حماسه بازاریان گرگان در دهم بهمن ۵۷/ اعتصاب روزانه و فعالیت شبانه بازار

به گزارش گلستان ۲۴؛ به نقل از فارس از گرگان،‌ روز دوشنبه نهم بهمن ماه سال ۱۳۵۷ یکی از مهمترین روزهای تاریخی گرگان و استان گلستان است، زیرا در این تاریخ ماموران پلیس به اموال مردم انقلابی تجاوز کرده و خسارات زیادی به بار آوردند:

* آتش زدن اموال بازاریان
حدود ساعت دو بعد از نیمه‌شب گذشته (دو بامداد روز نهم بهمن ماه سال ۵۷)، در پنج نقطه از گرگان توسط عوامل وابسته به رژیم شاه آتش‌سوزی انجام گرفت که خسارات زیادی به بازاریان منطقه وارد آمد، به‌طوری که قریب به ۳۰ باب مغازه، پاساژ، انبار و مسافرخانه دچار حریق شد که عبارتند از:

_ پاساژ زاهدی با ۲۰ مغازه واقع در خیابان ۱۵ متری پاسرو گرگان

_جواهرفروشی «لعل» در خیابان پهلوی سابق (امام خمینی)

_بافندگی مهر در خیابان پهلوی سابق

_«سوپر مارکت بهرام» در خیابان مازندران (جمهوری اسلامی فعلی)

_مسافرخانه میرصادقی در خیابان مازندران

_دو انبار کالا در خیابان مازندران متعلق به برادران میرصادقی

_مغازه آقای «سیدکریم سیدین» در خیابان مازندران

_مغازه آقای میرصادقی در خیابان پهلوی سابق
 

به دنبال این جنایت رژیم، صاحبان آنها با آنکه می‌دانستند دادخواهی در آن شرایط بی‌فایده است، اما برخی از آنها به دادستان گرگان شکایت کردند و حتی مستقیما ماموران انتظامی را به عنوان عاملان این آتش‌سوزی‌ها معرفی کردند.

از جمله:
«اینجانب «سیدجمال میرصادقی» که در هیچ فرقه‌ای شرکت و دخالت نداشته‌ام، متاسفانه در نیمه‌شب نهم بهمن ۱۳۵۷ قسمتی از ساختمان نوساز اینجانب که وصل به مسافرخانه‌ام واقع در خیابان مازندران بوده و پیش از مبلغ ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار ریال کالای مختلف به عنوان انبار در آن موجود بود، [به] وسیله عده‌ای که بعدا اسامی آنها اعلام خواهد شد عمدا ملک مزبور را با تمام کالای موجود در آن، [به] وسیله مواد آتش‌زا و سایر مواد محترقه مورد تخریب و آتش‌سوزی قرار داد که به طور کلی ساختمان منهدم و مرا از هستی ساقط کرده است.

به موازات این امر در فروشگاه مرکزی اینجانب واقع در خیابان پهلوی (هر دو نقطه چشم شهر گرگان و مورد دید ماموران انتظامی شهربانی و ژاندارمری) هستند و نمای خارجی فروشگاه مذکور را هم به آتش کشیده که شدت عمل به کالای فروشگاه اصابت کرده [است درحالی که]... ور اثر فشار ماموران انتظامی و اینکه شدیدتر از قانون حکومت نظامی در این شهر درباره مردم اجرا می‌شود و هیچ‌کس در آن موقع شب جز ماموران انتظامی جرئت ایاب و ذهاب را نداشته [است]»
 

علاوه بر این یکی دیگر از کسبه آقای «سیدقاسم میرصادقی» نیز طی شکایتی در تاریخ دهم بهمن ۱۳۵۷ خطاب به ریاست دادسرای شهرستان گرگان نوشت.

متن شکایت به شرح ذیل است:

«دوبار مورد دستگیری ماموران انتظامی قرار گرفتم و به لحاظ فقد دلیل از من رفع سوءتفاهم شده و مرا آزاد کردند.

به موازات اقدامات فوق در نیمه شب‌نهم بهمن ۱۳۵۷ در حالی که در منزلم خوابیده بودم اطلاع حاصل شد که انبار پر از اموال و قسمتی از مسافرخانه‌ام واقع در خیابان مازندران طعمه حریق قرار گرفته، بلافاصله در محل واقعه عزیمت کردم، مشاهده شد که انبار مذکور و قسمتی از مسافرخانه با تمام متعلقات و منضمات آن [به] وسیله عده‌ای ماجراجو در اثر پرتاب مواد آتش‌زا سوخته و قسمتی از ساختمان و اموالم به طور کلی منهدم شده که در حدود یک‌میلیون و ۳۰۰ هزار تومان محتمل خسارت شده‌ام.»
 

