گزارشی از آداب و رسوم و فرهنگ ترکمنها+تصاویری از عروسی

مراسم عروسی ترکمنها

مراسم عروسی ترکمنها پر از ویژگیهاست و جذابیتهای بسیاری دارد. عروسی ها در میان ترکمنها به مدت 3 یا 4 روز به طول می انجامد.پس از آنکه خانواده داماد دختری را پسندیده باشند مادر و گلجه (زن برادر) داماد به خانه عروس رفته خواستگاری می کنند .

خانواده عروس پس از تحقیق درباره داماد و خانواده او؛ جواب را می دهند اگر جواب مثبت باشد خانواده داماد با شیرینی و شکلات به خانه عروس می آیند.در عید فطر خانواده داماد و فامیلهایشان با شیرینی و آجیل و کادوئی برای عروس به خانه آنها آمده جشن و سروری بر پا می کنند .

در عید قربان نیز گردن و سینه گوسفند را به شکل مثلثی در می آورند که به آن "دوش"می گویند . طرف داماد این گوشت را با تزئین و در کنار کادوئ های متنوعی که برای عروس خریده  شده به خانه عروس می برند .

اگر خانواده داماد بخواهند می توانند مراسم نامزدی را در یکی از روزها با جشن عید فطر و روز عید قربان برگزار می کنند ، اگر چنین نباشد ، مادر داماد به خانه عروس آمده روزی را برای مراسم نامزدی مشخصمی کند.
 
مراحل عروسی ترکمنها:
 
-1 قودا بولماق
-2 پذیرائی
-3 مصائب(مصاحب)
-4 عروس کشی 
-5 اوجه
-6 اللش درمه
-7 قایتارمق

 

قودا بولماق:
 
یک روز قبل از عروسی همه خویشاوندان داماد با ریش سفیدان محل به خانه عروس می روند. در این روز ریش سفیدان با پدر عروس صحبت می کنند و در میزان مهریه به توافق می رسند.
زنها نانهای مخصوصی به نام قاتلمه و اکمک که قاتلمه ضخیم و اکمک نازک است ، می پزند و به خانه عروس می برند در این روز طلاهای زیادی نیز به عروس کادو می دهند و جشن بزرگی برپا می کنند.

پذیرائی :

فردای روز قودابولماق ، عروس با دوستان و آشنایان خود جشنی را بر پا می کنند که در آن خویشان داماد نیز حضور دارند.

مصائب (مصاحب): 
در شب همان روز پذیرائی ، داماد با دوستان و هم سالان خود جشنی را برپا می کند.
 
عروس کشی :

صبح فردای مصاحب در جلوی خانه داماد ماشینهای-شتر- عروس و داماد را تزئین می کنند ، ماشینها بوق زنان به طرف خانه عروس می روند. عروس با ینگه ها منتظر نشسته است ، سپس گلجه (زن برادر) داماد با گلجه عروس چاشو (نوعی روسری مخصوص قرمز رنگ که عروس باید قبل از سوار شدن به ماشین آن را بر سر بگذارد) را به یکدیگر پرت می کنند و دعوای ساختگی راه می اندازند در این دعوای ساختگی گلجه داماد و گلجه عروس نام پدر و پدربزرگ عروس و داماد را معرفی می کنند سپس گلجه داماد چاشو را گرفته بر سر عروس می گذارد و عروس با دوستان و فامیلان نزدیک خود سوار کجاوه می شود.
 
البته باید ذکر شود که کجاوه عروس و داماد جدا است و داماد نیز با دوستان خود سوار می شود . مادر عروس بر روی دو ماشین کجاوه آرد می ریزد به نشانه اینکه سفید بخت شوند. کجاوه بوق زنان به طرف خانه داماد حرکت می کند در راه از جلوی هر خانه که می گذرد اهالی آن خانه خوشبختی عروس و داماد را آرزو می کنند.
 
وقتی که عروس را به خانه داماد می آورند با ینگه هایش در یک اتاق می نشینند و همسایه های داماد به دیدن عروس می آیند.
"در ضمن برای عروس و داماد قلب گوسفندی را کباب کرده و به دو نیم تقسیم می کنند . و نصف ان را به عروس و نصف دیگر را به داماد می دهند تا بخورد به این امید که قلب و دل انها با هم باشد و هیچکس حق خوردن از این کباب را ندارد."

