بحران در تالاب‌های ایران| تالاب بین‌المللی گمیشان حال و روز خوشی ندارد / قطع ارتباط هیدرولیکی و هیدرولوژیکی تالاب ‌با دریای خزر

به گزارش گلستان ۲۴؛ به نقل از تسنیم از گرگان،  تالاب گمیشان به صورت نوار نسبتاً باریکی است که با جهت شمالی جنوبی در امتداد سواحل جنوب شرقی دریای خزر قرار دارد. تالاب گمیشان با بندر ترکمن در حدود 24 کیلومتر فاصله دارد. یکی از تالاب های مورد علاقه پرندگان مهاجر تالاب گمیشان است که به عنوان یک ذخیره گاه ژنتیکی باارزش از آن یاد می شود.

از ویژگی های منحصر به فردی که تالاب گمیشان دارد اکوسیستم کم نظیرآن است که درآن می توان از انواع ماهیان ، سخت پوستان ، نرم تنان ، دوزیستان ، خزندگان و پرندگان نام برد . همچنان پایگاه پاییزی و زمستانی برخی از پرندگان درحال انقراض و نادرجهان می باشد.

بخشی از تالاب به وسعت 14 هزار هکتار از سال 1376 به عنوان منطقه ی شکار ممنوع مدیریت می شود. این تالاب در سال 1380 به عنوان تالاب با اهمیت بین المللی در کنوانسیون جهانی حفاظت از تالابها (رامسر 1971) به ثبت کلاس های آب های لب شور طبقه بندی گردید.

مجموعه تالاب‌های شمال استان گلستان (آلاگل با مساحت دو هزار و 500 هکتار بزرگ‌ترین تالاب این مجموعه و آلماگل با مساحت 207 هکتار کوچک‌ترین تالاب و آجی گل با مساحت 320 هکتار) که جزو تالاب‌های بین‌المللی و درون ‌خشکی محسوب می‌شوند و تالاب بین‌المللی گمیشان هم که با 20 هزار هکتار وسعت در فهرست تالاب‌های ساحلی کشور قرار دارد، این روزها حال‌وروز خوشی ندارند.

تالاب‌های بین‌المللی ایران در استان گلستان حال‌وروز خوبی ندارند و با نزدیک شدن به فصل گرما، خطر خشکی در کمین آن‌ها به‌ویژه تالاب «گمیشان» است.

محمدرضا کنعانی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در  گرگان  درباره وضعیت تالاب گمیشان و خشکی آن اظهار داشت: در حال حاضر و در پی قطع ارتباط هیدرولیکی و هیدرولوژیکی تالاب بین‌المللی‌ گمیشان با پهنه آبی دریای خزر در کشورهای ایران و ترکمنستان که ناشی از ساخت کانال‌های آبرسانی مجتمع‌های میگو با ایجاد دیواره‌ها است و همچنین سایر فعالیت‌های مخرب انسانی در زمان مدیریت سیلاب، این تالاب وضعیت خوبی ندارد.

وی گفت: احیا و مدیریت تالاب بین المللی گمیشان در استان گلستان از یک اولویت دستگاهی به یک ضرورت منطقه‌ای تبدیل شده و جای دارد در سطح ملی با رویکرد و نگاه ویژه‌ای به آن پرداخته شود زیرا خشکی و از بین رفتن این تالاب می‌تواند پیامدهای محیط زیستی فراوانی به دنبال داشته باشد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بیان داشت: کاهش کمیت منابع آب استان و تأمین نشدن حقابه تالاب‌ها سبب ایجاد کانون‌های ریزگرد در پهنه شمالی استان خواهد شد. ضمن اینکه خشک شدن اراضی تالابی بعضا دست اندازی و تغییر کاربری این اراضی را در پی دارد که احیای تالاب‌ها از جمله گمیشان، جلوی این اتفاقات را می‌گیرد.

وی با اشاره به برخی اقدامات انجام شده در زمینه حفاظت از تالاب‌های استان گفت: اداره حفاظت محیط زیست شهرستان گمیشان و محیط بانی صوفیکم و ترمیم چارت تشکیلاتی محیط بانی‌های آلاگل، صوفیکم و گمیشان برای افزایش سطح حفاظت از تالاب‌ها در استان انجام شده است.

