کدام وحدت ، کدام ائتلاف ؟

به گزارش گلستان ۲۴؛ به نقل از گلستان ما ؛ محمد دیلم کتولی نویسنده و فعال رسانه ای استان گلستان در قسمت نخست « تعریف مفهومی و نظری وحدت و ائتلاف » که برای سایت گلستان ما ارسال شد ، نوشت :

رصد فضای رسانه ای و سیاسی کشور و پیگیری اظهارنظرهای صورت گرفته در زمینه انتخابات پیش‌رو ،نشان از تلاش ها و رایزنی هایی دارد که در راستای دستیابی به رویکرد و راهبرد انتخاباتی واحد در هریک از اردوگاه های سیاسی در حال انجام است.

به نظر می رسد رونق گرفتن دید و بازدیدها و تشکیل جلسات میان جناحی اخیر از جمله گام هایی است که در این جهت یعنی« شکل گیری ائتلاف های سیاسی »  برداشته می شود.

پیش از پرداختن به محیط و فضای سیاسی و ورود به مصادیق ، به تعریف مفهومی می پردازیم ، ائتلاف،از جمله مفاهیم و واژه های سیاسی است که هر روز در خبرهای سیاسی و بین المللی رسانه ها یا در سخنان سیاستمداران و فعالان سیاسی تکرار می شود.

لغت نامه دهخدا در صفحه ۳۱۶۵ جلد سوم معنای لغوی واژه «ائتلاف»(‌ alliance) را «مجتمع گردیدن، با همدیگر الفت گرفتن و پیوسته شدن»ذکر کرده است. از نظر اصطلاحی درعرصه سیاست نیز ائتلاف توافقی میان دو یاچند طرف برای حمایت از یکدیگر به منظور پیشبرد منافع متقابل است.

ائتلاف ها دارای اشکال مختلفی همچون دو جانبه و چند جانبه، سری و علنی، ساده یا دارای سازمان پیچیده؛ و کوتاه مدت یا درازمدت می باشند.

مصادیق ائتلاف در عرصه سیاست داخلی کشورها را می توان در انتخابات  گوناگون پارلمانی یا ریاست جمهوری مشاهده کرد.در بسیاری از این انتخابات  معمولا دو یا چند حزب که در یک جناح فکری قرار دارند برای کسب قدرت و پیروزی بر رقبا دست به ائتلاف می زنند.

از ائتلاف و اجماع عموماً به عنوان« راهی برای رسیدن به نامزد واحد» نام می برند اما آنچه در واقعیت رخ می دهد ناکامی است. ائتلاف، اصطلاحی در دنیای سیاست با سازوکار مخصوص به خود است ، اما در نوع بومی سازی شده ( ایرانیزه شده )به «جمع شدن بزرگان» تقلیل می یابد و در واقع آنچه ما در ایران شاهدش هستیم قرابت و نزدیکی چندانی با معنای مرسوم ائتلاف سیاسی ندارد و بیشتر یک جور اشتراک لفظی است و کارکرد واقعی یک ائتلاف را ندارد .

شفافیت مرزها عنصر اساسی و حیاتی برای ائتلاف است که اگر تعریف دقیقی از منافع خط مشی ها و مرزها و برنامه ها وجود نداشته باشد ، طرفین بر چه مبنایی به ائتلاف خواهند رسید.

عنصر دوم عقلانیت برای شناخت بیشتر و بهتر منافع خود و شریک آینده خود است و سوم اینکه بر سر چه چیزی و برای چه ائتلاف صورت می گیرد .

یکی از دلایل شکست ائتلاف ها در ایران اینست که نگاه حزبی وجود ندارد و بیشتر شخصیت محور و نهاد محور است ، یعنی به جای توجه به احزاب ، به خود پارلمان و افرادش و در انتخابات ریاست جمهوری، به ضرورت ائتلاف بر شخص خاصی بنابر ضرورت خاصی تأکید می شود .

در حالی که در نگاه حزبی ، احزابی مشخص با ایدئولوژی (نگرش های مختلف حزبی تعریف شده) و برنامه‌های مشخص و با نسبت سهمیه مشخص در یک ائتلاف حضور می یابند .‌

یکی از موارد مهم در ائتلاف ، نحوه شکل دهی ساختار قدرت پس از« استقرار دولت ائتلافی »است ، اینکه حزب x در ساختار ، چه وزارتخانه هایی در دست دارد و حزب y چه وزارتخانه ای و به نوعی سهم هر حزب در ساخت قدرت مشخص می شود .