* اعتصاب روزانه و فعالیت شبانه بازار گرگان
یکی دیگر از اقدامات مردم انقلابی گرگان در این روز تعطیلی مغازه (در اعتراض به اقدامات بی‌رحمانه ماموران شهربانی) و شرکت آنها در مجلس ترحیم سوم شهدای هفت بهمن بود که در مسجد گلشن گرگان برگزار شد.

آنها ضمن تجدید بیعت با آرمان‌هاش شهدا، جنایت دژخیمان رژیم را محکوم کردند و همبستگی اجتماعی خود را در مبارزات پیگیر نهضت حضرت امام خمینی بار دیگر به اثبات رساندند.
 

علاوه بر این بازار گرگان به حالت تعطیل در آمد و از این روز (نهم بهمن ۱۳۵۷) اعتصاب روزانه بازار شروع شد. البته برخی از بازاریان استان گلستان انصافا نقش مهمی در مبارزات مردمی نهضت امام خمینی علیه رژیم شاه داشتند، خصوصاً از پنجم آذرماه سال ۱۳۵۷ به بعد که مغازه‌های انقلابیون و حتی کسانی که نقشی در انقلاب نداشتند توسط ماموران رژیم غارت شده و یا مورد آتش‌سوزی و تخریب قرار می‌گرفت.

به طور کلی نقش بازاریان در سه بعد قابل تحلیل است:

الف_نقش عمومی بازاریان: همراهی آنها با سایر اقشار جامعه برای مبارزه با استبداد که از همه صحنه‌ها اعم از زندان، تظاهرات، پخش و توزیع اعلامیه و حتی تبعید، همدوش مردم انقلابی نقش‌آفرینی کردند.

ب_نقش ویژه بازاریان: در این زمینه آنها یک کارکرد ویژه‌ای در روند مبارزه با رژیم شاه ایفا می‌کردند که تقریبا مختص خودشان بود و بسیار مؤثر واقع می‌شد و آن عبارت‌اند از:

اولاً «ارائه کمک‌های مالی»، برخی از بازاریان به خانواده‌های زندانیان مبارز مساعدت‌های مالی می‌کردند و از انقلابیون و مبارزاتشان پشتیبانی مادی به عمل می‌آوردند.

دوماً «تحصن بازاریان»، یکی از روش‌های ویژه و کارآمد مبارزاتی کسبه و بازاریان، تعطیل کردن مغازه‌هایشان بود.
 

از سوی دیگر مردم هر روز می‌شنیدند که فلان مغازه را مأموران آتش زده‌اند، غارت کرده‌اند و یا به سوی آن تیراندازی کرده‌اند که بدون شک اخبار ناخوشایندی بود. به ویژه که روند تخریب و آتش‌سوزی مغازه‌های مردم گرگان در روزهای آخر پیروزی بعد از فرار شاه افزایش یافت. چنان‌که ساعت حدود دو بعد نیمه شب نهم دی ماه سال ۱۳۵۷ تعداد ۲۴ مغازه، پاساژ و مسافرخانه گرگان توسط ماموران رژیم به آتش کشیده شد.

ج) شب‌کاری بازار گرگان (حماسه بازار): کمیته همبستگی شهرستان گرگان که متشکل از روحانیون، بازاریان، پزشکان، داروسازان و فرهنگیان بود، به منظور اعتراض به غارت و تخریب شبانه مغازه‌های مردم توسط ماموران شهربانی و ضرب و شتم و کشتار مردم انقلابی توسط آنها و به منظور حفظ امنیت مغازه‌ها اعلام کرد از روز دوشنبه نهم بهمن ماه سال ۱۳۵۷ روزها بازار گرگان تعطیل شود و شبها از ساعت هشت شب تا ۶ صبح فعالیت کنند.
 

بازاریان مظلوم به ویژه کسبه خیابان امام خمینی گرگان نیز با استقبال از این دعوت، حیرت دژخیمان رژیم برانگیختند.

آنها با این شیوه، حماسه دیگری را در تاریخ مبارزات مردم مسلمان علیه نظام شاهنشاهی آفریدند که باید آن را «حماسه بازار» نام نهاد. البته پیش از این نیز از تاریخ چهارم آبان ۱۳۵۷ قرار بود بازار گرگان تعطیل شود که به مدت چند روز ادامه یافت.

برخی از بازاریان استان به ویژه گرگان نقش مهمی در همراهی با نهضت امام ایفا کردند و به همین سبب خسارات زیادی نیز از سوی مأموران رژیم متحمل شدند.

برگرفته از کتاب «استان گلستان در نهضت امام خمینی (ره) به قلم غلامرضا خارکوهی تاریخ‌نگار انقلاب