احتمال خارج شدن «زیارت» از فهرست ملی/ خطر در کمین «شاهکوه» است
کارشناس حوزه میراث فرهنگی با اشاره به اینکه گلستان پایگاه ملی بافت تاریخی روستایی ندارد، گفت: «زیارت» دیگر بافت کالبدی تاریخی ندارد و احتمال خارج شدن آن از فهرست آثار ملی وجود دارد.
به گزارش گلستان ۲۴؛ گلستان دارای بافت‌های تاریخی روستایی و شهری است که برخی از آن‌ها در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و پرونده ثبتی برخی از آن‌ها در حال آماده‌سازی است اما خطراتی این بافت‌ها و تک بناهای موجود در آن‌ها را تهدید می‌کند.
با جاوید ایمانیان، دکترای مرمت بناهای تاریخی و استاد دانشگاه حول محور بافت‌های باارزش تاریخی گلستان و به‌ویژه بافت تاریخی گرگان به گفتگو نشستیم و او با تأکید بر اینکه ثبت یک اثر و یا بافت تاریخی به تنهایی کافی نیست به خطراتی که بافت‌های باارزش و تاریخی شهری و روستایی گلستان را تهدید اشاره کرد.
*گلستان دارای بافت‌های باارزش شهری همچون بافت تاریخی گرگان و گمیشان و روستایی مانند فارسیان و شاهکوه و ... است که تعدادی از آن‌ها در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. فکر می‌کنید ثبت این آثار کمی به حفظ و احیاء آن‌ها کرده است؟
ثبت یک اثر به تنهایی کافی نیست؛ حفاظت بعد از ثبت خیلی مهم است چراکه شهرها و روستاها در حال توسعه هستند و کسی نمی‌تواند جلوی توسعه آن‌ها را بگیرد. باید برنامه داشته باشیم برای اینکه این توسعه را کنترل کنیم اگر برنامه نداشته باشیم خیلی خطرناک است و این خطر تنها مختص بافت باارزش شهری نیست و بافت‌های باارزش روستایی ما را هم تهدید می‌کند.
*مشخصاً چه خطری؟
دقیقاً همان خطری که آن را در زیارت لمس می‌کنیم؛ تهدید بزرگی که بافت زیارت را در وضعیتی قرار داده که احتمال خارج شدن آن از ثبت ملی وجود دارد.
اگر یک بررسی کارشناسی از سوی سازمان میراث فرهنگی انجام شود این بافت از فهرست میراث ملی خارج می‌شود چراکه زیارت دیگر یک بافت کالبدی تاریخی ندارد.
اگر این برنامه‌ریزی و حساسیت را در خصوص بافت شاهکوه نداشته باشیم این توسعه در شاهکوه هم در حال شکل‌گیری است و کم‌کم تهدید احساس می‌شود.
*حریم بافت تاریخی شاهکوه مشخص شد؟
در حال تدوین ضوابط عرصه و حریم بافت تاریخی شاهکوه هستیم؛ بحث فقط بر روی ثبت این بافت‌های باارزش نیست ما در دل این بافت‌های باارزش خانه‌های تاریخی داریم که آن‌ها هم قابلیت ثبت ملی دارند.
در سیل اخیر گلستان حدود ۳۰ تا ۴۰ خانه تاریخی شاهکوه تخریب شده بودند و بخش قابل توجهی از آن‌ها متقاضی نوسازی بودند؛ پس از بررسی به بنیاد مسکن اعلام شد اکثر این بناها قابلیت ثبت و مرمت دارند و تعداد کمی نیازمند نوسازی و بازسازی هستند.
هم‌اکنون این تعامل بین بنیادمسکن و میراث فرهنگی وجود دارد اما کافی نیست. اگر برنامه جدی‌تری درخصوص این بافت‌های روستایی نداشته باشیم توسعه روستاها این بافت‌ها را از بین می‌برد.
*راه چاره چیست؟
یکی از راه‌ها این است که حریم بافت این روستاها تعیین و در آن ضوابط حفاظتی در عرصه و حریم تاریخی دیده شود. حریم که مصوب شد ابلاغ شود و به‌طور جدی روی آن مانور دهیم؛ بحث دیگری که باید به جد پیگیر آن باشیم این است که برای بافت‌های باارزش روستایی یک پایگاه ملی داشته باشیم. هم‌اکنون پایگاه ملی روستایی در گلستان نداریم.
*برای تمام بافت‌های تاریخی ثبت شده امکان ایجاد پایگاه وجود دارد؟
بله امکان تشکیل دفتر مستقل وجود دارد؛ هر یک از آن‌ها می‌توانند دارای هیئت راهبردی مستقل باشند و برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری را برای روستا انجام دهند.
تشکیل پایگاه ملی خیلی در حوزه حفاظت، مرمت و نوسازی بافت مهم است. جدای از بافت، تک بناهای باارزشی در این بافت‌ها وجود دارند که قابلیت ثبت ملی دارند. اگر بافت ثبت شود و ابنیه را ثبت نکنیم از نظر حقوقی مشکلاتی پیش می‌آید. اگر بخواهیم اقدامات درست درخصوص بناها انجام دهیم نیاز است تک‌بناهای ارزشمند بافت‌های روستایی را ثبت کنیم و برای آن‌ها حریم درنظر بگیریم.
/مهر
ارسال نظر