گلستان در انتظار اقدام ملی و بین‌المللی برای «هجوم ریزگرد»/ نگذاریم فاجعه «زیارت» در ریزگردها تکرار شود

به گزارش گلستان ۲۴؛ به نقل از فارس از گرگان، تغییرات اقلیمی که این روزها شتاب بیشتری به خود گرفته و گاه روی ناخوش طبیعت با سیلاب‌های خروشان فوران می‌کند و گاه با خشکسالی و گرمای طاقت‌فرسا که عطش زمین و زمان را ملموس می‌کند همه گویای این واقعیت تلخ است که این خطه شمالی به کانونی برای ریزگردها تبدیل شده و حالا نبض زمان آلارم خطر را به صدا درآورده است.

اهمیت این موضوع سبب شد تا برخی از مسوولان متولی در یک میزگرد تخصصی دورهم جمع شوند و هجوم ریزگرد و خطر این پدیده پرمخاطره را به همگان گوشزد کنند تا شاید در سایه یک تصمیم استانی، ملی و یا بین‌المللی خطر این معضل نامیمون به احسن‌الحال تبدیل شود.

*عباسی: ریزگرد رخدادی خزنده و بلای تدریجی/ به سمت مدیریت ریزگرد حرکت کنیم

رئیس اداره آبخیزداری و حفاظت خاک اداره کل منابع طبیعی استان گلستان در این میزگرد تخصصی از چند خطره بودن عجیب پدیده ریزگرد در استان خبر داد و گفت: معضل ریزگرد در استان گلستان اکنون به پدیده آشکار و ملموس تبدیل شده است.

محمد عباسی با تاکید بر اینکه در چنین شرایطی نباید دستپاچه شویم، تصریح کرد: حساسیت‌های مربوط به پدیده ریزگرد باید گفته شود اما نباید دچار آشفتگی ذهنی شویم و فکر کنیم در گردابی اسیر شدیم، بلکه برعکس باید در آرامش و هم‌افزایی به اقدام و عمل بپردازیم و اینکه چگونه باید این موضوع را مدیریت کنیم.

وی با اشاره به اینکه باید خودمان را نسبت به تغییرات اقلیمی سازگار کنیم، افزود: سیاست‌هایی که در دنیا پیرامون مخاطرات طبیعی انجام می‌شود نشان می‌دهد که باید با این شرایط سازگار شویم.

عباسی با بیان اینکه ریزگرد یا گرد و غبار یک بلای تدریجی است، ابراز کرد: ریزگرد یک رخداد خزنده است و مربوط به دیروز و امروز نیست یک پروسه‌ای را طی کرده و به این مرحله رسیده است، باید به سمت مدیریت این واقعه برویم.

*حسینی: ریزگردها منشاء داخلی و خارجی دارد که باید مهار شود

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان گلستان نیز در این نشست با اشاره به اینکه در ۱۵ سال اخیر دنیا با تغییرات اقلیمی و حدی مواجه شده است، گفت: آنچه در این سال‌ها اذهان عمومی را درگیر کرده است تغییرات خارج از حد معمول است از طرفی خشکسالی‌هایی با فاصله کم و بارش‌ها و ترسالی‌هایی با فواصل زیاد زمانی را تجربه می‌کنیم.

سیدمحسن حسینی؛ تغییر مدل بارش، تغییر زمان بارش و کم‌بارش بودن را از اثرات تغییرات اقلیمی برشمرد و افزود: این مسائل در تغییرات حدی تاثیرگذار شده و مربوط به یک یا دو کشور نیست، برخی کشورها که حالت جزیره‌ای و یا در ارتفاع پست قرار دارند به این نتیجه رسیدند که باید ۱۰ الی ۲۰ سال دیگر تغییر مکان دهند.

