احداث موزه در ساختمان گمرک بندرگز

به گزارش گلستان ۲۴؛ به نقل از همشهری آنلاین، بندرگز شهری کوچک و ساحلی در شمال گلستان، که خلاف آنچه امروز در سیمای شهر دیده می شود، روزگار پرشکوه تاریخی داشته است. به ویژه در تاریخ معاصر، این بندر کوچک، نقش اقتصادی قابل توجهی در عصر قاجار و پهلوی ایفا کرده است. اما اکنون از روزگار رونق بندر، تنها چند سازه و بنا باقی مانده است و خاطره‌هایی دور در ذهن نسلی از اهالی که روزگار پیری را می‌گذرانند. قدیمی ترها هم که جهان را با همه روزهای و بد خوبش ترک گفته‌ و به دیار باقی رفته‌اند.

ساختمان نیم فروریخته گمرک بندرگز پس از سال ها متروک ماندن سال گذشته مورد مرمت قرار گرفت و این بار، خبر خوشی در مورد آن شنیده می‌شود. مدیر کل موزه‌ها و اموال منقول وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور اینک از احداث موزه در ساختمان گمرک خبر می‌دهد.  

محمدرضا کارگر می‌گوید:  گمرک بندر گز ساختمانی بسیار باارزش و بخشی از تاریخ، هویت و پیشینه منطقه است و احیای آن در راستای اهداف فرهنگی با تلاش و پیگیری‌های اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان گلستان و همچنین مطالبه‌گری مردم شریف شهرستان در دستور کار قرارگرفته است. او ادامه می‌دهد: وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برای احیای ساختمان گمرک بندرگز برنامه‌ریزی و اعتبارات را در نظر گرفته است و امیدواریم در سال جاری بحث محتوایی این مکان با رویکرد جمع‌آوری اسناد و مدارک در راستای معرفی گذشته و افتخارات منطقه اجرایی شود.

کارگر اضافه می‌کند: به مردم شریف شهرستان بندرگز قول می‌دهیم که تمام اعتبارات مورد نیاز برای جمع‌آوری محتوا و اسناد و مدارک موزه، طبق برنامه‌ریزی‌ها در سال جاری تأمین و این موزه به‌عنوان اولین موزه شهرستان قطعاً تا سال آینده بهره‌برداری شود. باید محتوایی مناسب و قوی برای موزه بندر گز جمع‌آوری شود تا منعکس‌کننده مستندات مربوط به گذشته و تاریخ منطقه باشد؛ شاید نیاز باشد تا تاریخ شفاهی منطقه تدوین‌شده و تولید محتوای مناسب برای این موزه صورت گیرد.

بندرگز علاوه بر این موزه مجموعه‌هایی از خانه‌های تاریخی را در مرکز شهر جای داده است که دارای ویژگی‌های منحصر بفردی از سیاق و سبک خانه‌های بی پیرایه ساحلی خزر است. از سویی از بنای فانوس دریایی مشهور شهر جز یک نام، چیزی نمانده است. ساختمان ژاندارمری سابق هم متروکه در بخش مرکزی رها شده است. اما نکته‌ای که شاید هر مخاطبی را شگفت زده کند این است که کمتر کسی از نسل جوان شهر، میراث معماری شهر را می‌شناسند. در کوچه پس کوچه‌های شهر، کمتر کسی را پیدا می‌کنید که بتواند شما را به محل ساختمان گمرک یا ابنیه تاریخی راهنمایی کند. موضوعی که شاید با ایجاد  موزه و تاریخ شفاهی شهر، شرایط بهتری پیدا کند.

زینب کریمی کارشناس مرمت و احیای بافت‌های تاریخی در این باره می‌گوید: متاسفانه تاریخ معاصر گلستان، بخشی از تاریخ است که پژوهشی بر آن صورت نگرفته. بهترین منابع ما در این زمینه کتاب‌های مورخ عزیز، دکتراسدالله معطوفی است. اما به نظر می‌رسد اداره کل میراث، هیچ اقدامی حتی برای شناسایی دقیق تاریخ معماری و تاریخ شفاهی این منطقه انجام نداده است.  

او ادامه می‌دهد: بندرگز نه فقط یک پایگاه اقتصادی، بلکه یک پایگاه فرهنگی بود. می‌دانیم که در دوره پهلوی اول از بسیاری از شهرها و روستاهای اطراف فرزندانشان را برای تحصیل به این شهر می‌فرستادند. شرایط فرهنگی و اجتماعی‌اش به شکلی بود که حتی خانواده‌هایی که تمایل داشتند دخترانشان به مدرسه بروند هم آنها را نزد خویشان به بندرگز می‌فرستادند. جای تاسف است که امروز کمتر نشانی از این همه میراث فرهنگی مادی و معنوی در شهر باقی مانده است. امیدوارم ذیل پروژه‌هایی که در احداث موزه تعریف می شود، واکاوی و مطالعه عمیقی هم بر همه ابعاد میراث این شهر انجام شود.

کریمی همچنین می‌گوید: برای بندرگز باید نقش‌های زیادی در تاریخ ایران قائل شد. این بندر یکی از اصلی‌ترین مراکز تبادل با روسیه و حوزه قفقاز بود. چه در امور تجاری و چه در امور نظامی. امیدوارم همه این موارد به عنوان پروژه‌های پیوست به طرح احداث موزه الحاق شود.