احیای خلیج گرگان؛ مطالبه گلستانی‌ها از دولت سیزدهم
احیای خلیج گرگان یکی از مهمترین مطالبات اهالی گلستان از دولت منتخب است تا با تلفیق آب و اراده علاوه بر حیات دوباره این زیستگاه ارزشمند، اقتصاد ساحل‌نشینان نیز شکوفا شده و از تبدیل شدن این پهنه آبی به کانون ایجاد ریزگرد و عذابی عظیم برای استان جلوگیری کنند.
به گزارش گلستان ۲۴؛ به نقل از ایرنا، گلستان با ظاهری سر سبز و دامنی از جنگل های هیرکانی مشکلات ریشه ای بسیاری دارد که سالهاست اهالی زحمتکش این خطه از کشور را به تنگ آورده است .
اگر مشکل بیکاری و دغدغه های معیشتی ، پایین بودن سرانه های بهداشت و درمان و حمایت ناکافی از زراعت را چالش همگانی استان های شمالی تلقی کنیم گلستان رنج کهنه و عظیم دیگری بر دل دارد و آن افول حیات خلیج گرگان است.
روزگار خلیج گرگان این روزها سخت می گذرد و کارشناس از خشک شدن ۲۷ درصد مساحت خلیج گرگان در سال‌های اخیر می گویند.
سال‌های گذشته خلیج گرگان حدود ۴۰۰ کیلومتر مربع وسعت داشت که طی سال های اخیر بیش از ۱۰۰ کیلومتر مربع از مساحت آن خشک شده و هشدارهای طبیعت بیانگر آن است که گویا این پهنه پربرکت می خواهد در شمایل یک غول خفته بیدار شود.
پسروی شدید و محسوس آب در سواحل، فراگیری و چنگ جلبک‌ها در اندک پهنه آبی باقی مانده، انتشار بوی بد و در ماه های اخیر هم پس‌زدن جزیره آکاز بیانگر آن است که فریاد خلیج گرگان به جایی نرسیده است.
هرچند در اظهارات مدیران دولت یازدهم و دوازدهم به مقوله خلیج گرگان و احیای آن توجه شده اما شرایط سخت تحریم و فشار اقتصادی به کشور اجازه نداد که اعتبار خاصی برای علاج بخشی آن اختصاص یابد تا این‌که در سال ۱۴۰۰ اعتباری ویژه برای آن در نظر گرفته شد اما با توجه به زمان اندک باقیمانده تا پایان عمر دولت روحانی، امیدی به چاره گشایی این گره عظیم نیست.
دولت منتخب باید تلاش کند تا علاوه بر احصای نظرات کارشناسان اهل فن ، بودجه ای کافی برای این چالش اختصاص دهد زیرا زندگی اجتماعی حدود ۲ میلیون نفر از اهالی گلستان متاثر از تحولات این زیستگاه آبی است.
رییس پژوهشکده علوم جوی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی معتقد است: مدل‌سازی انجام شده نشان می‌دهد که خلیج گرگان در صورت خشک شدن می تواند به عنوان یک منبع گرد و غبار محسوب شده و غلظت قابل ملاحظه ای داشته باشد.
پروین غفاریان اظهار داشت: گرد و غبار ناشی از خشک شدن خلیج گرگان می تواند حدود هزار میکروگرم از هوای خشک را تا سطح بالای جوی منتقل کند که اگر هفت متر بر ثانیه باشد این گرد و غبار محدوده ای تا وسعت ۵۰ کیلومتر را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
وی گفت : برخی افراد کم کاری در نقش آفرینی سدهای گلستان را از عوامل مواجه شدن خلیج گرگان با خشکسالی می‌دانند در حالی که این حرف مبنای کارشناسی ندارد.
وی اظهار داشت: تنها سد گلستان که به حوزه آبریز خلیج گرگان منتهی می شود، سد نومل است که فقط هفت میلیون متر مکعب ظرفیت دارد در حالی که خلیج گرگان برای احیا و نجات از خشکسالی نیازمند حداقل یک میلیارد مترمکعب آب است.
به گفته وی؛ همچنین دما نقش بسزایی در کاهش تراز آب خزر و خشک شدن خلیج گرگان دارد به طوری که سالانه شاهد افزایش ۲ صدم درجه دمای بیشینه در منطقه هستیم و این نشان می دهد که روند افزایش تصادفی نیست بلکه به دلیل برخی عوامل از جمله افزایش شهرنشینی و بخش زیادی به علت تغییر اقلیم است.
کارشناس مرکز اقیانوس شناسی دریای خزر هم رسوب گذاری را یکی دیگر از چالش های فراروی خلیج گرگان دانست و گفت: اگر دبی آب رودخانه‌های منتهی به خلیج گرگان را ۱۵۰ میلی‌گرم در نظر بگیریم، سالانه ۱۰۰ هزار تن رسوب از طریق گرگان‌رود و حدود ۴۰ هزار تن از طریق رودخانه قره‌سو وارد خلیج گرگان می‌شود که در زمان بارش های شدید و سیلاب، این رقم بیشتر خواهد بود.