وی تصریح کرد: شاید دلایل طبیعی هم وجود دارد که با دخالت‌های انسانی تشدید شده است موضوع ریزگرد در کشور ما بوده و اهمیت چندانی به آن داده نشد، ریزگردها منشاء داخلی و خارجی دارد که باید مهار شود، اگر گرد و غبار از عربستان، عراق و یا قره‌قوم می‌آید باید راهکارهای آن نیز تدبیر و یا اینکه تنها به اقدامات مقابله‌ای بسنده شود.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان گلستان با تاکید بر اینکه عوارض ناشی از شیوع ریزگرد در استان باید مشخص و تشریح شود، گفت: اگر پیرامون این معضل در استان مطالعه نشده باید نسبت به جزئیات آن اقدام عاجل شود مصادیق آن برای مردم تبیین شود، اگر این مسئله تبدیل به مطالبه عمومی نشود به حل آن خیلی نمی‌توان امیدوار بود.

حسینی با اشاره به اینکه در شمال استان دو تالاب و یک سد وجود دارد، ابراز کرد: آنچه که شرکت آب منطقه‌ای می‌تواند در حل این مسئله کمک کند این است تا جایی که امکان دارد اجازه مصرف آب تالاب‌ها را ندهد.

به گفته وی؛ اخیرا آنچه پیرامون پدیده ریزگرد با آن مواجه هستیم منشاء خارجی «ترکمنستان» دارد که نیاز است وزارت امور خارجه به این موضوع ورود کند.

* لطفی: منشاء گرد و غبارهای داخلی باید شناسایی شود/منشاء گرد و غبار در ۱۳۰ هزار هکتار از مناطق بیابانی گلستان

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان نیز در این جلسه گفت: اگر از کنار برخی موضوعات به سادگی عبور کنیم و آلارم‌ها را ندهیم تمام کسانی که در کشور برنامه‌ریز کلان هستند توجهی به این معضل نخواهند کرد از سال ۱۳۹۳ بحث بیابانی شدن و ریزگردها در استان بیان شد.

عبدالرحیم لطفی افزود: در شمال استان مناطقی داریم که کمتر از ۲۰۰ میلیمتر بارندگی دارند و برخی مناطق دچار شوری بالایی است دستکاری‌هایی که در سنوات گذشته انجام شد باعث بیابانی شدن اراضی شده است.

وی با تاکید بر اینکه منشاء گرد و غبارهای داخلی باید شناسایی شود، تصریح کرد: باید نقطه‌زنی کنیم، ۱۳۰ هزار هکتار از مناطق بیابانی منشاء گرد و غبار دارند و به سایر مناطق انتقال داده می‌شوند.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان افزود: یکی از معضلات ما در زمینه بیابانی شدن رویه بد کشاورزی است، کشاورزی حفاظتی و بی‌خاک‌ورزی بسیار می‌تواند کمک کند هر چه خاک کمتر دستکاری شود مشکلات کمتری به وجود می‌آید، حفظ و افزایش پوشش گیاهی مهمترین اقدامی است که باید انجام دهیم، اگر با طبیعت مدارا کنیم خودش را احیا می‌کند.

لطفی در خصوص اینکه آیا می‌توان مانع تغییر اقلیم شد، توضیح داد: ایران به تنهایی نمی‌تواند یک عزم جهانی می‌طلبد.

وی بیان کرد: در گمیشان سه مرتع بزرگ وجود دارد در آق‌قلا هفت مرتع بزرگ است که با تشکیل تعاونی مرتعداران کمترین تجاوز به اراضی مرتعی را شاهد بودیم، سال گذشته اقدامات احیایی انجام گرفت، بوته‌کاری شد و اعتبار دولتی در سال ۱۳۹۹ هزینه نکردیم.

لطفی از چالش‌های مهم بروز پدیده ریزگرد را عدم هماهنگی بین دستگاهی، کمبود اعتبارات و کندی آموزش بهره‌برداران برشمرد و گفت: باید از فنون جدید استفاده کنیم تا سرعت کار افزایش پیدا کند.

* محمدیان بهبهانی: به دنبال مقصر ریزگرد در خوزستان و گلستان نباشید

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی شهرستان گرگان نیز در این نشست تخصصی گفت: اگر گرد و غبار در استان شروع شود دلیل آن شرایط اقلیمی و یا مدیریتی می‌تواند باشد، این نشست‌ها برای فکر کردن و ارائه راهکار است تا در آینده جلسات همفکری تبدیل به ستاد بحران نشود.

