تبدیل آشوراده به مقصد گردشگری تفریحی سراب است

به گزارش گلستان ۲۴؛ پس از بالا آمدن آب خزر در اوایل دهه ۷۰ روستای آشوراده در دل شبه جزیره آشوراده خالی از سکنه شد و در دو دهه اخیر تلاش‌ها و وعده‌های بسیاری داده شد تا آشوراده به مقصد گردشگری تبدیل شده و یکی از محورهای توسعه گلستان شود.

در سال ۱۳۹۳ در سفر رئیس دولت تدبیر و امید وعده تبدیل شدن آشوراده به مقصد گردشگری داده شد و پس از آن تفاهم‌نامه‌ای در راستای اجرای این وعده بین سازمان حفاظت محیط زیست و استانداری گلستان منعقد شد تا طرح طبیعت‌گردی آشوراده اجرایی شود.

انعقاد این تفاهم‌نامه هم به اما و اگرها برای اجرای طرح گردشگری آشوراده پایان نداد و این طرح همچنان وارد فاز اجرایی نشده است. با مهدی سقایی، استاد دانشگاه و دکترای گردشگری حول محور اجرایی نشدن این طرح به گفتگو نشستیم.

گفتگویی که از یک اشتباه رایج در جامعه گردشگری کشور پرده برداشت و در آن تأکید شد اگر قرار است آشوراده مقصد اکوتوریسمی شود باید اقتصادش مبتنی بر کسب و کارهای کوچک که توسط افراد محلی شکل گرفته برنامه‌ریزی شود.

*به نظر شما چرا طرح آشوراده پس از این همه وعده و وعید اجرایی نشده و همچنان اسیر کش و قوس‌های مختلف است؟

متخصصان بسیاری در حوزه گردشگری و محیط زیست آشوراده اظهار نظر کرده‌اند اما واقعیت موجود در خصوص آشوراده این است که آشوراده از یک طرف قابلیت گردشگری و از سوی دیگر محدودیت محیط زیستی دارد؛ اگر با رویکرد عمل‌گرا به موضوع آشوراده نگاه کنیم باید هم قابلیت‌های گردشگری و هم محدودیت‌های محیط زیستی آن را ببینیم.

این نکته بسیار ظریف و با اهمیتی است که بتوانیم در آشوراده آن فرآیند اکوتوریسمی که می‌تواند در این منطقه شکل بگیرد را بسترسازی کنیم.

*تهیه‌کنندگان طرح گردشگری (طبیعت‌گردی) آشوراده مدعی هستند این موضوع را کاملاً مدنظر قرار داده‌اند.

این موضوع به یک اشتباه رایج در جامعه گردشگری کشور باز می‌گردد. ما اکوتوریسم را معادل طبیعت‌گردی گرفته‌ایم در شرایطی که آنچه ما تحت عنوان طبیعت‌گردی مطرح می‌کنیم گردشگری مبتنی بر طبیعت یا گردشگری در طبیعت است و اکوتوریسم یک گونه از گردشگری مبتنی بر طبیعت است.

در واقع اکوتوریسم چند آیتم خیلی مهم دارد به شرطی ما (جامعه علمی گردشگری) به یک نوع گردشگری اکوتوریسم می‌گوئیم که در آن چهار شرط بنیادین رعایت شود.

*چه شرط‌هایی مشخصاً؟

یک اینکه فرد سفر می‌کند برای لذت بردن از چشم‌انداز طبیعی و دومین اینکه علاقمند باشد به حفظ محیط زیست و در این حوزه اقدام عملی انجام دهد، سوم اینکه گردشگر در نظر داشته باشد محیطی که به آن سفر دارای محدودیت‌های طبیعی و انسانی است و آن را رعایت کند و چهارمین و مهم‌ترین شرط اینکه اکوتوریسم با سفر خودش به اقتصاد محلی یا معیشت افراد محلی سود برساند.