اوجه :
زنان فامیل غذائی به نام چگدرمه (پلو قرمز رنگ شبیه استانبولی) درست می کنند و برای عروس و داماد در ظرفهای جدا می ریزند ، عروس و داماد باید هر کدام از ظرفهای یکدیگر بخورند ، و بعد پیشانی بند پارچه ای و دایره شکلی به نام «آل لانقی» بر سر عروس می گذارند.

اللش درمه :

قبل از غروب افتاب دست عروس و داماد را در دست یکدیگر گذاشته ، زنان برای خوشبختی آنان شعر زیر را می خوانند که در واقع تعیین خط مشی آینده آنها است.

آلا جا کوینگ گیدرمه آرپا چوروک ایدرمه
ساغ الی ساری یاغدا سول الی سوق اوندا 
آغز لا قاپدرمه توی نیق لا دپدرمه
چایر کمین چرماشادینگ مل لر کمین اورنا شادینگ
یوزدان یوزدان یوی درادینگ یوزلیگ کوینگ گیدراینگ
آل یانقاقدان آفشادینگ آلا یورغان دفشادینگ
آی یوزلینی سنگا تافشردیم سنی سنی خدایه تافشردیم

ترجمه متن بالا: 
پیراهن بد مپوشان ، نان جو مخوران ، دست راستش در روغن زرد ، دست چپش در آرد بگذار (کنایه از ثروت). نگذار کسی او را نیش بزند مثل یونجه به هم بچسبید مثل درخت مو قبه هم بچسبید . پولهای زیادی خرج کند پیراهن گرانبها برایش بخر ، از لبهای سرخش بوسه بگیر . ماه رو را به تو سپردم ، تو را به خدا.

سه بار این شعر را تکرار می کنند در وسط هر بار دوستان داماد او را می برند و بر می گردانند .
بعد مراسم «چای» است به این معنی که داماد و دوستان نزدیکش به اتاقی که عروس در آن نشسته می روند و از دست تازه عروس چای می نوشند و هر کدام هدیه ای می دهند . فلسفه این چای خوردن به این علت است که چون نو عروس و داماد همدیگر را قبلاً ندیده بودند این افراد و دوستان باعث باز شدن سر صحبت و حرف زدن عروس و داماد می شوند . از طرف دیگر در خانه مادر داماد بین قوم و خویش «سویجلک هالتا» یعنی کیسه های کوچکی که شیرینی و نقل و سکه در ان است و معمولاً عروس با خود می آورد تقسیم می شود و معمولاً 30 الی 40 عدد است.

  
قایتارمق:

فردای روز عروس کشی عروس را به خانه خودشان بر می گردانند. و به مدت یک شب در خانه خودشان می ماند. که به زبان محلی (قایتارمق) می گویند و فردای همان روز مادر یا خواهر داماد به دنبال عروس می ایند و او را می برند.

آداب و رسوم ومراسمات ترکمنها

 در این رقص که با حرکات متهورانه ای همراه است، ابتدا جوانان ترکمنی لباس های سنتی خود را پوشیده؛ به دور هم حلقه زده و دست به گردن یکدیگر می اندازند. بعد شمشیردار در میان قرار گرفته و ذکر خوانده می شود. تعداد خاصی در عدد ذکر خوانان مطرح نبوده و گاه شش و گاه هشت نفر یا بیشتر در میان می آیند و به ذکر خوانی می پردازند.

 در بین مردم ترکمن مرسوم است که هریک از مردان که به سن شصت و سه سالگی می رسد، به پاس بزرگداشت شصت و سه سال زندگی حضرت محمد (ص) جشنی را به پا میدارد. این جشن که به زبان ترکمنی آق قویون ( گوسفند سفید) می گویند با توجه به وضع مالی شخص برگزار کننده ممکن است مفصل یا مختصر باشد.

این عید یکی از اعیاد باستانی و برجسته ایرانیان است که از گذشته ای دور تا به اکنون با مراسمی خاص برگزار شده است. در استان گلستان نیز از اوایل اسفند، در برخی از نواحی، گروه دو نفره نوروز خوانان اشعاری را که به مناسبت فرا رسیدن عید نوروز سروده شده، می خوانند و از صاحبان منازل مژدگانی می گیرند. مردم مژدگانی دادن را شگون دانسته و مقدم آنها را به عنوان پیام آوران بهار گرامی می دارند. در آخرین چهارشنبه هر سال هم با شادی به استقبال نوروز رفته و با روشن کردن آتش در چند نقطه و پریدن از روی آن جشن می گیرند. 

 ترکمن ها چند روز پیش از فرا رسیدن این ماه، گوسفند می کشند و همسایگان و خویشاوندان را برای تناول آن فرا می خوانند.

.