گردشگری در آشوراده اقتصادی نیست

گزارش گلستان ۲۴؛ مزدک دربیکی عضو کمیسیون مناطق حفاظت شده IUCN در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به فشارهای تازه احداث جاده به آشوراده، گفت: تفاهم نامه ای بین سازمان محیط زیست و سازمان میراث فرهنگی گردشگری در بحث آشوراده بوده و با روی کار آمدن دولت آقای روحانی در واقع بحث پروژه گردشگری از آشوراده بار دیگر جدی شده که با توجه به اینکه خانم ابتکار این تفاهم نامه را در حضور آقای جهانگیری معاون اول رئیس جمهور امضاء کرده بود دولت این تعهد را ایجاد کرد که بحث گردشگری باشد و این اصلاً از شعارهای آقای روحانی بود.

دربیکی افزود: یک طرح گردشگری ارائه شد که استانداری گلستان به دنبال آن بود، کار را به سازمان همیاری شهرداری های استان پاس داد تا آنها مجری طرح باشند و آنها طرحی را به محیط زیست ارسال کردند. محیط زیست با جلسات متعدد بسیار و بازدیدهای زمانی زیاد و کارهای طراحی و محدود کردن کارها، ورود پیدا کردند. نهایتا کار به ۲۲ هکتار از همان محدوده‌ای که الان کابری مسکونی دارد محدود شد و بخشی هم به صورت طبیعت‌گردی و قرار شد به هیچ عنوان سازه ای احداث نشود. این مصوبه را سازمان محیط زیست برای این طرح داد. استانداری با پیگیری هایی که کرد به بهانه ساخت سایت پشتیبان و مواردی از این دست زمین‌هایی را اختصاص دادند و البته در طرح پیشنهادی مشاورهای سازمان محیط زیست هم بود اما قرار بود که این زیرساخت ها در طرف دیگر ساحل یعنی در محدوده بندرترکمن یا بندر گز اجرا شود. ولی به بهانه اینکه ما می خواهیم سایت پشتیبان داشته باشیم و این مصالح باید آورده شود و اسکله ای نیاز است، شروع به احداث جاده و اسکله ای کردند که در دهانه خلیج گرگان است و ساخت جاده با این ویژگی ها می تواند روی وضعیت خلیج گرگان تأثیر گذار باشد.

وی توضیح داد: خلیج گرگان با مسئله پس روی آب دریا و کاهش شدید آب بالا دست مواجه است. همچنین در تمام مناطق بالادست و اراضی شیب دار در استان مازندران و گلستان آب شویی انجام می شود و در بالادست جنگل‌زدایی شده، کشاورزی در مناطق شیب دار انجام می شود و یک بارِ عظیم رسوبی را وارد خلیج گرگان می‌کند که این اتفاق از اواخر دهه آغاز ۷۰ رخ می‌دهد و رسوبات را به خلیج وارد می‌کند. طبیعی است که از این طرف عمق بستر کم می شود و از طرف دیگر پسروی آب دریای خزر و آلاینده ها را داریم و عوامل مختلف برای خلیج گرگان مشکل‌ساز شده‌اند.

پشتیبانی حقوقی از یک پروژه غیرقانونی

این استاد و عضو هیئت علمی دانشگاه تاکید کرد: دو بحث در این موضوع وجود دارد. یکی از منظر بحث های محیط زیستی است که می تواند در جریان آب و گردش آب تأثیر سوء داشته باشد و روند خشک شدن خلیج گرگان را تشدید کند و دیگری بحث حقوقی است. برای این کار مجوزی صادر نشده است و مجوزی که محیط زیست داده بحث طبیعت گردی در محدوده مشخص با نظارت مستقیم سازمان محیط زیست است که متولی آن محیط زیست استان گلستان است. در واقع چون محدوده آشوراده در بخش شرقی میانکاله است و این محدوده از نظر مدیریت محیط زیست تحت نظر استان مازندران است، سازمان محیط زیست این مسئله را در دست خود گرفته تا بحث بین استانی پیش نیاید. اما با این وجود استانداری گلستان این کار را کرده و جاده را پیگیر بوده و خیلی فشار از سوی معاونت استانداری استان گلستان هست که جاده تمام شود و متأسفانه از لحاظ حقوقی این کار غیرقانونی پشتیبانی می شود.

دربیکی تأکید کرد: درواقع فشار روی محیط زیست محدود به این جاده نیست. این نگاه هست که اگر محیط زیست با ما مخالفت کند، معاونت استانداری و استاندار می تواند با بودجه های دیگر محیط زیست را اذیت کند، نگه دارد و یا فرض کنید اگر اداره کل برنامه‌ای برای ارتقاء مناطق داشته باشد و نیاز به عالیترین سطح تصمیم‌گیری داشته باشد به راحتی استاندار می تواند به بهانه های مختلف امضا نکند و کسی هم کاری نمی تواند بکند.

وی تصریح کرد: خوشبختانه استاندار جدید در جلساتی که داشتیم و صحبت هایی که شد، آن دید سابق را ندارند و دیدی وسیع تر و منطقی تر نسبت به مسائل محیط زیست دارند. اما معاونت عمرانی ایشان سابقه خوبی در مسائل محیط زیستی ندارند.

