گلستان ایران تنها تولیدکننده یُد خاورمیانه

به گزارش گلستان24؛ایران کشوری با منابع طبیعی فراوان و پتانسیل بالا در زمینه‌های مختلف که تا چند دهه گذشته برخی منابع بدون استفاده و ارزش اقتصادی آن مورد توجه قرار نمی‌گرفت، اما پس ازپیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی برخی از این پتانسیل‌های کشور شناسایی و مورد استفاده قرار گرفت که یکی از این موارد معادن هستند.

 

 

ید برای نخستین‌بار در ایران در ۲۷ کیلومتری شمال شهرستان آق‌قلا از اعماق ۱۲۰۰ متری زمین، استخراج شد و هم‌اکنون، بهره‌برداری از این محصول در قالب دو واحد فرآوری در استان گلستان در حال انجام است.

در جوار این معدن نیز یکی از بزرگترین کارخانه‌های فرآوری ید در خاورمیانه ساخته شده که این ماده را برای مصارف مختلف در صنایع گوناگون فرآوری می‌کند.

ماده معدنی ید فقط در مناطق خاصی کشف و استخراج می‌شود که یکی از آن مناطق مهم، قسمت‌هایی از سواحل اقیانوس آرام و دریای خزر است. در حال حاضر تولید ید جهان در انحصار کشورهای روسیه، چین، ژاپن، اندونزی، شیلی، امریکا، ترکمنستان و جمهوری آذربایجان قرار دارد و حدود یک دهه است ایران نیز توانسته به جمع این کشورها بپیوندد.

معادن باعث پیداش واحد‌های صنعتی در کشور شدند که علاوه بر ایجاد اشتغال، از خروج ارز کشور جلوگیری شد که یکی ازاین معادن ارزشمند که در دهه پیش مورد توجه قرار گرفت و اکنون هم در قالب واحد صنعتی فعالیت می‌کند استخراج و فرآوری ید است.

 

استخراج و فرآوری یُد، یکی ازحوزه‌های نوظهور در کشور بوده که توجه به پتانسیل بالای آن، موجب افزایشسهم صادراتی در آینده هم خواهد شد. در حال حاضر تولید ید جهان در انحصار کشور‌های، چین، ژاپن، شیلی، امریکا، ترکمنستان و جمهوری آذربایجان قرار دارد و حدود یک دهه است که ایران نیز توانسته به جمع این کشور‌ها بپیوندد.

بزرگترین معدن و کارخانه ید کشور و خاورمیانه در استان گلستان در حال فعالیت است که شاید بسیاری نیز از وجود آن بی‌اطلاع باشند. در جوار این معدن نیز یکی از بزرگترین کارخانه‌های فرآوری ید در خاورمیانه ساخته شده که این ماده را برای مصارف مختلف درصنایع گوناگون فرآوری می‌کند.

ید به صورت محلول در شورآبه است که غلظت آن ۶۴ میلی گرم بر لیتر است که بر اساس تکنولوژی روز و استاندار‌های جهانی استخراج می‌شود و محصول نهایی سرمه‌ای رنگ، جامد و باتوجه به ترکیب شیمیایی آن فرار است.

این محصول در بسته بندی‌های خاص خود نگهداری می‌شود و همچنین تمام مراحل تولید محصول ارزشمند ید از روش‌های استخراج تا بسته بندی با نظارت دقیق و نمونه برداری‌های مدون انرژی اتمی مورد رصد و درگلستان انجام می‌شود.

منصور خواجه عضو هیئت مدیره کارخانه کانسار خزر ید در گفتگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران؛ گفت: ماده معدنی ید فقط در مناطق خاصی از دنیا کشف و استخراج می‌شود که یکی از آن مناطق مهم، قسمت‌هایی از سواحل اقیانوس آرام و دریای خزر است.

