زهکشی اراضی شمالی گلستان آیا به تالاب‌ها آسیب می‌رساند

به گزارش گلستان ۲۴؛ به نقل از گلستان ما؛ زهکشی اراضی اولویت دار شمال استان یکی از طرح هایی بوده که در سال ۸۷ موفق به اخذ ردیف اجرایی در قانون بودجه شده است.

در ابتدا این طرح در وسعت کمتر از پنج هزار هکتاردر دست اجرا بود و با پیگیری های به عمل آمده و با اختصاص ۴۲۵ میلیارد از اسناد خزانه اسلامی در سال ۹۵ اجرای ۲۲ هزار هکتار اراضی در دستور کار قرار گرفت که در نهایت اجرای این طرح یک هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان اعتبار در پی داشت.

اجرای ۱۰۰ هزار هکتار زهکشی در اراضی اولویت دار گلستان

همچنین در سال ۹۷ عملیات زهکشی در سطح ۱۰ هزار هکتار توسط رئیس جمهور به بهره برداری رسید و بنا به گفته هادی حق شناس استاندار سابق استان گلستان ۱۰۰ هزار هکتار از اراضی اولویت دار استان گلستان زهکشی شده است.

براساس برنامه ریزی دولت ۲۸۰ هزار هکتار از اراضی اولویت دار استان برای زهکشی  به ۱۵ زون تقسیم شد و این اراضی در منطقه شمالی گرگانرود که خاک آن شور و قلیایی بوده و سطح آب زیرزمینی بالاست؛ مانند اراضی گمیشان و اراضی غربی استان که به دریا نزدیک‌تر هستند قرار دارد و بخشی نیز در اراضی جنوبی گرگان رود و قره سو که هدف از اجرای زهکشی در این منطقه کنترل تراز آب زیر زمینی است.

در منطقه شمالی گرگان رود علاوه بر آنکه زهکشی کار آب شوریی را انجام می دهد زهکشی برای سیلاب احتمالی نیز است و آب زهکشی شده به سمت تالاب هدایت می شود.

حق شناس در تلاش بود که تا پایان دولت دوازدهم زهکشی ۳۰ هزار هکتار دیگر نیز به پایان برسد که این پروژه در دست اقدام است و هنوز به نتیجه نرسیده است.

از مجموع ۲۸۰ هزار هکتار اراضی شمال گلستان که ۸۰ درصد آن تحت مالکیت مردم و ۲۰ درصد جزو منابع ملی به شمار می رود ۳۵ تا ۴۰ درصد در شهرستان گنبد، ۳۰ درصد در شهرستان آق قلا و ۳۰ تا ۳۵ درصد نیز در دو شهرستان بندرترکمن و گمیشان قرار دارد.

این اراضی بیشتر به صورت تک محصوله گندم و جو کشت می شود و مسئولان دولت انتظار دارند که با اجرایی شدن این پروژه میزان تولید این محصولات در استان گلستان افزایش یابد.

براساس نظر کارشناسان جهاد کشاورزی با اجرای طرح زهکشی اراضی شمالی گلستان حداقل ۵۰ تا ۶۰ درصد به تولید فعلی این اراضی اضافه شده که در مقیاس ۲۸۰ هزار هکتاری این طرح رقم درآمدی بالایی را نصیب کشاورزان منطقه که قالبا از اقشار کم درآمد استان هستند.

همچنین کارشناسان معتقد هستند که در شمال و غرب استان که شیب بسیار کمی دارد و خاک بسیار ریزدانه و زهکش‌های طبیعی که رودخانه‌ها هستند نیز در آن منطقه کم است، موجب ماندابی شدن اراضی و تشدید سیلاب در این منطقه شده است. از طرفی چون آب باقی می‌ماند و تبخیر هم زیاد است و بخشی از اراضی، شور و نمکی می‌شود.

ضرورت همه جانبه نگری در اجرای زهکشی اراضی شمالی گلستان

از طرح زهکشی در استان گلستان به عنوان یکی از طرح های موفق و بزرگ دولت گذشته یاد می شود ولی باید در خصوص اجرایی این طرح به چند نکته توجه شود، نخست اینکه این زهکشی ها در اراضی که از نظر مواد آلی خاک فقیر است و این اراضی در بخش های دیم استان قرار دارد رخ  و برخلاف تصور به نظر نمی رسد آنگونه که باید در میزان تولیدات بخش کشاورزی نقش داشته باشد و می توانیم از آن به عنوان یک طرح تثبیتی  یاد کنیم.

گرچه خشکسالی و افزایش قیمت نهاده ها باعث شد که نتوانیم ارزیابی درستی از میزان تولیدات به وجود آمده از اراضی زهکشی شده بدست بیاوریم و میزان تولیدات کشاورزی در استان نسبت به سال گذشته کاهش داشته است ولی قطعا می توانیم در یک برشه زمانی موفقیت اجرای این طرح را ارزیابی کنیم.

نکته دوم این است که از آنجایی که بخشی از این زهکشی ها به تالاب می ریزد باید مسئولان جهاد کشاورزی و محیط زیست سلامت آب های زهکشی شده را بررسی کنند چرا که استفاده از کود و سموم شمیایی با توجه به میزان تبخیر زیاد باعث می شود که کیفیت آب تالاب ها تغییر کند و براساس آن مرگ و میر پرندگان و حیات وحشی که در اطراف طلاب زندگی می کنند رقم بخورد.

گرچه تاکنون محیط زیست در خصوص این مسئله گزارشی را ارائه نکرده است ولی با توجه به وابستگی شدید کشاورزی استان گلستان حتی در مناطق حاصل خیز به سموم و کودهای کشاورزی به نظر می رسد که باید اقدامات جدی تری در این خصوص رقم بخورد.

مردم نیز انتظار دارند با توجه به میزان تبخیر بالای استان گلستان در اراضی شمالی مسئولان جهاد کشاورزی با توجه به هزینه زیادی که در خصوص طرح زهکشی اراضی شمالی استان انجام شده الگویی کشت مناسبی را در این منطقه ارائه کنند و حتی از کشت های مستقیم و بی خاک ورزی در این منطقه استفاده شود.