عضو کمیسیون مناطق حفاظت شده IUCN ادامه داد: فشاری که الان وارد می شود فشاری کاملاً غیر قانونی، بی مورد و غیر منطقی برای یک پروژه غیرقانونی است و این علامت سوال را ایجاد می کند که چرا باید معاونت عمرانی استانداری روی پروژه ای که از منظرهای قانونی و مسائل فنی زیر سوال است، اصرار کند که انجام شود؟

پروژه گردشگری آشوراده اقتصادی نیست

دربیکی تصریح کرد: پروژه آشوراده پروژه‌ای است که همه فکر می کنند به دلایل معیشتی باید حتماً اتفاق بیفتد اما من به عنوان متخصص می گویم آشوراده اصلا کاربری و بازدهی اقتصادی را که دوستان فکر می کنند نخواهد داشت.

وی با بیان اینکه مدافعان پروژه به مردم منطقه می‌گویند معیشت شما وابستگی حیاتی به این پروژه دارد تأکید کرد: شما عسلویه یا بندر امیرآباد را در نظر بگیرید. به بهانه توسعه عسلویه ساخته شد اما کدام مردم بومی جذب عسلویه می شوند؟ در جلساتی که با نظارت سازمان محیط زیست در بحث آشوراده داشتیم تأکید بر پروژه های طبیعت گردی در آشوراده بود با تأکید بر اینکه شرکت های تعاونی بومی و جوانی محلی مثل شرکت های قایق رانی در محل دخیل باشند. در این صورت این پروژه مستقیم با بحث معیشت بومی گره خورده است. اما فرض کنید از نظر محیط زیستی، فنی و اقتصادی همه چیز فراهم باشد که شما هتل ۵ ستاره بزنید. آیا در کیش که اوج این کارها پیش رفت و هتل ها ساخته شد مردم بومی را جذب کردیم؟ نکردیم. اگر در آشوراده هتل ۵ ستاره بزنید، آدم را از کجا می آورید؟ نهایتاً جوان محلی قرار است برای شما نقش دربان، راننده و ... را انجام دهد. بندر ترکمن یک بندر ترکمن‌نشین است و بافت عمده آن ترکمن ها هستند. در این جامعه ترکمن چند درصد تحصیلکرده متخصص بحث گردشگری دارید که در هتل هایی که در آشوراده می زنید جذب شود؟ چنین چیزی مطلقاً وجود ندارد. نهایتا می تواند یک درصد کوچکی از جمعیت بومی را جذب کند و بقیه از استان های دیگر مثلاً استان تهران می آیند و این اتفاق قبلاً هم افتاده است.

آشوراده هاوایی نمی‌شود

دربیکی هشدار داد: در بسیاری از پروژه های توسعه ای که در کشور اتفاق افتاده یک موج جابجایی عظیم مردم غیر بومی در قالب متخصصان تراز فنی رده بالا تا کارگران فنی ساده را داشته‌ایم که مثلاً از خوزستان به مشهد آمده و کار می کند. حتی با فرض حضور متخصصین تراز اول در یک پروژه که در جاهای بهتر شهر تازه هم زندگی می کنند، باز آنها هم معضلات فرهنگی و اجتماعی خاص خود را خواهند داشت کما اینکه در جاهای دیگر کشور در حضور خارجی ها در پروژه های مختلف و در جاهای مختلف دنیا هم این مسئله را داریم. این یک بحث اجتماعی – فرهنگی است و به همین علت است که ما در ارزیابی اثرات محیط زیستی، بر ارزیابی اثرات اقتصادی و اجتماعی تأکید داریم.

وی تصریح کرد: این که در کل استانداری استان گلستان فکر می‌کنند اگر پروژه آشوراده افتتاح شود، اینجا هاوایی می‌شود درست نیست. زیرساخت های لازم را در سراسر ایران برای این موضوع نداریم و اگر این اتفاق بیفتد صرفاً در قالب طرح طبیعت گردی می تواند به معیشت کوچک، خرد و پایدار کمک کند ولی در خصوص بحث گردشگری، اگر فکر می‌کنند که با مخالفت ما با جاده اگر پروژه بخوابد مردم فردا در خیابان می خوابند، دروغ است. این بزرگنمایی است. بارها در جلسات تأکید کردم که حتی اگر در آنجا هتل ۵ ستاره بزنید و فکر کنید توریستی به آنجا بیاید اشتباه است. آیا ممکن است حتی توریست داخلی برای آشوراده به هتل ۵ ستاره برود؟ این توجیه برای کارهای مختلف است. یادمان نرفته شرکتی که قرار بود یکسال در پارک ملی گلستان طرحی را اجرا کند ۱۳ سال آنجا ماندگار شد. اصولاً ما سابقه بدی در حوزه طرح های راهسازی، سدسازی و پل سازی در ایران داریم که اینها پروژه های مخرب هستند و جیب یک سری شرکت های مهندسی، مشاور و پیمانکار بزرگ کشور را پر کرده اند.