آب‌شیرین‌کن‌ها، گزینه‌ای برای گذر گلستان از بحران کم‌آبی
کاهش بارش‌ها و افت سطح آب سفره‌های زیرزمینی زنگ خطر کم‌آبی را در گلستان به صدا درآورده است، هنوز راهی برای حل دائمی آن پیدا نشده و شاید چاره قطعی این مشکل، شیرین‌کردن آب دریای خزر باشد.
به گزارش گلستان ۲۴؛ تصور کم‌آبی یا وقوع خشک‌سالی در استان شمالی گلستان، شاید برای ساکنان نواحی خشک و کم‌باران کشور سخت باشد، اما واقعیت این است که دوسوم مساحت حدود ۲۱هزار کیلومترمربعی این استان را نواحی خشک و بیابانی تشکیل می‌دهد و حیات و معاش مردمان آن به‌شدت وابسته به نزولات آسمانی است. در حقیقت، دست‌و‌پنجه نرم‌کردن استان گلستان با کم‌آبی، داستان دنباله‌دار سال‌های اخیر این استان شمالی است که با وجود بهره‌مندی از رودخانه‌ها و منابع آبی سطحی و زیرزمینی متعدد، هنوز راهی برای حل دائمی آن پیدا نشده و شاید چاره قطعی این مشکل، شیرین‌کردن آب دریای خزر باشد.
می‌توان گفت اگر تا چند سال قبل کارشناسان به ساکنان استان گلستان نسبت به وقوع خشک‌سالی هشدار می‌دادند، مورد توجه کسی قرار نمی‌گرفت، اما کاهش چشمگیر بارش‌ها، افزایش دما و تبخیر و کاهش منابع آبی پشت سدها و آبخوان‌های زیرزمینی نشان می‌دهد که این دغدغه، واقعیتی عینی است که گذر از آن، به راه‌های جدید مبتکرانه نیاز دارد.
خشک‌سالی، مهمان ۳۰سال آینده استان گلستان
استان گلستان جزو چهار استان نخست در بحث خشک‌سالی است و به گفته کارشناسان، براساس نقشه‌های ماهواره‌ای، این پدیده مهمان ۳۰سال آینده استان خواهد بود؛ هرچند برای عبور از خشک‌سالی امسال، توجه و عمل به مشارکت در مدیریت مصرف ضروری محسوب می‌شود، اما چالش اصلی، دسترسی به منابع آب کافی و مطمئن است.
بر اساس آمار شرکت آب منطقه‌ای استان گلستان، افزون‌بر ۳۸هزار حلقه چاه مجاز و غیرمجاز، یک‌میلیارد و ۲۰۰میلیون مترمکعب آب منابع زیرزمینی استان را برای مصارف کشاورزی و شرب برداشت می‌کنند. اگرچه در شرایط معمول برای دست‌یابی به منابع آبی، روش‌هایی همچون حفر چاه‌های عمیق یا احداث سازه‌های آبی مورد استقبال و توجه قرار می‌گیرد، اما این روش‌ها در دوره استقرار خشک‌سالی، کارآیی ندارند و باید به راه‌های دیگری همچون استفاده از منابع آبی لب‌شور یا شور اندیشید.
در این راستا، بهره‌مندی از ۱۰۰کیلومتر ساحل، دسترسی راحت به دریای خزر و خلیج گرگان، وجود دوهزار و ۷۰۰کیلومتر رودخانه از جمله اترک سفلی، گرگان‌رود، قره‌سو، نکارود علیا و حوزه خلیج گرگان (شامل ۴۴سرشاخه اصلی در پنج حوضه آبریز) و از همه مهم‌تر دسترسی به آب‌های لب‌شور در عمق‌های کم مناطق ساحلی و جلگه‌ای مانند بندرترکمن، گمیشان، بندرگز، کردکوی، آق‌قلا و حتی علی‌آباد و گرگان سبب شده است ایجاد واحدهای آب‌شیرین‌کن در گلستان امری منطقی و اقتصادی تلقی شود.
در این بین نمک‌زدایی و شیرین‌سازی آب‌های لب‌شور از جمله سیاست‌های موفق وزارت نیرو در هشت‌سال گذشته برای تأمین آب شرب و مورد نیاز صنایع کشور بوده که ثمرات بسیاری برای مردم نیز به‌همراه داشت.
گفتنی است در استان‌های جنوبی، آب خام اولیه از طریق خطوط انتقال به واحدهای آب‌شیرین‌کن منتقل و بخشی زیادی از هزینه برای انتقال صرف می‌شود، اما شرایط توپوگرافی گلستان به‌نحوی است که نیازی به صرف هزینه گزاف انتقال آب ندارد و این موضوع، سرمایه‌گذاری در بخش احداث آب‌شیرین‌کن را به مراتب اقتصادی‌تر از مناطق مرکزی و جنوبی کشور می‌کند.
در این بین، به‌صرفه‌بودن این فناوری جدید در استان گلستان نسبت به سایر مناطق مشهودتر است و در این شرایط، سرمایه‌گذاران بیش‌تری تمایل به ورود به این حوزه دارند. در این بین، بندرترکمن یکی از شهرهای ساحلی استان است که یک واحد آب‌شیرین‌کن در آن احداث شده.
