آب شیرین کن، راهکار سازگاری با کم آبی

به گزارش گلستان24؛کاهش نزولات آسمانی، خشکسالی و کم آبی واژگانی بوده که در دهه های گذشته ذهن ها را به سوی مناطق مرکزی و استان های شرقی کشور هدایت می کرد، اما چند سالی است که این کلمات در گفتگوهای روزمره مردم مناطق شمالی مانند گلستان هم به گوش می رسد. 
این روزها مدیران ارشد کشور و استان اولین مساله در مدیریت کشور و گلستان را تامین آب می دانند و معتقدند قبل از مسکن و نان، آب باید تامین شود. 
براساس گزارش کارشناسان هواشناسی کشور و با تکیه برشاخص‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت، پهنه‌های وسیعی از کشور مانند استان گلستان با درجات مختلف خشکسالی اعم از خفیف تا بسیار شدید مواجه است. 
گلستان جزو چهار استان نخست در بحث خشکسالی است و به گفته کارشناسان براساس نقشه های ماهواره ای این پدیده مهمان 30 سال آینده استان خواهد بود. 
برای مقابله با مشکل کم آبی موارد زیادی همچون صرفه جویی، برخورد با مشترکان پر مصرف، به روز رسانی تجهیزات و مانند آن مطرح می شود، اما این راهکارها در هنگامی موثر بوده که آب به عنوان منبع اولیه در اختیار همگان باشد. 
اما چالش آینده استان گلستان پیش از این مرحله و در زمان دسترسی به منابع آب شرب به وجود می آید. 
براساس آمار شرکت آب منطقه ای گلستان 38 هزارحلقه چاه مجاز و غیر مجاز، یک میلیارد و دویست میلیون مترمکعب آب منابع زیر زمینی استان را برای مصارف کشاورزی و شرب برداشت می کنند. 
کاهش 18 درصدی آب ذخیره شده در آبخوان های استان با رقم حدود 226 میلیون متر مکعب به همراه کم شدن 21 درصدی مقدار بارندگی تجمعی متوسط به رقم 384 میلیمتر (در انتهای شهریور 96) باعث شد تا نهادهای متولی برای تامین بخشی ازآب مورد نیاز به توسعه کمی چاه های آب شیرین و یا عمق بخشی به چاه های موجود بیاندیشند؛ راهکاری که نه در درازمدت بلکه در سالهای آتی نیز چندان کار آمد نخواهد بود. 
برهمین اساس برخی کارشناسان حوزه آب استقرار واحدهای آب شیرین کن را راهکار موثرتری برای تامین آب شرب می دانند، روشی که در مناطق کم آب جهان در حال استفاده است. 
در سالهای گذشته ورود به حوزه آب شیرین کن ها به دلیل بالا بودن هزینه تولید مورد رغبت بخش دولتی و سرمایه گذران نبود، اما به سبب ورود فناوری های نوین، هزینه آب استحصالی از آب شیرین کن ها کاهش یافته و قابل توجیه شده است. 
در استانهای جنوبی آب خام اولیه از طریق خطوط انتقال به واحدهای آب شیرین کن منتقل می شود و بخشی زیادی از هزینه های مرتبط بدلیل هزینه انتقال است ،اما شرایط توپوگرافی استان گلستان به نحوی است که نیازی به صرف هزینه های گزاف انتقال آب نبوده و این موضوع سرمایه گذاری در بخش آب شیرین کن را به مراتب اقتصادی تر از مناطق مرکزی و جنوبی کشور می سازد. 
دسترسی راحت به دریای خزر و خلیج گرگان، وجود2700 کیلومتر رودخانه های اترک سفلی، گرگانرود، قره سو، نکا رود علیا و حوزه خلیج گرگان (شامل 44 سرشاخه اصلی و در 5 حوضه آبریز ) و ازهمه مهمتر دسترسی به آب های لب شور در عمق های کم در مناطق ساحلی و جلگه ای مانند بندرترکمن، گمیشان، بندرگز، کردکوی، آق قلا و حتی علی آباد و گرگان سبب شده تا به صرفه بودن این فناوری جدید در استان نسبت به سایر مناطق مشهود تر بوده و سرمایه گذاران بیشتری تمایل به ورود به این حوزه داشته باشند. 
** ضرورت بهره مندی از آب های نامتعارف 
معاون فرماندار بندرترکمن در خصوص پروژه آب شیرین کن غرب استان گلستان گفت: نمک زدایی و شیرین سازی آب های لب شور از جمله سیاست های موفق وزارت نیرو در دولت تدبیر و امید برای تامین آب شرب و آب مورد نیاز صنایع کشور است که ثمرات بسیاری را برای مردم منطقه دارد. 
سیدصادق شیرنگی به خبرنگار ایرنا اظهار کرد: براساس برنامه ریزی ها، تا پایان برنامه ششم تولید آب از آب شیرین کن ها در کشور باید به یک میلیون مترمکعب در روز برسد. 
وی به اجرای طرح آب شیرین کن در بندرترکمن اشاره کرد و گفت: این طرح با حضور و استفاده از توان و سرمایه بخش خصوصی و در قالب قراردادهای بی. او. او (BOO) (ساخت، تملک و بهره برداری) در حال اجراست و دولت آب تولید شده را به صورت تضمینی خریداری می کند. 
شیرنگی ادامه داد: به دلیل محصور بودن دریاچه خزر و مشکلات زیست محیطی آن تلاش شده است تا پروتکل های این دریا به صورت کامل رعایت شود و اینکه پساب تولیدی نیز با شوری به مراتب کمتر از آب دریا وارد خزر شود. 
به گفته وی؛ این آب شیرین کن روزانه 9 هزار متر مکعب آب خام لب شور را از طریق چاه های احداث شده در پیرامون هسته تصفیه دریافت می کند و 7500 مترمکعب آب شیرین به شبکه آب شرب منطقه تزریق خواهد کرد. 
وی ادامه داد: حدود 1500 متر مکعب پساب خروجی این واحد به خزر هدایت می شود. 
شیرنگی تاکید کرد: طبق بررسی های فنی مشخص شد که پساب تولیدی غلظت شوری به مراتب کمتری از آب دریا دارد و به همین دلیل و با همکاری سازمان های ذیربط، این پیمانکار هم اینک از احداث لاگون های تبخیری معاف شده تا هزینه استحصال آب شرب کاهش یابد. 
وی گفت: روش اجرایی آب شیرین بندرترکمن به صورت کاملا فیزیکی انجام می شود و حذف باکتری ها، ویروس ها و دیگر میکروب ها با 'اسمز معکوس' نیز به میزان صد در صد صورت می گیرد. 
عبدالله کریمی از کارشناسان حوزه آب در این پیوند به خبرنگار ایرنا گفت: یکی از مهمترین انواع آب شیرین کن های صنعتی، سیستم RO یا اسمز معکوس (Reverse Osmosis) است. 
وی گفت: در این روش آب با کیفیت مطلوب و شوری پایین تامین و هزینه های راهبردی و نگهداری پایینی هم دارد. 
به گفته وی؛ در این روش واحد پیش تصفیه مسئولیت حذف ذرات معلق، کدورت، عوامل آلی و میکروبی را برعهده دارد و هزینه تمام شده آب شیرین کن صنعتی بیش ازهمه به میزان دبی آب مورد نیاز، شوری آب ورودی و روش تصفیه آن بستگی دارد. 
فرماندار شهرستان گمیشان در شمال غرب گلستان هم گفت: همجواری با دریای خزر زمینه مساعدی برای تامین آب با استفاده از تکنولوژی های پیشرفته آب شیرین کن فراهم کرده است. 
امیر شیر توماج بیان کرد: دولت تدبیر و امید با جدیت تامین آب از منابع غیرمتعارف را با احداث این سیستم ها پیگیری می کند. 