به ازای یک سانتی متر کاهش سطح تراز آب دریای خزر حدود یک کیلومتر مربع از وسعت خلیج گرگان کاهش یافته و با افزایش رو به رشد گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی و در نتیجه کاهش سطح تراز آب دریا لزوم پایش مستمر سطح دریای خزر و خلیج گرگان بیشتر می شود.
معاون پیشین هماهنگی امور عمرانی استاندار گلستان گفت: برای علاج بخشی خلیج گرگان با همکاری مرکز اقیانوس شناسی مطالعات جامعی در ۶۸ هزار و ۸۰۰ هکتار از تالاب میانکاله انجام گرفت.
میرمحمد غراوی اظهار داشت: خلیج گرگان در حال خشک شدن است و این امر علاوه بر کمیت بر کیفیت آب هم تاثیر گذاشته و مشکلات زیادی را برای پرندگان و آبزیان ایجاد کرده است.
وی افزود: در ۲ سال گذشته حدود ۵۰ هزار پرنده مهاجر بر اثر بوتولیسم در خلیج تلف شدند و اگر چاره‌ای برای پهنه آبی نشود، اثرات غیرقابل جبرانی را در پی خواهد داشت.
غراوی بیان کرد: در گذشته مصوب شده بود که از دریا آب به سمت خلیج پمپاژ و یا از کانال‌های خزینی و چپاقلی آب منتقل شود اما این امر محقق نشد.
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار گلستان اضافه کرد: بر اساس ارزیابی مرکز اقیانوس شناسی و مطالعات علوم دریایی مطالعات جامعی احیا خلیج گرگان به هشت هزار و ۹۶۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد.
وی همچنین به ورود فاضلاب شهری و صنعتی به خلیج اشاره کرد و گفت: باید تصفیه خانه‌های صنعتی ایجاد شود و از ورود فاضلاب به خلیج جلوگیری کرد علاوه بر آن کانال‌های چپاقلی و خزینی و آشوراده باید لایروبی شده تا بتواند آب و اکسیژن لازم خلیج را تأمین کنند.
عبدالجلال ایری نماینده مردم غرب گلستان در مجلس شورای اسلامی هم گفت: احیای خلیج گرگان مطالبه عموم مردم بوده و اگر اتفاق نیفتد فاجعه زیست محیطی ایجاد شده و شهرهای اطراف تحت تأثیر آن قرار می گیرد.
کارشناسان تغییر اقلیم و گرمایش جهانی، برداشت بی‌رویه از سفره‌های آبی اطراف خلیج، کاهش بارندگی و افزایش تبخیر را به عنوان مهمترین دلایل خشک شدن خلیج گرگان مطرح می کنند.
بسته شدن دهانه خلیج گرگان باعث می شود این پهنه آبی به سرعت خشک شود زیرا میزان تبخیر ۲ برابر بیشتر از میزان بارش است و آبدهی رودخانه های ورودی به خلیج گرگان حتی در شرایط طبیعی آن قدر نیست که بتواند کمبود آب آن را جبران کند.
تعلل در یافتن راه چاره مانند بازگشایی دالان تبادل آب با دریای خزر، سرعت نابودی این ذخیرگاه ارزشمند را بیشتر خواهد کرد.
ثبت خلیج گرگان در سال ۱۳۵۴ به همراه تالاب میانکاله و لپو زاغمرز در استان مازندران به عنوان نخستین مجموعه تالاب بین‌المللی جهان در فهرست تالاب‌های کنوانسیون رامسر ثابت کرد این خلیج و نواحی اطراف آن یک مجموعه ارزشمند زیست محیطی است که علاوه بر حفظ چرخه زیست دریای خزر در معیشت جوامع محلی اثرگذاری مستقیم دارد.
خلیج گرگان با کارکرد اقتصادی و اکولوژیکی در تکثیر آبزیان، ماهیان استخوانی و غضروفی، جذب پرندگان مهاجر و حفظ چرخه زیست دریای خزر دارای اهمیت بوده و در معیشت جوامع محلی نیز اثرگذاری مستقیم و نقش مهمی دارد.
خلیج گرگان یکی از بزرگترین مخازن آب شیرین متصل به دریای خزر نیز هست و تداوم زندگی بسیاری از جانداران در بزرگترین دریاچه زمین به اتصال آن با دریا وابسته است.
این پهنه آبی از لحاظ موقعیت جغرافیایی در جنوب شرقی دریای خزر و حوزه شهرستان های بندرترکمن، بندرگز، نوکنده و بهشهر از ۶۰ کیلومتر طول و حداکثر ۱۲ کیلومتر عرض برخوردار بوده و دارای امتداد شرقی - غربی است.
ارسال نظر