایمن و مقاوم‌سازی مدارس در نظر گرفته شده است که اگر محقق شود تا پایان برنامه، بیش از ۸۰ درصد مدارس تخریبی و مقاوم‌سازی استان، ایمن‌سازی می‌شود.

مخدومی با بیان این که با اجرای برنامه ششم اتفاقات خوبی خواهد افتاد، تصریح کرد: اگر بند (دال) ماده ۷۹ برنامه ششم اتفاق بیفتد طبعاً مشکل اکثر مدارس ما حل می‌شود، البته قانون دیگری هم وجود دارد، طبق بند (ه) ماده ۷۹ برنامه ششم دولت موظف است معادل کمک‌های خیرین به نوسازی کمک کند.

مدارس جدید چندمنظوره ساخته می‌شوند

مدیرکل نوسازی و تجهیز مدارس استان گلستان اظهار کرد: اکثر مدارس جدید براساس آیین‌نامه ۲۸۰۰ ساخته می‌شوند، در برابر زلزله تاب آوری دارند، در زلزله کرمانشاه هم مدارس به عنوان پناهگاه استفاده شد.

مخدومی افزود: مدارسی که توسط نوسازی ساخته می‌شود، چون اعتبار عمرانی دارند، شامل قانون نظام مهندسی نمی‌شود و قانون‌های مرتبط با راه و شهرسازی و در واقع مقررات ملی ساختمان در آن لحاظ می‌شود.

وی گفت: دولت، بنیاد برکت و خیرین برای نوسازی پای‌کار آمده‌اند و همگی کمک می‌کنند تا اتفاق خوبی در این زمینه بیفتد.

زلزله خبر نمی‌کند

مدارس به عنوان محیطی که بچه‌ها بیشترین زمان را در آن سپری می‌کنند، آن هم در استان گلستان که در معرض خطر زلزله است و ۳۲۶ هزار و ۸۵۹ دانش آموزان دارد، نیازمند توجه جدی در موضوع ایمنی سازه‌ای و غیرسازه‌ای است.

چند سالی است که دولت در زمینه مدارس خدمات خوبی ارائه می‌دهد اما هنوز تا رسیدن به آنچه باید، فاصله زیادی داریم، تخصیص اعتبارات لازم و گرفتن تصمیمات جدی‌تر را باید سرعت بخشید، زیرا حادثه منتظر تخصیص اعتبارات نمی‌ماند کما این که اگر زلزله کرمانشاه در روز اتفاق افتاده بود معلوم نبود چه اتفاقی می‌افتاد.

از نکات قابل تأمل دیگر توجه و نظارت بیشتر به ایمنی مدارس غیرانتفاعی است، پیشگیری همیشه ارجح و آسان‌تر نسبت به درمان است، با توجه به آنکه ساختمان مدارس غیرانتفاعی با هدف فضای آموزشی طراحی و ساخته نشده، توجه به ایمنی و پایداری این مکان‌ها برای حوادثی نظیر زلزله امری حیاتی است.

نکته نهایی در مورد خیرین است، خیرین مدرسه‌ساز همواره تلاش‌های خوبی در جهت تخریب و نوسازی مدارس فرسوده استان انجام داده‌اند و چیزی معادل ۳۰ درصد پروژه‌های نوسازی با کمک آن‌ها انجام شده اما هم چنان یاری و مساعدت آن‌ها لازم و ضروری است.