مدرسه به تعبیر سند تحول، نقطه اتکای دولت در رشد و پیشرفت کشور است
دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش، در سی و چهارمین اجلاس روسا و مدیران آموزش و پرورش سراسر کشور سیاست‌ها و برنامه‌های آموزش و پرورش، در زیست بوم جدید را تشریح کرد.
به گزارش گلستان ۲۴؛ به نقل از اداره اطلاع رسانی و روابط عمومی آموزش و پرورش گلستان، محمود امانی تهرانی در مراسم افتتاحیه سی و چهارمین اجلاس روسا و مدیران آموزش و پرورش سراسر کشور که صبح امروز 11 شهریورماه در نهاد ریاست جمهوری و همزمان از شبکه شاد پخش شد به سیاست‌ها و برنامه‌های آموزش و پرورش در زیست بوم جدید اشاره کرد و با تسلیت ایام شهادت سالار شهیدان و اصحاب با وفایش، گفت: «در مطلبی که امروز تحت عنوان «سیاست‌ها و ماموریت‌های آموزش و پرورش در زیست بوم جدید» تقدیم شما می‌کنم، تلاش شده است با نگاهی تحلیلی، با تمرکز بر مدرسه به عنوان قله نظام آموزشی کشور و کانون ساماندهی تمامی اقدامات تربیتی، به نکته کلیدی که به درک موقعیت کنونی و بقای موثر نظام آموزشی کشور مربوط می شود، اشاره کنم».
وی با اشاره به نقش و جایگاه مدرسه، افزود: «مدرسه مهم است؛ مدرسه به تعبیر سند تحول بنیادین کانون فرهنگی محله است. امروزه برنامه ریزان کلان و متخصصان توسعه جوامع به این نتیجه رسیده‌اند که عاقلانه ترین راه و به عبارت مبسوط تر، بنیادی ترین، موثرترین، پایدارترین، کم آسیب ترین و شاید از همه مهم تر اقتصادی ترین و ارزان ترین راه برای بهبود تمامی شاخص‌های جوامع بشری، رسیدگی همه جانبه به مدرسه است.»
امانی اظهار کرد: «اگر به دنبال بهبود اخلاق شهروندان، کاهش جرائم، اعتیاد، خشونت و آسیب‌های اجتماعی، افزایش اشتغال، امنیت، قانون مداری، مهرورزی و کمک به هم نوعان، حفظ محیط زیست، مصرف بهینه ماده و انرژی، مقاومت و تاب آوری، ارزش مداری و حق طلبی و بسیاری از شایستگی‌های پایه شهروندی هستیم، و اگر در مقیاس خردتر، می‌خواهیم در محله ما ادب در برخوردها وجود داشته باشد، حیا و عفاف رایج باشد، حقوق و حرمت همسایگان رعایت شود، باید به مدرسه روی آوریم و سرچشمه‌های رشد خود را در آن جستجو کنیم.»
دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش خاطر نشان کرد: «اگر می‌خواهیم مردم ما بی تفاوت، خودخواه، تن پرور و منفی نگر و مایوس نباشند، باید مدارس ما به آنها زندگی مسئولانه، دگرخواهی، مثبت اندیشی و خودباوری را بیاموزند. چنین مدرسه‌ای در سند تحول بنیادین به عنوان نقطه اتکای دولت و ملت در رشد، تعالی و پیشرفت کشور و کانون تربیت محله توصیف شده است.»
وی با اشاره به اینکه همه در قبال مدرسه مسئول هستند، اضافه کرد: «همه در قبال مدرسه مسئول هستند؛ سطح مدارس هر کشور، نشانه سطح واقعی رشد و توسعه آن کشور است. هرچه سطح توسعه اقتصادی، فرهنگی و ارزشی یک جامعه بالاتر باشد، اوضاع مدرسه در آن جامعه مطلوب تر است. جامعه‌ای که به این نتیجه رسیده است که باید بهترین شرایط رشد را برای فرزندان خود فراهم کند، به نوعی برای آینده خود سرمایه گذاری کرده است.»
