گردشگری در ایران/ تالاب‌های گلستان مقصد زیبای گردشگران نوروزی

به گزارش گلستان ۲۴؛ به نقل از ایرنا، هر منبع آبی که در دل طبیعت شکل گرفته خود به تنهایی یک جاذبه‌ گردشگری محسوب می‌شود و خیلی از مردم به ویژه ساکنان مناطق شهری برای گذران ساعاتی در دل طبیعت اولویت خود را حضور در کنار آب و بهره‌گیری از زیبایی منظر آن قرار می‌دهند.

گلستان در کنار جذابیت‌های فراوان تاریخی و طبیعی مانند جنگل‌های هیرکانی، دارای اکوسیستم‌های متعدد آبی مانند تالاب آلاگل، آجی‌گل، آلماگل، تالاب بین المللی گمیشان و خلیج گرگان است و هر ساله با توجه به قرار داشتن در کریدور مهاجرتی پرندگان آبزی و کنار آبزی جمعیت قابل توجهی از مردم به‌ویژه در نیمه دوم سال برای تماشای گونه‌های متنوع پرندگان به این مناطق می‌آیند.

امروزه خیلی از مردم برای کم کردن فشارهای زندگی شهری و دوری از هیاهوی حاکم، اولویت برنامه ریزی سفرهای خود را به‌جای حضور در هتل‌ها و مراکز اقامتی داخل شهرها، اطراق در حاشیه رودخانه‌ها و تالاب‌ها و یا اقامت در واحدهای بوم‌گردی روستایی قرار می‌دهند.

همه ساله تا پیش از شیوع کرونا تالاب‌های بین المللی گلستان به عنوان یکی از مهمترین مناطق حضور پرندگان مهاجر و زیستگاه انواع گیاهان آبزی و خشک‌زی، پستانداران و خزندگان و ماهیان میزبان هزاران نفر از گردشگر داخلی و خارجی بود که با توجه به بهتر شدن شرایط کرونایی و برآیند آمار موجود مسافران زیادی برای  دیدن این اکوسیستم به این خطه سفر کردند.

پرنده‌نگری مهمترین جاذبه تالاب‌های گلستان

مهاجرت پرندگان از عرض‌های شمالی کره زمین شامل مناطق سردسیر سیبری و اروپای شرقی و غربی، همزمان با سرد شدن هوا و محدودیت منابع غذایی در این مناطق به تالاب‌های گلستان از اواخر شهریورماه آغاز می‌شود و این پرندگان تا نیمه یا اواخر فروردین ماه متناسب با درجه دمای هوا در تالاب‌های استان می‌مانند و از منابع غذایی آن تغذیه می‌کنند.

انواع مرغابی‌ها، قو، پلیکان، حواصیل، چنگر، پرستوها، آبچلیک‌ها، غاز، فلامینگو، باکلان و عقاب دریایی دم سفید از جمله گونه‌های پرندگان مهاجری هستند که نیمی از سال را در زیستگاه‌های آبی گلستان ساکن می‌شوند.

بر اساس سرشماری سال گذشته ۱۶۵ هزار قطعه انواع پرندگان مهاجرآبزی و کنارآبزی برای زمستان‌گذرانی وارد زیستگاه‌های آبی گلستان شدند.

به گفته کارشناسان، گیاهان موجود در حوزه تالاب‌های آلاگل، آجی‌گل و آلماگل اعم از آبزی یا خشکی‌زی مانند علف شور، جارو ترکمنی، سلمه سفید، گزشاهی، خارشتر و یولاف وحشی خود را با شرایط اقلیمی سازگار کردند به گونه‌ایی که این پوشش گیاهی مکان و جایگاه مناسبی برای انواع پرندگان آبزی و کنارآبزی است که در حاشیه آنها زندگی می‌کنند.

همچنین در حاشیه تالاب‌های بین المللی آلاگل، آجی‌گل و آلماگل پستاندارانی نظیر روباه معمولی، روباه سردم سیاه (ترکمنی)، گربه دشتی، شغال، گراز، تشی، جردبزرگ، جردلیبی و موش صحرایی و خزندگانی مانند قورباغه مردابی، وزغ سبز، الک پشت برکه‌ای، الک پشت افغانی، انواع مارمولک‌ها، کورمار سلیمانی، مارآبی، مارچلیپر، مارآتشی، تیرمار، کفچه‌مار و افعی و انواع ماهی شامل "گاوماهی، سرگنده، پاروا، کلمه، اسبله ماهی، گامبوزیا، فیتوفاک، کپور، آمور، کاراس و سیاه ماهی" زیست می‌کنند.

تالاب‌های بین المللی آلاگل، آجی‌گل و آلماگل و گمیشان همزمان با برگزاری نخستین نشست پژوهشگران سازمان جهانی حفاظت در سال ۱۳۵۰ با هدف حفاظت از تالاب‌های مهم در رامسر که تحت عنوان "کنوانسیون رامسر" در مجامع بین المللی از آن یاد می‌شود به همراه تالاب‌های مهم دیگر ایران به منظور حمایت بهتر از آنها و زیستمندانی که در آن می‌زیستند به ثبت این کنوانسیون رسید.