وی گفت: نخستین پروانه بهره‌برداری معدن ید کشور با عنوان «اینچه» در سال ۱۳۸۶ در استان گلستان صادر شد که ذخیره قطعی این معدن ۳ هزار و ۵۰۰ تن بود.

خواجه افزود: کارخانه تولید ید در ۲۷ کیلومتری شمال آق‌قلا و در نزدیکی مرز اینچه برون واقع است، کانسار خزر در سال ۸۳ با هدف اکتشاف و استخراج ید در شمال استان گلستان تاسیس و تولید ید به طور آزمایشگاهی در معدن این شرکت از اواخر سال ۸۷ آغاز به کار کرد.

وی گفت: ابتدا کارخانه ید در مساحتی بالغ بر ۴ هزار متر مربع احداث شد که اکنون به ۱۲ و ۸ دهم هکتار افزایش یافته است که از ابتدا تا کنون ۷۰۰ میلیارد ریال اعتبار هزینه شده است.

خواجه به هزینه‌های بالا حفاری چاه اشاره کرد و گفت: ید موجود در سفره‌های آب زیرزمینی در اعماق زمین نهفته است و برای برداشت آن باید چاه‌های عمیقی با هزینه بالای شرکت نفت حفر شود در نتیجه این شرکت تصمیم به راه اندازی یک واحد حفاری گرفت تا بتواند تا عمق ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ متری زمین حفاری انجام دهد که در نهایت با عقد قرارداد با شرکت ملی حفاری نفت ایران و آموزش پرسنل و کارشناسان شرکت، توانستیم این چاه را حفر کنیم و ماده معدنی شورابه که برای چندین میلیون سال در دل زمین حفر بوده را به سطح زمین بیاوریم.

وی ادامه داد: اکنون ید محلول در شورآبه از اعماق ۱۲۰۰ متری زمین، استخراج و بهره‌برداری از این محصول در قالب دو واحد فرآوری در استان گلستان در حال انجام است.

خواجه عضو هیئت مدیره کارخانه کانسار خزر ید در گفتگو با خبرنگار ما؛ گفت:در حقیقت ید به‌عنوان یکی از عناصر ارزشمند در دنیا شناخته شده و به دلیل کاربرد‌های فراوان این محصول هر کیلوگرم از این ماده کانی بین ۳۵ تا ۴۰ دلار فروخته می‌شود.

وی افزود: ارزش معدن ید و کارخانه فرآوری آن در استان گلستان به حدی زیاد است که حتی چینی‌ها یک بار پیشنهاد خرید کل مجموعه را دادند، هدف ما در حال حاضر افزایش ظرفیت تولید و ایجاد چاه‌های بیشتر به منظور استخراج ید از عمق زمین است.

قوانلو مدیر کل صنعت، معدن و تجارت استان هم در گفتگو با خبرنگار ما؛ به ارزش این محصول اشاره کرد و گفت: با پیش بینی میزان تولید امسال که حدودا ۴۰۰ تن است ارزش اقتصادی آن ۸ میلیون دلاراست که ۴ الی ۶ میلیون دلار آن صادر می‌شود و باقی مانده آن در استان هزینه می‌شود.

 

وی گفت: گلستان تنها استحصال کننده ید در ایران و خاورمیانه است، در ابتدای احداث کارخانه میزان تولید ید در استان ۲۰ تن و نیاز استان نزدیک به ۱۳۰ تا ۱۵۰ تن بود که وارد می‌شد، اما بعد از راه اندازی واحد‌های جدید و فعال با ظرفیت ۱۰۰ درصدی علاوه بر تامین نیاز داخل این محصول به بازار جهانی نیز صادر می‌شود.

وی ادامه داد: براساس آمار‌های منتشرشده با تولید این ماده معدنی در استان گلستان، ضمن قطع وابستگی، سالانه از خروج بیش از ۷ میلیون دلار ارز جلوگیری شده است.