امانی ادامه داد: «در چنین جوامعی، به هر کودکی که به دنیا می‌آید، به عنوان یک سرمایه ارزشمند ملی و فرزندی که متعلق به همه اجتماع است نگاه می‌شود و ضمن سپاسگزاری از پدر و مادری که این کودک را به دنیا آورده‌اند، وظیفه رشد و بالندگی او را یک وظیفه عمومی می‌دانند که همه باید با وضع قوانین مناسب و ارائه خدمات حمایتی، به کمک خانواده بیایند. با چنین نگاهی، تقویت بنیان خانواده و ترغیب به فرزندآوری، یکی از استراتژی‌های مهم حفظ جامعه و کمک به پایداری آن است و اقدامی از جنس برنامه ریزی برای بقا و ارتقای آینده نگرانه به شمار می‌آید.»
دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش افزود: «بی شک، دوام و استمرار سطح توسعه یافتگی هر جامعه در ابعاد حرفه‌ای و اقتصادی و نیز ارتقای شاخص‌های اخلاقی، ارزشی، اجتماعی و سیاسی، نیازمند ورود مستمر جوانانی دارای سلامت جسم و روح و برخوردار از شایستگی‌های پایه و ارزش‌های درونی شده به درون جامعه است.»
امانی تصریح کرد: «تربیت چنین جوانانی، مستلزم وجود مدارسی است که هم به لحاظ فضا و امکانات و تجهیزات فیزیکی و هم به لحاظ نیروی انسانی، بتوانند به عنوان یک زیستگاه، فرصت و موقعیت رشد دینی، علمی، اجتماعی، بدنی، هنری و اقتصادی را فراهم کنند. با چنین نگرشی است که باید تلاش کرد که ساختمان مدارس، بهترین ساختمان هر محله؛ معلمان مدرسه، شایسته ترین افراد؛ مدیر مدرسه، با کفایت ترین فرد جامعه محلی و بچه‌های مدرسه، شادترین و با نشاط ترین ساکنان محله باشند.»
وی با اشاره به اینکه مدرسه باید احساس کند که حامی و صاحب دارد، افزود: «وصول به چنین چشم اندازی نه با الگوی مدرسه دولتی به معنای کنونی و نه با الگوی مدارس خصوصی امکان پذیر است. باید نگاه به مدرسه، مانند مثل نگاه به مساجد و حسینیه‌ها باشد. باید یک احساس مالکیت عمومی، احساس تعلق و احساس متولی بودن در مردم هر محله نسبت به مدرسه به وجود آید. مدرسه باید احساس کند که حامی و صاحب دارد، حامی و صاحبی مهربان و دلسوز، آگاه، توانا و بخشنده. جمعی متشخص از افراد توانمند جامعه محلی که نه تنها توان خود، بلکه توان هر انسان مستعد کمکی را در راستای خدمت به مدرسه بسیج می‌کنند.»
دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش گفت: «چنین مدرسه‌ای برای دانش‌آموزان کنونی و فارغ التحصیلان مدرسه، هویت مدرسه‌ای و احساس تعلق خاطر به نام مدرسه می‌آفریند. هر دانش‌آموز به محض ثبت‌نام و ورود به مدرسه می‌داند که در چندمین دوره ورودی دانش‌آموزان به مدرسه قرار دارد و پیوند خود را با دیگران ذیل انتساب به دانش‌آموختگان دوره مزبور در مدرسه برقرار می‌کند. چنین مدرسه‌ای دارای سرمایه و پشتوانه‌ای است که هرگز در کار خود وا نمی‌ماند.»
وی اظهار کرد: «هر کس، پیش از هر گونه انتقادی نسبت به وضع موجود و ابراز ناخشنودی از فاصله مدارس با وضع مطلوب، باید از خود بپرسد من برای بچه‌های محله ام، شهرم و کشورم چه کرده‌ام؟ چه کارهایی از دست من بر می‌آید، چه کارهایی را تاکنون انجام داده‌ام؟ و نیز از خود بپرسد که مدرسه برای محله چه کارهایی را می‌تواند انجام دهد؟ از فضای آن، امکانات آن، انسان‌هایی که در آن حضور دارند، چه استفاده‌هایی می‌توان کرد؟ چنین مدرسه‌ای، بافتی زنده است که با پیکره جامعه پیرامونی خود پیوند خورده، تغذیه می‌شود و تغذیه می‌کند.»
