نگرانی خلیج گرگان از احتمال تکرار فاجعه مرگ پرندگان مهاجر

به گزارش گلستان ۲۴؛ ورود پرندگان مهاجر زمستان گذران در هفته جاری به تالاب بین‌المللی میانکاله، بزرگترین زیستگاه پرندگان ایران در حالی آغاز شد که بسیاری از کارشناسان، مسئولان، علاقه‌مندان به محیط زیست و بومیان ساحل نشین از احتمال وقوع مرگ و میر پرندگان مهاجر برای سومین سال متوالی نگرانند.

تالاب بین المللی میانکاله، یکی از ۶۵۰ ذخیره گاه زیست کره جهان با ۴۸ هزار هکتار وسعت در شرق استان مازندران واقع است و تا شهرستان بندرترکمن در استان گلستان ادامه دارد.

این تالاب همه ساله به خاطر داشتن ذخایر غذایی مناسب یکی از مهم‌ترین کانون‌های فرود پرندگان مهاجر در مازندران و گلستان به شمار می‌رود، طبق آمار‌های رسمی به طور میانگین سالانه بیش از ۱۳۰ تا ۱۵۰ گونه از پرندگان مهاجر و بومی با جمعیت ۱.۵ میلیون بالی از این تالاب تغذیه می‌کنند.

تکرار فاجعه سال قبل محتمل است

رییس پناهگاه حیات وحش میانکاله از ورود پرندگان مهاجر برای زمستان گذارانی به زیستگاه‌های آبی این منطقه خبر داد.

علی کلانه گفت: گونه‌های پیش قراولی همچون انواع خوتکا و اردک وارد پهنه‌های آبی میانکاله و پیرامون آشوراده شده اند.

وی در خصوص دغدغه‌های موجود در نزد بومیان و طرفداران حیات وحش در خصوص احتمال تکرار سه باره مرگ و میر پرندگان در خلیج گرگان گفت: بر اساس آنچه تاکنون دامپزشکی اعلام کرده است، بوتولیسم عامل اصلی این فاجعه و تلفات چند هزار پرنده در این خلیج است و با توجه به اینکه در یک سال گذشته شرایط اقلیمی منطقه و همچنین کمیت و کیفیت آب در این پهنه آبی تغییری نکرده است؛ احتمال تکرار این فاجعه برای سال جاری هم محتمل است.

وی گفت: حل این مشکل یک عزم جدی می‌طلبد و نیاز است تا از همه پتانسیل‌ها و ظرفیت دستگاه‌های دخیل برای احیای زیستگاه‌های این منطقه و حفاظت از حیات وحش استفاده شود.

به استناد گزارش اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران به ترتیب در سال‌های ۹۸ حدود ۵۴ هزار بال از حدود ۱۸ گونه و در سال ۹۹ حدود ۶۰ هزار بال پرنده از ۲۳ گونه به سبب ابتلا به بوتولیسم در پهنه آبی خلیج گرگان و میانکاله تلف شدند که بیشتر آن‌ها را فلامینگو‌ها و چنگر‌ها تشکیل می‌دهند.

بیماری بوتولیسم عامل اصلی مرگ پرندگان

اگرچه بوتولیسم به عنوان یکی از بیماری‌های اصلی مرگ پرندگان مهاجر در تالاب بین المللی میانکاله از سوی گروه اقدام سازمان دامپزشکی کشور مورد تایید قرار گرفت، ولی سایر عوامل تاثیرگذار بر روند افزایشی تلفات پرندگان که فلزات سنگین، سموم و عوامل باکتریایی را شامل می‌شود، بی تاثیر نبوده است.

کارشناسان، محققان و استادان رشته‌های محیط زیست و دامپزشکی مطالب مختلفی را در خصوص چرایی این رخداد مطرح کردند، مطالبی که به صورت جزیره‌ای و پراکنده در سطح جامعه مطرح شد، اما تاکنون تلاش منسجمی برای ایجاد کمیته‌ای واحد برای جلوگیری از تکرار این فاجعه غمبار ایجاد نشده است و اگر هم تلاشی انجام شده؛ اثر بخش نبوده است.

لزوم راهکار‌های اجرایی برای حل مشکل

آنچه مبرهن است تاکنون صرفاً دستگاه‌های مسئول فقط به شناسایی علت تلفات بسنده کردند و این در حالیست که باید راهکار اجرایی برای پایان دادن به این فاجعه زیست محیطی حداقل برای سنوات آینده ارائه شود.

