مجازات تا یک سال حبس در انتظار مجرمان تهدید علیه بهداشت عمومی/ شکار در پارک ملی مطلقاً ممنوع است

به گزارش گلستان ۲۴؛ دفع زباله، جنگل‎زدایی، صید و شکار و ظروف پلاستیکی و... هر یک به شکلی جامعه محیط زیست را آلوده می کند.

بسیاری از متخلفان و مجرمان نیز با علم به اینکه این اقدام آنها تخریب محیط زیست را در پی دارد ولی با آسودگی خاطر و بی تفاوت نسبت به خسارات به وجود آمده از آن نسبت به آلودگی و یا نابودی محیط زیست اقدام می کنند.

گاهی اثرات تخریبی این اقدام ها جبران ناپذیر بوده و چهره زیبا و دلنشین جنگل ها و مراتع ما را کری و زشت می کند و این مهم دل بسیاری از طبیعت دوستان را به درد می آورد.

در این زمینه با «قاسم معینی فر»، قاضی شعبه سوم دادگاه حقوقی گنبد کاووس گفت‎وگو کردیم.

محیط زیست از منظر قانون چیست و چه قوانین برای آن تعریف شده است؟

در ابتدای هر بحثی باید مفهوم آن را بدانیم، در این راستا محیط زیست از دو واژه «محیط» و«زیست» تشکیل شده که «محیط » شامل آب و خاک و هر جایی که قابل زیستن برای موجودات باشد را شامل می شود و «زیستن» نیز که هر آنجایی که در آب، خاک و هوا قابلیت زیستن داشته باشد را می گویند.

محیط زیست؛ محیطی است که قابلیت زیستن برای انسان و گیاهان و جانوران را دارد و مفهوم آن نیز کاملا برای همگان ملموس و عینی است.

«حقوق محیط زیست» نو بنیان است و در کشور ما و سایر کشورها سابقه مثل رشته حقوق ندارد و اهمیت آن آنقدر زیاد است که دانشکده شهید بهشتی گرایشی تحت این عنوان را راه اندازی کرده و حتی اساتیدی از خارج از کشور برای تدریس این رشته استفاده شده است.

«حقوق محیط زیست» دانشی است که به تنظیم روابط و بیان حقوق و تکالیف تمام جانداران می پردازد که در محیط زیست در حال زیستن هستند.

بسیاری از مردم با وجود اینکه می دانند بطری های پلاستیکی تجزیه نمی شود آن را در محیط زیست رها می کنند و این رفتارهای مخرب را دارند، قانون با این افراد چه برخوردی دارد؟

برای پاسخ به این سوال باید بررسی کنیم که در نظام حقوقی کشور ما چه مصادیقی از رفتارها برعلیه محیط زیست جرم انگاری شده است و مهمترین این قوانین در حوزه شکار و صید وجود دارد که در آنجا صید غیر مجاز، شکار غیر مجاز دیده شده و همچنین تخریب جنگل و پارک ملی و جرمی تحت عنوان «تهدید علیه بهداشت عمومی» و قوانینی چون مدیریت پسماند و قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا نیز در بستر قانون دیده شده است و رفتارهایی در این زمینه ها از سوی قانونگذار جرم انگاری شده است.

جرم تهدید بر علیه بهداشت چیست و قانونگذار چه مجازاتی را برای آن در نظر گرفته است؟

در قانون مجازات اسلامی ماده 688، یک سری رفتارها در صورتی اتفاق بیفتد جرم شناخته می شود و متن این قانون بیان می کند هنگامی که اقدامی تهدید علیه بهداشت عمومی شناخته شود از قبیل آلوده کردن آب آشامیدنی و یا توزیع آب آلوده، دفن غیر بهداشتی فضولات دامی و انسانی و ریختن مواد مسموم کننده در رودخانه ها و خیابان ها، کشتار غیر قانونی حیوانات و ریختن فاضلاب غیر مجاز مصادیقی از اقدامات علیه بهداشت عمومی است که قانونگذار تا یک سال مجازات برای این اقدامات در نظر گرفته است.

بالاترین مجازات در قانون حبس است و این مهم نشان می دهد قانون گذار اهمیت محیط زیست را درک کرده و بالاترین مجازات را برای متخلفان در نظر گرفته است.

زباله گردها که عامل پراکندگی و انتشار آلودگی هستند قانون گذار چه برخوردی دارد؟

وزارت بهداشت تشخیص می دهد که این اقدام افراد جرم است یا خیر، ولی نیروی انتظامی و یا هر یک از اشخاص می تواند گزارش اینگونه تخلف ها را ارائه کند و مرکز بهداشت باید این موضوعات را بررسی کند.