امانی بیان کرد: «بدیهی است چنین توصیفی از مدرسه، برخاسته از گزاره‌های مدیریتی سند تحول در باب مدرسه همچون گزاره‌های زیر است: برخوردار از قدرت تصمیم گیری و برنامه ریزی در حوزه‌‌های عملیاتی در چارچوب سیاست‌های محلی، منطقه‌ای و ملی، دارای تعامل اثربخش با مساجد و دیگر نهادها، مراکز مذهبی و کانون‌های محلی نظیر فرهنگ سرا، کتابخانه‌های عمومی و برخوردار از ارتباط مستمر و موثر با عالمان دینی، صاحبنظران و متخصصان و دارای پیوند موثر با موضوعات و مسائل جامعه در مقیاس محلی، منطقه‌ای و ملی با حضور فعال در حیات اجتماعی است.»
دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش با اشاره به اینکه همه برای تحقق اهداف مدرسه تلاش کنند، اضافه کرد: «برای دست یابی به چنین چشم اندازی که مبتنی بر اعتماد به مدرسه و صلاحیت مدیریت آن است، باید تمام عوامل درونی و بیرونی ایفای نقش کنند. شورای عالی آموزش و پرورش با تدوین سیاست‌ها، خط مشی‌ها، قوانین، مقررات و آیین نامه‌های سازگار با این نگرش، حوزه ستادی آموزش و پرورش با خلق و ترویج راهکارهای الهام بخش و راه گشا، مدیریت‌های استانی و منطقه‌ای با ارتقای ظرفیت مدیریت مدارس و ایفای نقش راهبری، راهنمایی، پایش و تضمین کیفیت و جامعه محلی با بسیج تمامی امکانات خود باید پا به عرصه کمک به مدرسه در راستای تحقق اهداف و کارکرد مدرسه بگذارند.»
امانی افزود: «شاید مهمترین آموزه سند تحول بنیادین این باشد که دست یابی به چشم انداز مدرسه تراز سند، یعنی اجرای سند، یک وظیفه ملی است و مشارکت همه را می‌طلبد.»
وی با اشاره به اینکه مهمترین مسئله مدرسه، اجرای برنامه‌های درسی مصوب است، خاطر نشان کرد: «اما در سطح مدرسه، مهمترین مسئله‌ای که مدرسه باید در راس امور خود قرار دهد، اجرای موثر برنامه‌های درسی مصوب است. یادگیری موثر، نوعی از یادگیری است که یادگیرنده قبل و بعد از یادگیری، در چارچوب شناختی، مهارتی و نگرشی‌اش، یا به تعبیر الگوی هدف گذاری برنامه درسی ملی، در تفکر، ایمان، علم، عمل و اخلاق‌اش که شایستگی‌های پایه ی او را می‌سازند، تغییر محسوس رخ دهد.»
امانی افزود: «نیل به یادگیری موثر، مستلزم ایجاد موقعیت‌های یادگیری فعال و رشد دهنده در سطح مدرسه و کلاس است. بدیهی است این امر نیازمند رشد شایستگی‌های حرفه‌ای معلمان در عرصه طراحی آموزشی، یعنی بکارگیری اصول علم و هنر یاددهی یادگیری (پداگوژی) است که در برنامه درسی ملی به آن اشاره شده است.»
وی اظهار کرد: «به قوت می‌توان گفت که اگر مدارس، برنامه‌های درسی موجود را با کیفیت لازم و به صورت موثر اجرا کنند، بسیاری از ساحت‌های رشد پوشش داده شده و نتایج فراوانی حاصل می‌شود. تحقق این امر، مجالی را به وجود می‌آورد که در کنار برنامه درسی ملی، با استفاده از ظرفیت برنامه ویژه مدرسه (بوم)، به عنوان برنامه درسی سطح مدرسه، به بسیاری از نیازها، دغدغه‌ها و علایق ویژه مدرسه پرداخته شود.»
دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش با اشاره به وضعیت موجود جامعه، گفت: «با بروز شرایط جدید کرونا در جهان، جنبه دیگری از شایستگی‌های مورد نیاز برای ایجاد موقعیت‌های یادگیری موثر، بروز و ظهور پیدا کرد. با تعطیلی آموزش حضوری و چهره به چهره، نیاز جامعه آموزشی کشورهای جهان در همه سطوح به کسب شایستگی‌های فناوری و عدم آمادگی پیشینی کافی در این زمینه به صورت یک شوک خود نمایی کرد.»