اما در ائتلاف های بومی سازی شده ایرانی بدلیل وجود یک نوع عدم شفافیت ، احزاب و جریانات سیاسی ائتلاف کننده سهم نمی خواهند و بعضاً اعلام می کنند که « برای خدا کار می کنیم پس سهم خواهی معنا ندارد » نتیجه این نوع ائتلاف این می شود که هیچ یک از طرفین حاضر نیست به نفع دیگری کنار برود. یعنی ائتلافی کرده اند، بدون خروجی و خودشان در آن مانده اند و مردم منتظر هستند که چه تصمیمی می گیرند.

یکی دیگر از موارد مهم در ائتلاف ، نحوه ی کناره گیری افراد از ائتلاف به نفع شخص دیگری است بدون آنکه دلیل آن برای مردم توضیح داده شود ، اینکه گاهی در این ائتلاف ها گفته می شود که فلان شخص به نفع دیگری کنار رفت که مشخص نیست در ازای چه چیزی کنار رفته؟ و یا کناره گیری چه علت بوده است؟

یا شکسته نفسی ای در کار بوده یا به خاطر مصلحت نظام ! که البته بنابر اصول و قواعد سیاسی اصل پذیرفته شده ای نیست .

نکته مهم دیگر در ائتلاف های بومی سازی شده ایرانی این است که گاهی یک فرد عضو دو ائتلاف می شود که نشان دهنده عدم شفافیت مواضع و عملکرد احزاب و جریانات سیاسی است .

در علوم سیاسی اصطلاحی با عنوان«شناکردن» وجود دارد که به فردی اطلاق می شود که از حزبی به حزب نزدیک به خود می رود اما در نوع بومی سازی شده ایرانی( بدلیل عدم وجود خط مشی مشخص) گاهی این رفت و آمد ها به احزاب و جریانات رقیب صورت می گیرد .

مورد نهایی در مورد ائتلاف این است که مشخص شود « وزن گروه های سیاسی قبل از ائتلاف »چه میزان است و افراد و جریاناتی که دست به ائتلاف می زنند چه وزن و پایگاهی در جامعه دارند و بنابر همان« وزن اجتماعی »از سهمیه درخوری در ساخت قدرت بهره مند باشند. این « وزن کشی قبل از ائتلاف » در واقع کار را آنچنان برای مؤتلفین راحت می کند که پس از کسب آرای مردم هیچگونه ادعای ناجوانمردی یا تار و مار کردن دوستان و مسائلی نظیر آن معنا و مفهومی پیدا نمی کند .

اکثر اختلافات بین رجال سیاسی از آنجا نشأت می‌گیرد که کسانی که بیشترین سهم را در به قدرت رساندن یک فرد داشته اند ، بیشترین ضربه را هم از همان فرد خورنده اند .

نگارنده برای تمامی موارد یاد شده مصادیق عینی در انتخابات گذشته دارد ، اما چون بنا دارد در این قسمت فقط به مباحث تئوریک« ائتلاف » بپردازد از بیان آن خودداری نموده است .

نتیجه گیری :

« ائتلاف »از جمله مفاهیم و واژه های سیاسی است که هر روز در خبرهای سیاسی و بین المللی رسانه ها یا در سخنان سیاستمداران و فعالان سیاسی تکرار می شود.

از ائتلاف و اجماع عموماً به عنوان« راهی برای رسیدن به نامزد واحد »نام می برند. ائتلاف اشکال و وجوه مختلفی دارد که درعرصه سیاست« ائتلاف » توافقی میان دو یاچند طرف برای حمایت از یکدیگر به منظور پیشبرد منافع متقابل است.

ائتلاف در نوع بومی سازی شده( ایرانیزه شده) به «جمع شدن بزرگان» تقلیل می یافته و آنچه ما در ایران شاهدش هستیم ، بیشتر یک جور اشتراک لفظی است و کارکرد واقعی یک ائتلاف را ندارد .

« ائتلاف » دارای عناصر شکل دهنده و وجوه مختلفی است که به اختصار بیان گردید .

انشاءالله در قسمت بعدی به« تبیین شرایط و وزن احزاب و جریانات سیاسی در ائتلاف های صورت گرفته برای انتخابات پیش رو» پرداخته و« شرایط محیطی و ساختار سیاسی _ اجتماعی این ائتلاف ها» را به تفصیل بیان نموده و فضای شفافی برای مردم بزرگ ایران در انتخاب « رئیس جمهور آینده » ترسیم خواهیم نمود .