کنعانی افزود: با استفاده از پهباد و هواپیمای تک نفره از زیستگاه‌های آبی و خاکی خلیج گرگان و تالاب بین المللی گمیشان برای بررسی میزان پسروی و زیست بوم‌های حادث شده ناشی از پسروی آب دریای خزر و احیاناً ثبت تصرفات و تخلفات حاشیه نشینان به اراضی مستحدث تصویربرداری هوایی انجام دادیم.

وی ادامه داد: یکی از موضوعات مهم و اولویت‌دار در استان موضوع نجات و احیای خلیج گرگان است که بر روند اجرای مطالعات نجات، مصوب کارگروه ملی تالاب های کشور توسط مرکز ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی نظارت کافی را انجام دادیم تا اقدامات بعدی آسیب‌های بیشتری در پی نداشته باشد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بیان داشت: اجرای مطالعات علاج بخشی، نجات و مدیریت تالاب بین المللی گمیشان، بررسی و مطالعه نیاز آبی این تالاب بین المللی بر اساس اقلیم بارندگی حوزه‌های بالادست و میزان نشتی، تبخیر و هدررفت آب از تالاب از دیگر اقداماتی بود که برای احیای این تالاب صورت گرفته است.

وی گفت: بعد از سیل پارسال آسیب‌هایی به کانال‌های ورودی و آبرسان به تالاب‌ها وارد شده بود که عملیات لایروبی و بازسازی کانال‌های ورودی به تالاب‌های بین المللی گمیشان، آلاگل ، آجی گل و آلماگل و همچنین اصلاح مسیر کانال ورودی تالاب بین المللی آجی گل غربی و ترمیم موقت شکاف‌های دیواره شمالی و جنوبی کانال خزر و اصلاح فرم دیواره‌ها برای آبگیری تالاب گمیشان انجام شد.

کنعانی اظهار داشت: برای  جمع آوری و مدیریت سیلاب و سیلاب دشت‌های موجود و انتقال آب مازاد سایر زهکش‌ها به زهکش تالاب آلاگل لایروبی این زهکش را آغاز کردیم.

وی به دیگر اقدامات انجام شده برای حفاظت و مدیریت تالاب‌های استان اشاره کرد و گفت: انجام مطالعات معیشت جایگزین و پایدار حاشیه‌نشینان تالاب‌های بین المللی آلاگل، آجی گل و آلماگل و برگزاری کلاس‌ها و کارگاه‌های آموزشی برای توانمندسازی حاشیه نشینان تالاب‌ها از دیگر اقداماتی بود که انجام دادیم. ضمن اینکه اجرای 27 برنامه و گام اجرایی در مدیریت زیست بوم تالاب‌های بین المللی استان را با مشارکت بخش خصوصی و دانشگاه‌های کشور در دستور کار قرار دادیم.

کنعانی بیان داشت: رویکردمان در مدیریت و تدوین برنامه احیا، نجات و مدیریت تالاب به دنبال ایجاد حداکثری منافع مشترک دستگاه‌ها در تحقق تکالیف قانونی بوده و تلاش براین است تا با تجمیع برنامه‌های مدیریت سرزمین، تالابی با حداکثر ویژگی‌های زیستی و غنی از زیستمندان داشته باشیم.

وی خاطرنشان کرد: پروژه‌های پیش بینی شده برای احیا و مدیریت تالاب‌های بین المللی منطبق بر برنامه‌های مدیریت زیست بوم و با نگاه مشارکت حداکثری و بهره‌برداری خردمندانه ذینفعان از پهنه تالاب‌های بین المللی استان است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گفت: در طول دوره اجرای برنامه‌های پیش بینی شده و هدف‌گذاری شده، قصد بر این است تا در قالب یک برنامه زمانبندی شده و حداکثر بین 5 تا 7 سال همه ویژگی‌های زیستی و قابلیت‌های بین المللی تالاب‌ها همچنان حفظ شده و ارتقا پیدا کند.