آب تولیدی آب‌شیرین‌کن بندر ترکمن، گوارا و قابل استفاده است
در همین ارتباط، یکی از شهروندان بندر ترکمن در خصوص اثرات احداث واحد آب‌شیرین‌کن در این بندر به ایرنا گفت: قبل از بهره‌برداری از این مجتمع، مشکل بی‌آبی در بندر ترکمن محسوس بود و ساعات زیادی در روز با آن دست به گریبان بودیم.
محمد دردی آتابای افزود: شاید این آب در قیاس با آب برخی چشمه‌سارها و مناطق جنگلی، کیفیت پایین‌تری داشته باشد، اما با وجود این، گوارا و قابل استفاده است.
حل معضل بی‌آبی با احداث آب‌شیرین‌کن
فرماندار شهرستان ترکمن نیز گفت: با تزریق آب تولیدی به شبکه انتقال آب شرب بندر ترکمن، مشکل بی‌آبی بخشی بزرگی از شهر و چند روستا برطرف شده است.
سیدصادق شیرنگی اظهار کرد: این واحد با استفاده از توان و سرمایه بخش خصوصی راه‌اندازی شده و دولت آب تولید شده را به‌صورت تضمینی خریداری می‌کند.
وی عنوان کرد: این آب‌شیرین‌کن، روزانه ۹هزار مترمکعب آب خام لب‌شور را از طریق چاه‌های احداث شده در پیرامون هسته تصفیه دریافت و هفت‌هزار و ۵۰۰مترمکعب آب شیرین به شبکه آب شرب منطقه تزریق می‌کند و بقیه پساب خروجی این واحد راهی دریای خزر می‌شود.
کاهش 33درصدی بارش‌ها در گلستان
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای گلستان نیز گفت: تقاضای شیرین‌سازی آب دریا برای تأمین نیازهای شرب و سایر مصارف انجام شده و در مراحل نهایی صدور مجوز است.
سیدمحسن حسینی افزود: صدور مجوز نهایی شیرین‌سازی آب دریا نیاز به موافقت سازمان محیط‌زیست دارد و این سازمان بخش زیادی از مجوزهای لازم را صادر کرده است.
به گفته وی، یکی از روش‌های برداشت آب از دریا، نصب تأسیسات در داخل دریا در فاصله و عمق مناسب است که برای شرب از این روش استفاده می‌شود. روش دوم هم احداث کانال از دریا به داخل استان مانند کانال مجتمع میگوی کنونی، البته با طول و عرض بیش‌تر است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای گلستان ادامه داد: نیاز به شیرین‌سازی آب دریا در گلستان برای بخش‌های شرب و صنایع موجود در منطقه آزاد اینچه‌برون، آبزی‌پروری (پرورش میگو و ماهیان خاویاری) و پرورش گیاهان شورپسند در شمال‌غرب استان است.
حسینی همچنین در خصوص آخرین وضعیت منابع آب استان اظهار کرد: بر اساس بررسی وضعیت ایستگاه‌های شبکه سنجش منابع آب استان در حوزه باران‌سنجی، بارندگی از ابتدای سال آبی تا ۳۱خردادماه بر اساس ایستگاه‌های شرکت آب منطقه‌ای، ۳۰۰میلی‌متر بوده که در مقایسه با سال آبی گذشته ۳۳درصد و نسبت به متوسط درازمدت ۲۹درصد کاهش داشته است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای گلستان بیان کرد: بر این اساس، بارندگی در نکارود ۲۷درصد، در اترک ۲۰درصد، در قره‌سو ۳۱درصد و در گرگان‌رود ۳۲درصد نسبت به متوسط درازمدت کاهش یافته است.
وی ادامه داد: در حوزه منابع آب‌های سطحی هم در اترک ۶۱درصد و در گرگان‌رود ۷۰درصد کاهش آبدهی اتفاق افتاده است.
حسینی با اشاره به کم‌شدن ذخایر سفره‌های آب زیرزمینی هم بیان کرد: از ابتدای سال آبی تا پایان خردادماه در مقایسه با سال آبی گذشته، در مجموع سفره‌های عمیق و کم‌عمق ۲۳۲میلیون مترمکعب و در مقایسه با متوسط خردادماه در درازمدت ۲۳۹میلیون مترمکعب حجم آب زیرزمینی را از دست داده‌ایم.
گفتنی است کاهش بارش‌ها در سال آبی جاری که سبب افت سطح آب سفره‌های زیرزمینی و نیز حجم ذخیره آب در پشت سدهای گلستان شده، سایه سنگین خشک‌سالی از نوع متوسط یا شدید را بر سر این استان انداخته و زنگ خطر آن را به صدا درآورده است. به اعتقاد کارشناسان، مدیریت مصرف آب در دو بخش شرب و کشاورزی باید مورد توجه مردم به‌ویژه کشاورزان قرار گیرد، چراکه اقتصاد استان گلستان با یک‌میلیون و ۸۶۹هزار نفر جمعیت، بیش‌تر بر پایه کشاورزی و دامپروری می‌چرخد و تأمین آب برای این بخش‌ها ضرورت دارد.
ارسال نظر