وی با اشاره به اینکه آموزش و پرورش در دوران کرونا دچار تغییرات جدی شده است، افزود: «در چنین فضایی، مدیریت آموزش در فضای غیر حضوری و ترکیبی، مستلزم برخورداری هم زمان از دو دسته شایستگی پداگوژیگ و تکنولوژیک است. پیش بینی می‌شود این عرصه، فضایی را فراهم آورد که آموزش پس از کرونا، هرگز به مدار قبلی خود باز نگردد و در بسیاری از جوانب، دست خوش تغییراتی شود که عمدتا مطلوب تلقی می‌شوند.»
امانی با اشاره به اینکه دهه آینده دوره توسعه خلاقیت‌ها و نوآوری در تولید و طراحی آموزشی جدید است، تاکید کرد: «بر این اساس، شاید دهه آینده، دوران توسعه خلاقیت‌ها، نوآوری در تولید و طراحی‌های آموزشی جدید و برنامه‌های درسی رشد دهنده بر اساس توسعه شایستگی‌های فردی و گروهی دانش‌آموزان با استفاده از امکانات فضای مجازی و الکترونیک باشد.»
وی افزود: «همچنین بنظر می‌رسد جامعه آموزشی نه تنها کشور ما بلکه جامعه جهانی در انتظار تولید روش‌ها و ابزارهایی خلاقانه، معتبر و متنوع برای ارزشیابی تحصیلی به سر می‌برد. به نوعی کرونا به ما آموخت که در برابر تندباد، دیوار نسازیم بلکه توربین‌هایی قرار دهیم که انرژی مخرب را در خدمت ساختن قرار دهد.»
دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش اضافه کرد: «راهبری و مدیریت نظام آموزشی از ستاد تا صف در چنین شرایطی امری زنده، پرهیجان، متغیر در لحظه، اقتضایی و گاهی بحرانی است.»
امانی افزود: «این مدیریت لااقل چهار عرصه اصلی را در بر می‌گیرد: از سویی باید شایستگی‌های حرفه ای فوق را در خود و دیگران به وجود آورد، از سوی دیگر برای فراهم آوردن زیر ساخت‌ها و ایجاد دسترسی برای آحاد دانش‌آموزان به اشکال جدید آموزش اقدام کرد و در عرصه سوم، برای حفظ عدالت آموزشی، تدابیری خاص برای دانش‌آموزانی که دسترسی به ابزارهای آموزش الکترونیک یا اینترنت ندارند، اندیشید و سرانجام در جهت آموزش خانواده‌ها برای ایفای آگاهانه نقش خویش به عنوان شرکای راهبردی موفقیت در این موقعیت جدید اقدام کرد.»
وی تاکید کرد: «مدیریت عرصه‌های فوق، مستلزم برخورداری از آگاهی روزآمد، عملکرد حرفه‌ای، تقسیم کار متعادل و داشتن اختیاراتی است که از فضای اعتماد متقابل سرچشمه می‌گیرد.»
دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش گفت: «بطور جدی پیش بینی می‌شود که اگر مدارس نتوانند کارآیی خود را در شرایط جدید نشان دهند، با بحران کارکرد مواجه می‌شوند و به راحتی در معرض تهدید، تعطیل و جایگزینی به وسیله جریان‌های رقیب تجاری قرار می‌گیرند.»
وی اضافه کرد: «قانون نانوشته طبیعت، به حذف نهادهای فاقد کارکرد حکم می‌کند. به نظر می رسد مدارس برای بقا و حفظ کارکرد خود، باید از فضای جدید استفاده کنند و با استفاده از امکاناتی که فضای نوین یادگیری برای تسهیل یادگیری در اختیارشان می‌گذارد، بارهایی را که به طور سنتی حمل می‌کرده‌اند، کمی سبک کنند و با استفاده از فراغت حاصل از آن به کارکردهایی بپردازند که در تمام جوامع بشری مورد تاکید تام بوده است و عدم اهتمام به آنها در نظام‌های آموزش رسمی محل انتقاد همیشگی بوده است.»
دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش در پایان تاکید کرد: «کارکردهایی که مدارس باید بیشتر روی آنها کار کنند معطوف به مهارت آموزی، آمادگی برای زندگی، اجتماعی شدن، یادگیری راه یادگیری، کسب وکار، تربیت بدنی، هنرآموزی و در یک کلام، جبران نقائصی که در برنامه‌های درسی نسبت به تربیت تمام ساحتی وجود دارد.»
ارسال نظر