تالاب آلاگل با ۲ هزار و ۵۰۰ هکتار، تالاب‌ آجی‌گل با ۳۲۰ هکتار و تالاب آلماگل با مساحت ۲۰۷ هکتار در نزدیکی مرز ایران و ترکمنستان در فاصله نزدیکی نسبت به هم در بخش داشلی برون گنبدکاووس واقع شدند.

نمایش فرهنگ قوم ترکمن در حاشیه تالاب‌های گلستان

خیلی از مسافران بازدید کننده از بازارچه مرزی اینچه برون قبل و یا بعد از حضور خود در این منطقه با گذراندن ساعاتی در پارک جنگلی مصنوعی ایجاد شده در حاشیه تالاب آلماگل از طبیعت زیبای آن استفاده می‌کنند و همچنین تالاب‌های آلاگل و آجی‌گل از دیگر مقاصد گردشگری شهرستان مرزی گنبدکاووس به‌حساب می‌آید.

سال گذشه در قالب پویش ملی پهلوان تالاب برنامه‌های مختلف از جمله رکاب‌زنی دوچرخه‌سواران از مسیر اینچه برون به تالاب آلماگل و برگزاری مسابقه نقاشی ویژه دانش آموزان ساکن در حاشیه تالاب همراه با پرنده نگری برگزار شد.

پویش پهلوان تالاب یکی از زیر پویش‌های کمپین "سهم من برای تالاب" با همکاری محیط زیست، حامیان زمین و فدراسیون ورزش‌های همگانی است که با محوریت حمایت جامعه ورزش همگانی از تالاب‌های ایران در ۲۶ استان اجرا می‌شود و گنبدکاووس به واسطه داشتن زیستگاه‌های آبی شامل سه تالاب بین المللی به عنوان میزبان استانی این پویش انتخاب شده است.

عمده ساکنان شهر اینچه برون و روستاهای اطراف این سه تالاب بین المللی قوم ترکمن هستند که در طول سال به ویژه فصل تابستان و بهار با برگزاری برنامه‌های متنوع مانند شترسواری، اسب سواری، پخت غذاهای سنتی و برپایی آلاچیق‌ با لباس‌های محلی به استقبال مسافران و گردشگران می‌روند و این مساله بر افزایش جذابیت گردشگری منطقه افزوده است.

همچنین در ۴۵ کیلومتری شمال غربی گرگان و در حوزه شهرستان گمیشان، آبگیر گسترده‌ای با نیزارهای انبوه قرار دارد که به نام تالاب بین المللی گمیشان معروف است.

تالاب بین المللی گمیشان که بیش از ۲۰ هزار هکتار وسعت دارد زیستگاه مناسبی برای پرندگان آبزی و کنار آبزی مهاجر به شمار می‌رود و به دلیل این جاذبه‌های طبیعی در ایام مختلف پذیرای شمار زیادی از مسافران و گردشگران است.

تالاب‌های استان به دلیل داشتن رژیم آب سیلابی متاثر از خشکسالی‌ هستند و بخش عظیمی از منبع غذایی خود را بخاطر کم شدن آب و خشکی از دست داده و دیگر آن جلوه و زیبایی گذشته را ندارند.

شکار و صید بی‌رویه جوامع انسانی ساکن در حاشیه تالاب، ورود پساب‌های شهری و روستایی و زهکش‌های کشاورزی از اراضی بالادستی و تغییرات ناشی از آن در خواص فیزیکی و شیمیایی آب و به تبع آن تخریب فون بنتیک موجود در تالاب که در نهایت منجر به کاهش غنای زیستی تالاب می‌شود، احداث سد و سازه‌های هیدرولیکی در مسیر منابع تامین کننده آب، عدم رعایت میزان حقابه تعیین شده توسط دستگاه‌های مسوول برای حفظ بقا و پایداری اکوسیستمی تالاب و برداشت بی رویه آب به اعتقاد فعالان حوزه حمایت از محیط زیست مهمترین عوامل تهدید کننده تالاب‌های بین المللی استان محسوب می‌شود.

حفظ این سیستم پیچیده اکولوژیک و سود جستن از منابع بی شمار اقتصادی، تفرجگاهی و ژنتیکی در گرو مطالعه و شناخت دقیق هر تالاب است و بدون اندیشیدن به محیط زیست، بهبود و ارتقای کیفیت زندگی انسان‌ها در چارچوب هر گونه هدف، بهره‌وری از طبیعت امکان پذیر نخواهد بود.

شماری از مسافران نوروزی در حاشیه دیدار از تالاب های یادشده در گفت و گو با خبرنگاران ایرنا ، از کمبود امکانات زیرساختی برای استفاده بهتر از این مناظر طبیعی بکر و خاطر انگیز انتقاد کردند و تاکید کردند مسوولان امر باید تلاش کنند از این ظرفیت برای توسعه صنعت گردشگری نهایت بهره را ببرند.

آنان همچنین  بر ضرروت اطلاع رسانی بیشتر از معرفی این مناظر طبیعی کم نظیر تاکید کردند. 

گنبدکاووس با ۳۷۵ هزار نفر جمعیت و پنج هزار و ۷۲ کیلومتر مربع وسعت به عنوان دومین شهرستان بزرگ گلستان در شرق این استان و شهرستان گمیشان با افزون بر ۸۰ هزار نفر جمعیت در شمال غرب استان واقع است.