نقش «وقف» در جامعه امروز ایران

به گزارش گلستان ۲۴؛ به نقل از ایسنا، در دومین روز از برگزار سومین همایش خیرماندگار نشست مجازی «مطالعه و ارزیابی تجربه‌های ملی در حوزه حکمرانی امور خیر» ذیل موضوعات «بازاریابی وقف برای ترویج و توسعه فرهنگ وقف»، «مطالعه جامعه‌شناختی عوامل موثر بر مشارکت خیرین در مراکز درمانی خیریه»، «مدل‌سازی عامل بنیان نقش تسهیل‌گرانه نظام حکمرانی در امر خیر به عنوان راه‌کاری برای کاهش اثر تورمی تحریم‌ها در ایران» و «سناریویی بر انجام فعالیت‌های خیرخواهانه» برگزار شد.

بازاریابی وقف برای ترویج و توسعه فرهنگ وقف

در بخش اول این وبینار سعید مسعودی‌پور محقق و نویسنده با ارائه مقاله‌ای در چهارچوب «بازاریابی وقف برای ترویج و توسعه فرهنگ وقف» اظهار کرد: در امر خیریه همیشه یک مبادله بین خیر و نیازمند شکل می‌گیرد و یک فضای روحانی را رقم می‌زند، اما وقف فراتر از کمک مادی است، البته در بازاریابی هم می‌توان به موضوع وقف و امور خیر ورود کرد.

وی ادامه داد: در بازاریابی تنها وقف و امور خیر به پول محصور نمی‌شود بلکه تخصص و دانش هم می‌تواند موضوع وقف باشد. در واقع برای ترویج وقف می‌توان از بازاریابی استفاده کرد، اما وقف‌ها در گذشته اصولا محصور به زمین و ملک بود اما در عصر جدید به دلیل گرانی و تورم بالا آن این امکان فراهم نیست، این در حالی است که مردم دوست دارند در امر خیر شرکت کنند.

این محقق یادآور شد: در بازاریابی نیت‌های مربوط به وقف و امور خیر مهم است، زیرا در بازاریابی شما موظف به ارائه یک محصول هستید، عمده نیت‌های ما در حوزه وقف مربوط به امور مذهبی چون عزاداری‌ها و برگزاری مراسم‌ها در تکایا و مساجد می‌شود، وجود این نیت‌ها خوب است اما در بسیاری از مواقع کافی است و بهتر است که به سمت نیت‌های جدید حرکت کنیم و آن را توسعه دهیم، در واقع باید در مسیری حرکت کنیم که بتوان وقف جدیدی را ایجاد و در بازاریابی آن را ارائه کرد.

مسعودی‌پور تاکید کرد: از این رو نیازمند معرفی وقف‌های جدید به مردم هستیم تا نیازهای اجتماعی مردم برطرف شود، در بازاریابی وقتی یک وقف به درستی صورت بگیرد باعث ترویج فرهنگ وقف و تشویق مردم به سمت نیت‌های جدید می‌شود، البته باید ساز و کارهای وقف جدید ایجاد شود، در حال حاضر با وجود اینکه وقف‌های قدیمی مثل وقف زمین، خانه و ملک امکان‌پذیر نیست باید به سمت وقف‌های خرد و مشارکتی برویم، با کمک‌های خرد مردم می‌توان یک اتفاق بزرگ را رقم زد. در واقع هرآنچه بتوان از آن منافعی کسب کرد باید در جهت وقف حاصل شود.

مطالعه جامعه‌شناختی عوامل موثر بر مشارکت خیرین در مراکز درمانی خیریه

بنابراین گزارش، اشراقی محقق و استاد دانشگاه در ادامه با ارائه مقاله «مطالعه جامعه‌شناختی عوامل موثر بر مشارکت خیرین در مراکز درمانی خیریه» گفت: یکی از مشارکت‌های اجتماعی و حکمرانی خوب حضور مردم و مشارکت‌های آنها است، سازمان‌های خیریه یکی از مراکز حضور مردم و مشارکت آنها به شمار می‌رود، یکی از بخش‌هایی که مردم در آن مشارکت دارند حوزه سلامت است.

وی ادامه داد: حوزه سلامت و ارتقا و خدمات کافی آن می‌تواند در بالا بردن جامعه مطلوب کمک کند، در واقع حضور خیریه‌ها در حوزه سلامت می‌تواند مشکلات این حوزه را برطرف کند.

این محقق یادآور شد: رویکرد جدید نظام سلامت هم حضور همه گروه‌های اجتماعی در نظام سلامت است، در حوزه سلامت هم اعتماد، تعهد تعلق خاطر و مشارکت یک امر مهم است، البته در حوزه سلامت براساس آمارها مشارکت در خدمات داوطلبانه، فرهنگی و اجتماعی بیشتر بوده است.

اشراقی تصریح کرد: البته مشارکت‌های فرهنگی و سپس خدمات پزشکی، پرستاری، مشاوره و جراحی اتفاق مهم در این حوزه است، همچنین پس از این خدمات موضوع ساخت و ساز مراکز درمانی به عنوان یکی از اقدامات مهم مراکز خیریه است.