علی محمدیان بهبهانی افزود: کاری که با مدیریت و اقدام می‌توان در یپشگیری حوادث نقش‌آفرینی کرد چرا به جلسات ستاد بحران کشانده شود و آنجا به دنبال مقصر بگردیم، اگر شما مقصر ریزگردها در خوزستان «منشاء داخلی و یا خارجی» را پیدا کردید در استان گلستان نیز پیدا خواهید کرد.

وی با اشاره به اینکه خاک بدون حفاظ شده است، گفت: تا میدان ناهارخوران گرگان منطقه کوهستانی است که گرد و غبار ایجاد می‌شود ولی موضوع ما بعد از اینجاست از جایی که تپه تمام می‌شود و دشت است، از اینجا تا مرز ترکمنستان بیش از دو برابر بارندگی کم شده است.

این کارشناس گلستانی با برشمردن چالش‌های بخش کشاورزی برای مقابله با پدیده ریزگرد بیان کرد: از میدان ترمینال تا مرز اینچه‌برون اطراف زمین‌های کشاورزی یک ردیف هم بادشکن وجود ندارد این حداقل کاری است که برای جلوگیری از ریزگردها می‌توان انجام داد.

محمدیان بهبهانی با تاکید بر اینکه برنامه‌ای برای مقابله با ریزگردها در استان گلستان طی ۵۰ سال گذشته وجود نداشته است، تصریح کرد: به دلیل اینکه ریزگردها کمتر احساس می‌شدند اما اکنون که توالی موضوع گسترش پیدا کرده است دغدغه پیرامون آن بیشتر شد.

وی با طرح این موضوع که آیا ریزگرد تقسیمات سیاسی می‌شناسد و از تغییرات توپوگرافی حمایت می‌کند، پاسخ داد: ما بادهای چند جهته در استان داریم ریزگرد از شمال استان نداریم تنها جایی که خیالمان راحت است بادهای جنوبی است در مابقی جهت‌ها حرکت گرد و غبار وجود دارد.

این کارشناس گلستانی تاکید کرد: اگر یک روز در اقدامات‌مان تاخیر کنیم بلایی که بر سر خوزستان آمد بر سر گلستان نیز خواهد آمد، تالاب اگر خشک شود با درخت‌کاری و بوته‌کاری درست نخواهد شد باید آب به تالاب برگردد استانی که این ‌همه تالاب دارد باید فکر اساسی در این‌باره شود، اگر تالاب‌ها خشک شوند دیگر هیچ‌کس نمی‌تواند آنجا زندگی کند.

محمدیان بهبهانی با اشاره به اینکه تالاب‌ها و دریاچه‌ها منشاء گرد و غبار هستند، گفت: نباید از این شرایط بترسیم ما جزو کشورهای پیشرو در بیابان‌زدایی هستیم اما به شرطی که به‌موقع عمل کنیم.

وی ادامه داد: حد آستانه برای ریزگردها و گرد و غبار ۱۵۰ میکروگرم بر مترمکعب است و از این عدد نباید بالاتر برود آستانه‌ای که برای سلامت انسان در نظر گرفته شده زیر ۵۰ میکروگرم است می‌طلبد همه ما به این‌موضوع توجه ویژه داشته ‌باشیم، این کار پیچیده چندوجهی است باید منشاء گرد و غبار شناسایی شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی شهرستان گرگان تاکید کرد: اگر منشاء ریزگرد اراضی کشاورزی باشد دو اقدام ضربتی باید انجام شود توسعه بادشکن اطراف زمین‌های زراعی جزو اولویت‌هاست، در کشورهایی مثل دانمارک که دو طرف آن دریاست مشکل فرسایش وجود دارد، دانمارک رکورد احداث ۹۰۰ کیلومتر بادشکن اطراف اراضی کشاورزی را در دهه ۸۰ میلادی ایجاد کرد درحالی‌که ما این‌قدر راه نمی‌سازیم.