اگر در جریانی این چهار شرط بنیادین دیده شود اکوتوریسم است و در غیر این‌صورت می‌شود گردشگری در طبیعت در شرایطی که در برداشت کلی در کشور و جامعه گردشگری اینطور جاافتاده که هر سفری به دل طبیعت می‌شود اکوتوریسم در شرایطی که خیلی از افراد برای تفریح، لذت بردن از طبیعت، ورزش و ... سفر می‌کنند بدون اینکه دغدغه محیط زیستی داشته باشند.

در مورد آشوراده هم ما همین برداشت اشتباه را داریم، فکر می‌کنیم اگر در داخل آشوراده رستوران درست کرده و خدمات گردشگری فراهم کنیم هرکس به آشوراده سفر کند اکوتوریسم است؛ در صورتی که اینگونه نیست.

*پس شما معتقدید بین آشوراده به عنوان مقصد گردشگری تفریحی و آشوراده به عنوان مقصد گردشگری اکوتوریسمی باید تفاوت قائل شویم؟

دقیقا. ما اگر تمایز بین گردشگری مبتنی بر طبیعت و اکوتوریسم را درست تشخیص دهیم و آشوراده را به عنوان مقصد گردشگری اکوتوریسمی معرفی کنیم می‌توانیم از دو جنبه محدودیت طبیعی و قابلیت گردشگری آن بهره فراوان ببریم.

*از نظر شما آشوراده می‌تواند مقصد گردشگری اکوتوریسمی باشد؟ عده‌ای معتقدند پوشش گیاهی و جانوری آشوراده چندان حائز اهمیت نیست که بخواهیم دغدغه زیست محیطی داشته باشیم.

اکوتوریسم هشت گونه فعالیت را شامل می‌شود یکی از این هشت گونه پرنده‌نگری است که به شدت در آشوراده قابلیت اجرا دارد. انواع دیگر فعالیت‌های اکوتوریسمی که مبتنی بر نیازهای منطقه است هم در آشوراده قابلیت اجرا دارد.

حتما لازم نیست اقامتگاه گردشگری و خدمات ایده‌آل گردشگری و ... فراهم کنیم در حدی که خدمات مورد نیاز اکوتوریسم‌ها در تطبیق با محیط زیست باشد کفایت می‌کند. اما متاسفانه برداشت‌های اشتباهی نسبت به آشوراده داریم. با همین برداشت‌های سطحی و اینکه عده‌ای عنوان می‌کنند آشوراده کیش شمال می‌شود به سمت تخریب آشوراده پیش می‌رویم.

تصور اینکه الگوی سواحل جنوب و برخی سواحل شمالی کشور را در آشوراده اجرا کنیم اشتباه است و جواب نمی‌دهد باید الگوهایی اجرا کنیم که مبتنی بر اکوتوریسم به معنای واقعی کلمه باشد.

بالاترین هزینه کرد گردشگران در جهان متعلق به پرنده‌نگری است. تقریباً هزینه کرد گردشگری پرنده‌نگری چهار برابر گردشگری تفریحی است.

*به گفته مسئولان و مشاوران طرح طبیعت‌گردی آشوراده هم با نگاه توسعه پرنده نگری تدوین شده است؟

متاسفانه بیشتر نگاه‌ها به آشوراده به عنوان مقصد گردشگری تفریحی است. تأکید می‌کنم اگر بخواهیم به آشوراده به عنوان مقصد گردشگری تفریحی نگاه کنیم نه خروجی از دل آن بیرون می‌آید و نه آنجا مقصد گردشگری تفریحی می‌شود و این موضوع یک سراب است. آشوراده باید مقصد گردشگری اکوتوریسم تعریف شود و اقتصاد آن هم مبتنی بر توسعه کسب و کارهای کوچکی باشد که توسط مردم محلی منطقه شکل گرفته و رونق می‌یابد در غیر این صورت در آشوراده راه به جایی نخواهیم برد.

/مهر