مدل‌سازی عامل بنیان نقش تسهیل‌گرانه نظام حکمرانی در امر خیر به عنوان راه‌کاری برای کاهش اثر تورمی تحریم‌ها در ایران

در ادامه سعید عبدالحسینی استاد دانشگاه و محقق با ارائه گزارش از مقاله خود با عنوان «مدل‌سازی عامل بنیان نقش تسهیل‌گرانه نظام حکمرانی در امر خیر به عنوان راه‌کاری برای کاهش اثر تورمی تحریم‌ها در ایران» اظهار کرد: در دوران تحریم‌ها دولت در تعامل با خیریه‌ها می‌تواند نقش تسهیل‌گری و غیر تسهیل‌گری را داشته باشد، اگر دولت نقش تسهیل‌گری خود در بخش صدور مجوز، ابزار مالیاتی به خوبی ایفا کند موجب افزایش خیریه‌ها ارتباط خوب آنها با دولت‌ها می‌شود.

وی ادامه داد: ارتباط خوب بین دولت‌ها و خیریه‌ها نیز بسیاری از فشارها را از روی دوش دولت بر می‌دارد و خیریه‌ها می‌توانند براساس این رویه به دهک‌های پایین کمک کنند.

این محقق ابراز کرد: حضور خیریه‌ها در سیستم پیچیده اقتصادی و سخت تحریمی این روزها می‌تواند نابرابرای اقتصادی را بهبود ببخشد. در شرایط تحریم و توزیع ثروت، خیریه‌ها می‌توانند جریان توزیع پول را از دهک‌های بالا به سمت پایین هدایت کنند. بنابراین اگر دولت‌ها تسهیل‌گری درست را در رابطه با خیریه‌ها داشته باشند اثر تورمی تحریم‌ها کاهش پیدا می‌کند.

سناریویی بر انجام فعالیت‌های خیرخواهانه

اکرم حمیدی نصرآباد محقق و استاد دانشگاه در بخش پایانی این وبینار با ارائه مقاله‌ی خود با عنوان «سناریویی بر انجام فعالیت‌های خیرخواهانه» با اشاره به اینکه تعریف عرف از امور خیر ارائه کمک رایگان به دیگران است، گفت: در کار خیر همگان به دنبال رفع فقر مادی، فرهنگی، اجتماعی دیگران هستند که این امر علاوه بر منفعت شخصی می‌تواند به کل جامعه بشری کمک کند.

وی ادامه داد: در تحقیق بنیاد شاهد هستیم که ایران از رتبه ۲۳ جهان در امور خیر در سال ۲۰۱۹ به رتبه ۲۹ نزول پیدا می‌کند، این نشان می‌دهد که ما قدری در امور خیر افول داشته در حالی که براساس تحقیقات جهانی کشور ما به خاطر داشتن ارزش‌های معنوی و اسلامی می‌تواند امور خیر را ارتقا دهد. البته براساس گزارش‌های داخلی در کشور ما طی چندین سال گذشته یک شبکه خیریه به وجود آمده است.

این محقق افزود: در سناریوی فعالیت‌های خیرخواهانه باید به مواردی چون تغییرات جمعیت‌شناختی و مهاجرت، تغییرات تکنولوژی و فناوری اطلاعات، منابع مالی دولت و مردم، حمایت از افراد داوطلب، اتفاقات احتمالی، جذب نخبگان و همکاری با شرکت‌های دولتی توجه کرد، براساس موارد فوق می‌توان سناریوهایی را به ترتیب با عنوان سناریوهای خوشبینانه، بدبینانه، بی‌شگفتی، فاجعه و معجزه تقسیم‌بندی کرد.

حمیدی ادامه داد: در سناریو خوشبینانه همه عوامل در جهت مطلوب حرکت می‌کند و تمام عوامل بالا در امور خیر حاصل خواهد شد، اما در سناریو بدبینانه شش عامل مانع تبدیل نیک‌خواهی به نیکوکاری مالی می‌شود، این عوامل به این ترتیب است «به جای اینکه من، انسانی اخلاقی باشم صرفا انسانی عاطفی باشم، عقیده ندارم که برای بهروزی و خوشی همنوع خودم مهم‌ترین کار، کمک مالی باشد، افراد یا دولت‌ها ممکن است از این کمک‌ها سوء استفاده کنند، به صدقات موسساتی که فقرزدایی می‌کنند اعتماد ندارم، در جامعه ما چون به اندازه کافی کمک مالی صورت می‌گیرد نیاز به کمک اندک من نیست، چون آینده مبهم است من چرا چیزی را که پس‌انداز کرده‌ام به فقرا بدهم؟».

وی بیان کرد: در سناریوی بی‌شگفتی عوامل پیشران بدون تغییر روند معمول خود را ادامه می‌دهند و هرگونه تغییرات نقش چندانی ندارد. در سناریوی فاجعه فعالیت‌های خیرخواهانه به طور کامل متوقف شده و مردم به موسسات اعتماد نمی‌کنند. در سناریوی معجزه نیز فعالیت‌های خیرخواهانه به طرز شگفت‌انگیزی در داخل و خارج از کشور گسترش می‌یابد و دولت در قالب‌های بسته‌های حمایتی در کاهش فقر و فاصله طبقاتی با کنترل نرخ تورم، قدرت خرید و مشارکت مردم را افزایش خواهد داد و مردم نیز کمک‌های خالصانه‌ای خواهند کرد و جایگاه اول در شاخص نیکوکاری را بدست می‌آورند.

حمیدی در ادامه تصریح کرد: براساس آنچه گفته شد تدوین سناریو منجر به خلق فضای بررسی احتمال آینده‌های ممکن می‌شود که پابرجایی سیاست‌ها را در برابر طیفی از چالش‌های آینده می‌آزماید. با شناخت پیشران‌ها و سناریوهای احتمالی می‌توان مانع از غافلگیری و برنامه‌ریزی به منظور آینده مطلوب و هدف‌دار در هدایت فعالیت‌های خیرخواهانه شد.