**آب شیرین کن، راهکار سازگاری با کم آبی 
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب گلستان توسعه واحد های آب شیرین کن را از راهکارهای اساسی برای سازگاری با کم آبی در استان دانست و گفت: بازسازی و دقت در نگهداری تاسیسات موجود، تقویت آبخوان های منابع آب زیرزمینی، جلوگیری از برداشت بی رویه در بخش کشاورزی از دیگر روش های عملی برای مقابله با اثرات خشکسالی و بهبود وضعیت آب شرب است. 
محمدهادی رحمتی؛ وظیفه مردم را استفاده بهینه از آب و رعایت الگوی مصرف بیان کرد و افزود: هم اینک تامین آب آشامیدنی به ویژه در شهر گرگان یکی از مهمترین چالش های استان گلستان است. 
وی با بیان اینکه گلستان تنها استانی است که از آب ذخیره شده در سدها جهت شرب استفاده نمی کند، اضافه کرد: تداوم آسیب های خشکسالی، تغییر اقلیم و برداشت بیش از اندازه از منابع موجب افت سطح آب منابع زیرزمینی و مشکلات مختلف شده است. 
رحمتی ادامه داد: شهرهای استان در زمان اوج مصرف با کمبود 838 لیتر در ثانیه آب مواجه هستند که این میزان معادل 73 هزار مترمکعب در شبانه روز بوده و برای رفع آن باید چاره اندیشی شود که بهره مندی از سیستم های آب شیرین کار از آن جمله است. 
به گزارش ایرنا اقتصاد استان گلستان با یک میلیون و 869 هزار نفر جمعیت بیشتر بر پایه کشاورزی و دامپروری و تامین آب برای این بخش ها استوار است. 
گلستان سه اقلیم خشک و نیمه خشک در شمال با 250 میلیمتر، اقلیم خزری در میانه با 600 میلیمتر و کوهستانی در جنوب با 300 میلیمتر بارندگی دارد. 
در سالهای اخیر خشکسالی و کمبود آب در گلستان به حدی چالش برانگیز شده که حتی تامین آب شرب مصرفی شهروندان را نیز در فصل گرم سال تحت تاثیر قرار می دهد. 
به گفته دست اندرکاران حوزه آب شرب گلستان؛ با توجه به کاهش نزولات جوی در فصول مختلف سال تنها راهکار موثر صرفه جویی و مصرف بهینه بویژه در بخش خانگی و توجه به منابع آب نوین مانند آب شیرین کن ها و بهره مندی از آب های نامتعارف است. 

/ایرنا