قوانلو افزود: با توجه به توسعه محور بودن این کارخانه تولید سال گذشته ۳۶۰ تن ید بود و تا پایان امسال به ۴۰۰ تن خواهد رسید که از این میزان تولید ۱۰۰ تن در داخل استان مصرف می‌شود و بقیه آن به بازار‌های هدف مانند چین، هند، ایتالیا، پاکستان، ترکیه، تاجیکستان و عراق صادر می‌شود.

در جهان حداقل ۲۴ نوع ماده ید داروجود دارد که بیشترین مصارف این ماده معدنی در صنایع داروسازی (مانند قرص‌های تیروئید)، صنایع پتروشیمی (به‌عنوان کاتالیزور)، ساخت دارو‌های ضدعفونی‌کننده دامی و مواد شیمیایی (تمامی ترکیبات یددار) است این ماده معدنی در ساخت اسیداستیک، کائوچو، رنگدانه، مواد آلی، فیلم مدیا، تولید فلزات با خلوص بالا، مکمل غذایی، تایر اتومبیل، صنایع هوافضا و الکترونیک نیزبه استفاده می‌شود.

خواجه همچنین به کاربرد ید در صنایع های‌تک اشاره کرد و گفت: درحال‌حاضر بیش از ۱۰ درصد از ید تولیدشده در دنیا برای ساخت ال‌سی‌دی مانیتور‌ها استفاده می‌شود.

 

خواجه مدیر عامل کارخانه با بیان اینکه که اکنون ظرفیت تولید سالانه به ۳۶۰ تن ید افزایش یافته است، گفت: کارخانه هم‌اکنون با سه شیفت کاری در حال فعالیت بوده و هدف ما افزایش تولید و صادرات به منظور ارزآوری بیشتر است.

خواجه ادامه داد: تعداد افراد شاغل در این کارخانه ۱۷۰ نفر هستند که به طور مستقیم کار می‌کنند و تعداد بسیار زیادی هم به طور غیر مستقیم دارای شغل شدند.

 

خواجه افزود: براساس تجربه و پتانسیل بالا استان همچنان ظرفیت استان برای احداث ۱۰ الی ۱۵ کارخانه دیگر وجود دارد که در نهایت منجر افزایش تولیدات مشتقات ید و ایجاد جذب سرمایه گذاری و افزایش ارزش افزود ه. مواد معدنی می‌شود که می‌تواند ظرفیت اشتغال را تا ۱۰ برابر افزایش دهد.

قوانلو در گفتگو با خبرنگار ما؛ به احداث و بهره وری چند واحد تولیدی در آینده نزدیک اشاره کرد و گفت: در حال حاضر علاوه بر دو واحد تولیدی فعال کارخانه دیگری با پیشرفت ۷۰ الی ۸۰ درصدی از نظر عملیاتی تا پایان امسال راه اندازی خواهد شد که می‌تواند ظرفیت تولیدی ید استان را تا ۲۵۰ تن افزایش دهد و همچنین کارخانه دیگری با پیشرفت ۳۰ الی ۴۰ درصدی داریم که در سال آینده راه اندازی و میزان تولید به ۲۰۰ تن دیگر افزایش می‌یابد.

قوانلو افزود:هدف از احداث واحد‌های جدید دیگر دراستان، استفاده از ظرفیت استان وافزایش میزان تولید ید تا ۲ هزار تن است چرا که لازمه آن جذب سرمایه گذار است که البته سرمایه گذاران نیزآماده شروع فعالیت هستند.

 

 

وی تصریح کرد: وجود صنایع پایین دستی می‌تواند میزان ارزش افزوده را افزایش دهد مانند صنایع پایین دستی درگنبدکاووس که ید استخراج شده از آب شور را به محصولات دیگری تبدیل می‌کند که برای مردم منطقه هم از نظر شغل و درآمد موثر خواهد بود.

در پایان می توان گفت وجود این واحد صادراتی موجب جلوگیری از خروج ارز از استان و کشور شده واین بزرگ‌ترین دستاورد این کارخانه است.