به هر طریقی مردم و یا هر شخص حقوقی و حقیقی خطاب به دادستان گزارش کتبی در این باره بنویسد، دادستان  آن را به شبکه بهداشت ارجاع می دهد برای آن مورد بازرسی می فرستد و اگر این اقدام تهدید علیه بهداشت عمومی شناخته شود برای آن مهم تشکیل پرونده و مجرم راهی دادگاه خواهد شد و مجازات سنگینی برای آن در نظر گرفته می شود.

در مجازات و برخورد با مجرمان مشکلی نداریم ولی شیوع برخورد مهم است که چگونه اقدام کنیم، باید مجازات ها اعمال شود نه اینکه اگر اتفاقی در درون شهر می افتد در شبکه بهداشت آن موضوع متوقف شود و ما خواستار این هستیم شبکه بهداشت این گزارش ها را مکتوب به دادستانی ارائه کند.

مجازات حبس تهدید علیه بهداشت عمومی  قابل گذشته است یا خیر ؟

در پرونده های کیفری قابلیت گذشته با شاکی در نظر گرفته شده و هر زمانی می تواند این گذشت را انجام دهد ولی جرائم غیر قابل گذشته نیز وجود دارد و چون جنبه عمومی جرم در این موارد وجود دارد حتی اگر اعلام کننده جرم هم گذشت کند و یا شبکه بهداشت نیز اعلام رضایت داشته باشد اما موضوع در دادگاه رسیدگی می شود.

این جرام به منافع عامه لطمه وارد می کند و لذا قابل گذشت نیست ولی در صورتی که فرد نسبت به جبران جرم خود اقدام کنند دادگاه تخفیفاتی برای آن در نظر گرفته می شود.

در مدیریت پسماندها آیا جرم انگاری شده است یا خیر؟

در«قانون مدیریت پسماند» مصوبه سال 83 تعریف شده که پسماند چیست و ماده دوم این قانون می گوید مواد مایع، گاز و مواد جامد که از فعالیت انسانی تولید شود و از نظر تولید کنند به عنوان ضایعات تلقی شود پسماند محسوب شده و پسماند به دسته های عادی، ویژه، بیمارستانی و صنعتی و کشاورزی تقسیم می شود.

پسماند ویژه، پسماندی قابلیت اشتعال، انفجار و یا بیمارزا بوده یکی از پسماند بسیار مهم نیز پسماند بیمارستانی و بهداشتی است و در این پسماندها مواد عفونی وجود دارد.

در ماده 12 ،14 و 16 قانون مدیریت پسماند بیان شده نگهداری و حمل و نقل پسماندها بدون مجوز جرم است و جزای نقدی نیز برای آن در نظر گرفته شده است.

شکار غیر قانونی در پارک ملی یکی از معضلاتی است که در استان وجود دارد و به محیط زیست ضربه می زند قانون گذار چه برخوردی با متخلفان می کند؟

در پارک ملی شکار مجاز نیست و در حوزه قضایی گالیکش با این معضل رو به رو هستیم، قانون شکار اهمیت توجه به موجودات غیر انسان را نشان می دهد و در این قانون سختگیری هایی شده و در این زمینه شکار در پارک ملی به صورت مطلق جرم انگاری شده است.

در بحث شکار قوائدی وجود دارد و نخست شکار در برخی مناطق ممنوع است و مثل  پارک ملی حق شکار مطلقا وجود ندارد و یک سری زمان ها نیز حق شکار وجود ندارد که فصل تولید مثل و زاد و ولد محسوب می شود.

آتش سوزی زیادی در پارک ملی و جنگل ها در این سال ها شاهد هستیم که ریشه عوامل انسانی دارد در قوانین چه نکاتی در این خصوص  دیده شده است؟

در ماده 13 قانون شکار و صید بیان کرده اگر کسی آتش سوزی عمدی ایجاد کند بر اساس ماده 675 قانون تعزیرات با وی برخورد می شود و در آن قانون بیان شده که این اقدام 2 تا 5 سال حبس دارد و جنگل ها ذخیره ملی برای قانونگذار اهمیت داشته است.

مجازات جایگزین حبس برای چنین افرادی آیا در نظر گرفته می شود؟

یکی از موارد مهم سال 92 قانون گذاری شد مجازات جایگزین حبس بود که پیشتر از سوی مقام معظم رهبری و رئیس قوه قضائیه در اهمیت این مطلب موارد مهمی مطرح کردند و بیان شد تا در بستر قانونی از مجازات حبس جلوگیری شود.

خدمات رایگان، جزای نقدی و مجازات تعلیق و معافیت یکی از بارزترین مصداق ها جایگزین حبس برای مجرمان است.

برای بهداشت عمومی امکان مجازات جایگزین حبس وجود دارد ولی برای صید و شکار غیر مجاز امکانش وجود ندارد ولی در حمل صلاح شکاری این مجازات جایگزین حبس را می توان در نظر گرفت.

شبستان