محمدیان بهبهانی بر لزوم باقی گذاشتن باقیمانده محصولات کشاورزی «کاه و کلش» بعد از برداشت تاکید و ابراز کرد: نباید باقیمانده محصولات را بسوزانیم، نباید آن را شخم بزنیم باید بعد از چهار ماه اقدام به کشت کنیم.

به گفته وی؛ در اراضی مرتعی شمال استان یکسری پوشش شورپسند داریم که نباید به هر دلیلی این پوشش از بین برود حالا یا به‌ علت چرای دام، آتش‌سوزی و یا اینکه اقلیم در درازمدت تغییر کند، اراضی مرتعی شمال استان به کانون‌های منشأ ریزگرد تبدیل می‌شوند.

این کارشناس گلستانی با بیان اینکه در زمینه مقابله با پدیده ریزگرد اعتبارات، تجهیزات و نیروی انسانی کافی نیست، افزود: توجه به این موضوعات نیز مهم است.

محمدیان بهبهانی بر لزوم توجه به اراضی منشأ خارج از تقسیمات سیاسی کشور تاکید کرد و گفت: از قره‌قوم و ترکمنستان گرد و غبار بلند می‌شود که نباید نسبت ‌به آن بی‌تفاوت باشیم باید وزارت خارجه در این زمینه ورود کند و اقدام ملی و بین‌المللی در این راستا انجام شود.

وی با تاکید بر اینکه دستگاه‌های مختلف اجرایی یک فرماندهی واحد می‌خواهند، ابراز کرد: اگر قرار بود آنها به‌صورت فردی به نتیجه برسند که اکنون دچار این مشکلات نبودیم، تکلیف اداره منابع طبیعی باید معلوم باشد، آب منطقه‌ای، هواشناسی همه باید تکلیف خود را بدانند، هواشناسی به ‌منظور پایش گرد و غبار در استان چند ایستگاه غبارسنجی ایجاد کرد؟ دو ایستگاه غبارسنجی در کل استان داریم که پاسخ‌گوی نیاز استان نیست باید شبکه غبارسنجی ایجاد شود باید از لاک نظارتی بیرون آمد و وارد عرصه شد.

این کارشناس گلستانی گفت: ما در مورد ماشین پرنده حرف نمی‌زنیم یا درباره تکنولوژی جدیدی سخن به میان نیاوردیم، باید نظارت و مدیریت دقیق و هوشمندانه انجام شود تا پدیده ریزگرد و مشکلات ناشی از آن به حداقل برسند.

محمدیان بهبهانی بیان کرد: کاشت پوشش گیاهی اقدام ساده‌ای است، نوع برنامه‌ای که باید اجرا کنیم و اقدام ضربتی که باید انجام شود، نه اینکه مثلا فردا ۲ هزار نفر بروند و شمال آق‌قلا درخت بکارند، اقدام ضربتی تمرین شده زمان‌دار که سهم هر دستگاه متولی آن مشخص ‌شده باشد با فرماندهی واحد که در استان مطلقاً وجود ندارد و یا در ابتدای راه هستیم.

وی با تاکید بر اینکه نگذاریم پدیده ریزگرد مانند روستای «زیارت» شود، گفت: اگر همه متولیان مسئول مقصر را پشت میله‌های زندان و یا اعدام شوند روستای «زیارت» به حالت قبل برنمی‌گردد.

این کارشناس گلستانی با اشاره به اینکه استان گلستان به‌عنوان یک استان بیابانی در سطح ملی مطرح شود، افزود: استان گلستان فقط جنگل، آبشار و کبودوال نیست، باید به دستگاه‌های اداری کمک کنیم.

به گفته وی؛ در سال ۱۴۰۰ فراوانی تعداد روزهای با پدیده ریزگرد به ‌اندازه انگشتان دست است در خوزستان هم این مشکل از همین‌جا شروع شد و اکنون گرفتار پدیده ریزگردها هستند، ریسک و خطر ریزگرد به دلیل اینکه بخش زیادی از مناطق استان بیابانی است کاملا جدی باید گرفته شود.