در مصاحبه سال ۹۸ مدیران دامپزشکی، وقوع سیل گلستان و انتقال املاح و مواد آلی با حجم بالا به خلیج گرگان و به تبع آن کاهش اکسیژن محلول در آب نیز از عوامل شیوع بوتولیسم اعلام شد، اما معلوم نیست چرا در سال ۹۹ که خبری از سیل نبود باز هم شاهد مرگ و میر پرندگان مهاجر در این اکوسیستم بودیم؟

تلفات دست جمعی پرندگان تحت شعاع کرونا قرار گرفت

تلفات دست جمعی پرندگان وحشی مهاجر در تالاب بین المللی میانکاله در ۲ سال اخیر تحت شعاع ویروس کرونا قرار گرفت، درگیری استان‌های شمالی به ویژه گلستان و مازندران با موج‌های چندگانه همه‌گیری این ویروس سبب شد تا توجه چندانی به این رخداد نشود.

یکی از کارشناسان حوزه حیات وحش گفت: تغییرات کمی و کیفی در آب خلیج گرگان امری جدید و منحصر به سال‌های اخیر نیست لذا اصرار بر اینکه تغییر در ویژگی آب دلیل اصلی مرگ بیش از ۱۰۰ هزار قطعه پرنده است امری متقن به نظر نمی‌رسد.

مریم شیخی تاکید کرد طبق ضوابط ملی، دستگاهی که باید علت تامه مرگ را تشخیص و اعلام کند دامپزشکی است، اما بسیاری از استادان دامپزشکی هم به نظر اعلام شده در خصوص بوتولیسم، تردید دارند.

وی گفت برای درمان این چالش بزرگ نیازمند استفاده از همه ظرفیت‌های اجرایی و علمی کشور و حتی کشور‌های صاحب نظر در این حوزه هستیم نباید از کنار این فاجعه تلخ به آسانی عبور کنیم.

شیخ گفت: فلامینگو‌ها، چنگر‌ها، انواع مرغابی‌ها، باکلان‌ها، غاز‌ها و حتی پلیکان‌ها در ۲ سال گذشته تلف شده اند که به اندازه چندین سال شکار غیرمجاز در این مناطق هستند.

بی توجهی ممنوع

وی گفت: شاید تامین حق آبه مورد نیاز خلیج گرگان و میانکاله سال‌ها زمان ببرد نباید دست روی دست بگذاریم و شاهد تکرار این فاجعه باشیم.

مدیرکل دامپزشکی گلستان گفت: تا زمانی که پسروی و کیفیت آب خلیج گرگان به طور ریشه‌ای حل نشود امکان استمرار تلفات جانداران در سال جاری نیز وجود دارد.

به گفته غلامرضا محرابی در نتیجه کیفیت پایین آب خلیج گرگان، اکسیژن محلول در آب تغییر کرده و این عامل بر فعالیت میکروارگانیسم‌های شناور یا ته‌نشین شده در اکوسیستم‌های آبی تاثیر می‌گذارد.

وی بیان کرد: وجود باکتری " کلوستریدیوم بوتولینوم " در نمونه لاشه پرندگان جمع آوری شده از میانکاله و خلیج گرگان به اثبات رسیده که تزریق آن به موش و خرگوش آزمایشگاهی به مرگ این گونه‌ها منجر شد و می‌تواند موجب تلف‌شدن دیگر جانداران از جمله آبزیان شود.

علاقه‌مندان به حیات وحش نگران و مضطرب، ورود این پرنده‌های زیبا را به میانکاله شاهد هستند و این سوال را تکرار می‌کنند که آیا این پرندگان پس از چند ماه زمستان گذرانی به سرزمین مادری (سیبری) بر می‌گردند که شیوع بیماری مرگبار بوتولیسم برای سومین سال متوالی پایان تلخی را برای این سفر پرندگان رقم خواهد زد.

نکته مهم اینجاست که مسئولان امر باید از هم اکنون برای جلوگیری از تکرار این چالش زیست محیطی برنامه ریزی اصولی اتخاذ کنند و حتی برای حل این معضل ضروری است محققان و پژوهشگران دانشگاه‌های کشور به کمک تالاب بین المللی میانکاله بیایند که بخشی از گستره آن در استان گلستان واقع شده است.

به اعتقاد برخی از کارشناسان علاوه بر رسیدگی نهاد‌های مربوط در استان‌های شمالی نیازمند یک میز ویژه تخصصی رسیدگی به مباحث زیست محیطی با حضور اندیشمندان و صاحبنظران دانشگاهی و مسئولان امر هستیم تا برای مشکلات فراروی آن بررسی علمی صورت گرفته و شاهد اتفاقات ناگواری نظیر مرگ هزاران پرنده مهاجر در این حوزه جغرافیایی کشورمان نباشیم.

منبع: ایرنا