آداب شب قدر در سیرۀ نبوی و فاطمی (س) / سه فضیلت لیلة القدر در روایات

به گزارش گلستان ۲۴؛ به نقل از باشگاه خبرنگاران پویا، شب قدر از پر فضیلت‌ترین ایام سال است که در دل بهترین ایام سال یعنی ماه مبارک رمضان قرار دارد. امام صادق ‌علیه السلام فرمود «قَلبُ شَهرِ رَمَضانَ لَیلَةُ القَدرِ؛ قلب ماه رمضان، شب قدر است.» بر اساس سورۀ قدر و احادیث ذیل آن، خداوند در هر سال امور خلایق و امور عالم را از مجرای امام عصر (عج) و در راستای برنامۀ اصلی خویش که همان برپایی امر ظهور است، مقدر و به تَبع آن تحولاتی را در عالم ایجاد می‌کند. یعقوب بن یزید با اسنادی از ابن بن بکیر از امام صادق علیه‌السلام نقل کرده است که فرمود «در شب قدر هر آنچه در آن سال تا مانند آن در سال آینده می‌خواهد بشود همچون شرّ یا خیر یا مرگ یا زندگی یا باران مقدر می‌شود؛ إِنَّ لَیْلَةَ الْقَدْرِ یُکْتَبُ مَا یَکُونُ مِنْهَا فِی السَّنَةِ إِلَى مِثْلِهَا مِنْ خَیْرٍ أَوْ شَرٍّ أَوْ مَوْتٍ أَوْ حَیَاةٍ أَوْ مَطَرٍ وَ یُکْتَبُ فِیهَا». از این جهت احیای این شب از مهم‌ترین تأکیدات معصومین علیهم‌السلام است.

رسول خدا صلی ‌الله‌ علیه‌ و‌ آله دربارۀ اهمیت احیای این شب فرمود «مَنْ اَحْیا لَیْلَةَ الْقَدْرِ حُوِّلَ عَنْهُ الْعَذابُ اِلَى السَّنَةِ الْقابِلَةِ؛ هرکه شب قدر را زنده بدارد، عذاب تا سال آینده از او روى می‌گرداند»و نیز می‌فرمود «مَن قامَ لَیلَةَ القَدرِ إیماناً وَ احتِساباً ، غُفِرلَهُ ما تَقَدَّمَ مِن ذَنبِهِ؛ هرکه از روی ایمان و برای رسیدن به ثواب الهی، شب قدر را به عبادت بگذراند، گناهان گذشته‌‌اش آمرزیده می‌شود.»

خود آن حضرت اهتمامی جدی در پاسداشت شب‌های قدر داشتند. امیرالمؤمنین علیه‌السلام دربارۀ سلوک رفتاری رسول الله (ص) در این شب‌ها فرمود «أنَّ رَسُولَ اللّهِ کانَ یَطْوى فِراشَهُ وَ یَشُدُّ مِئْزَرَهُ فِى الْعَشْرِ الاْءَواخِرِ مِنْ شَهْرِ رَمَضانَ وَ کانَ یُوقِظُ أَهْلَهُ لَیْلَةَ ثَلاثٍ وَ عِشْرینَ وَ کانَ یَرُشُّ وُجُوهَ النِّیامِ بِالْماءِ فى تِلْکَ اللَّیْلَةِ؛ [این چنین] بود که رخت‌‌خواب خویش را جمع می‌کرد و کمر [همّت براى عبادت] را در دهه آخر از ماه رمضان محکم می‌بست و همیشه این گونه بود که اهل و عیالش را در شب بیست و سوم بیدار نگه می‌داشت و روى خواب رفتگان در آن شب آب می‌پاشید تا از درک شب قدر، و درک شب زنده‌‌دارى محروم نشوند.»

همچنین نقل است حضرت زهرا (س) به دلیل اهمیت این شب، در روز بچه‌ها را می‌خوابانید تا کاملاً استراحت کنند و غذای کمتری به آنان می‌داد تا بدین گونه زمینه و موقعیت بهتر و مطلوب‌تری از نظر جسمی و روحی برای شب زنده‌داری داشته باشند. ایشان به حدی در این کار جدی و قاطع بود که امیرالمؤمنین(ع) در این باره می‌فرمود: «فاطمه (س) نمى‌گذاشت کسى از اهل خانه در شب‌هاى قدر به خواب رود به آنان غذاى کم مى‌داد و از روز قبل براى احیاى شب قدر آماده مى‌شد و مى‌فرمود: محروم کسى است که از برکات این شب محروم باشد؛ وَ کَانَتْ فَاطِمَةُ ع لَا تَدَعُ أَحَداً مِنْ أَهْلِهَا یَنَامُ‌ تِلْکَ‌ اللَّیْلَةَ وَ تُدَاوِیهِمْ بِقِلَّةِ الطَّعَامِ وَ تَتَأَهَّبُ لَهَا مِنَ النَّهَارِ وَ تَقُولُ مَحْرُومٌ مَنْ حُرِمَ خَیْرَهَا.» (مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‌7، ص470)