"آروسک"بانوی مینودشتی اقدام فرهنگی مناسب برای مقابله با عروسک‌های باربی

به گزارش گلستان ۲۴؛ به نقل از ایرنا، آروسک این بانوی مینودشتی سالهاست از سوی اهالی، گردشگران و مسافران این منطقه مورد استقبال قرار گرفته است و نقش تاثیرگذاری در انتقال تاریخ شفاهی و فرهنگ غنی منطقه و حفظ و احیای هنر و مهارت‌ ایفا می کند.

آروسک با پوشش لباس محلی و رنگ های شاد ابریشمی ریشه در تاریخ فرهنگی و هنری نیاکان شهرستان مینودشت دارد، دست سازه ای زیبا بوده که بسیاری از گردشگران نوروزی به ویژه کودکان به عنوان سوغات محبوب و ارزشمند از آن استقبال کردند.

فن ساخت و مهارت بازی آروسک های بیچهره دست ساز بومی و محلی روستای  قلعه قافه مینودشت که در چهارم تیرماه ۱۳۹۸ توسط عصمت خواجه ثبت ملی شده است.

آروسک ساکن روستای قلعه قافه شهرستان مینودشت است، روستایی که برای رسیدن به آن باید از مسیر زیبای جنگلی در کنار رودخانه، آبشار و چشمه و روستاهای زندان چال، کوه کمر و بلم جرک گذشته تا به روستای قعله قافه با معماری زیبای سنتی رسید که خانه هایش بوی کاه گل، بوی صمیمیت  و عشق را می دهد.

از سوغاتی های پرطرفدار برای کودکان به یقین آروسک است که در سفر نوروزی و یا در مسیر عبور برای رسیدن به حرم امام مهربانی‌ها امام رضا(ع)  این سوغاتی‌ خاطره ای شیرین را در ذهن‌ کودکان ثبت خواهد کرد.
بیچهرگی «آروسک» روایتگر فرهنگ شهرستان مینودشت از روزگاران دور بوده و  انرژی مثبت و معصومیتش را نثار بیننده خود می کند، چیزی که کودکان بیش از هر چیز دیگری در این روزگار هجوم فرهنگ غربی نیازمند آنند و به یقین جایگزین شدنش به جای سوغاتی عروسک باربی به  کودکان سرزمینش فرهنگ و سنت را هدیه می دهد.

بسیاری از کارشناسان فرهنگی معتقدند توسعه چنین اقدام فرهنگی به حمایت و سرمایه گذاری نهادهای مربوط نیاز دارد.
عصمت خانم معرف این آروس زیبا، از پنجره چوبی کلبه روستایی قلعه قافه بیرون را نگاه می کند. دخترهای همسایه در کوچه کنار خانه های گلی روبروی کلبه مشغول خاله بازی با مسافران نوروزی روستا هستند. بیش از ۲ سالی می شود که با دوندگی توانسته بود عروسکی که حداقل نزدیک ۲ قرن قدمت داشت به ثبت ملی برساند و از اینکه فرهنگ مردم منطقه را نه تنها به مسافران نوروزی استان و کشور بلکه به جهان نشان می داد بی نهایت خوشحال بود.

عصمت خواجه دختر مهربان ۳۸ ساله معرف آروسک در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهارداشت: ایام گردشگری به ویژه تعطیلات نوروزی به یقین فرصت خوبی برای هدیه دادن آروسک به هموطنان و جهان پیرامون است.

وی یادآور شد : نهادهایی از جمله میراث فرهنگی و صنایع دستی و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با معرفی و حمایت از ساخت و تکثیر این عروسک پارچه ای دست ساخت و جایگزینی مشتاقانه فرهنگ شرقی آن بجای باربی غربی اثرگذار بوده و می توانند گام موثری برای این ساخته این هنرمند گلستانی بردارند.

این بانوی مینودشتی تاکید کرد: آروسک با پوشش محلی و ابریشمی خود برای معرفی فرهنگ و اصالت منطقه نقش کلیدی و ویژه ای داشته و به یقین وقتی تمام مردم ایران با آنها آشنا شوند، آن را به عنوان سوغات برای کودکان خود انتخاب می کنند.
وی خاطرنشان کرد: فلسفه آروسک سینه به سینه از گذشتگان به امروز رسیده است و بنده هم شیوه ی ساخت آنها را از عمه طیبه آموخته ام که متاسفانه دیگر در بین ما نیست ولی خوشحالم موفق شدم رسالت خود را برای معرفی گنجینه نسل های گذشته عمه خانم یعنی آروسک  را درست انجام دهم.
خواجه با اشاره به فلسفه ساخت این آروسک بی چهره بیان کرد: سازندگان گنجینه قدیمی آروسک شخصیت خودشان را  بدون چشم، ابرو و حتی اسم می ساختند و اسم آروسک را فقط افراد خانواده می دانستند و از باقی مردم مخفی بوده و چون گذشتگان ما عقاید مختص زمان خود به زن داشتنداز جمله اینکه نباید تازه عروس تا یکسال شناخته شود و بخاطر همین چهره ای نیز برای آروسک که نمادی از عروس های آن زمان بود، نمی گذاشتند.

وی با اشاره به نحوه آماده سازی آروسک گفت : همه مواد اولیه آروسک، بومی و از پارچه های دستبافت اصیل  ابریشم  و با رنگ های طبیعی مخصوص منطقه رنگ آمیزی و دوخته شده که پوشش سر آروسک شامل سه تا روسری که به رنگ های سفید، قرمز و مشکی است و روی دهان نداشته آروسک با چارقد مشکی «مندیل» بسته می شود که نشان دهنده فرهنگ و رسم قدیم این منطقه است که عروس تا یکسال نباید جلوی خانواده شوهرش حرف بزند و لباس محلی اش که «تمان جامه» نامیده می شود همانند لباس های  قدیم از ابریشم خالص و قرمز  است.

تسهیلات برای معرفی نیاز داریم

با دیدن کتابهای مثبت اندیشی که روی طاقچه گلی کلبه گذاشته لبخندی می زند و گفت: درست است که فقط یک چرخ خیاطی و یک اتاق ۶ متری برای کار داریم و تسهیلاتی برای معرفی نگرفتیم ولی باز موفق و خوشحالیم چون در ایام نوروز و همچنین در نمایشگاه ها علاوه بر کودکان و زنان ایرانی، بانوان روسی و اوکراینی و انگلیسی مستقیم به خرید آروسک می آیند.
وی با اشاره به صحبت های صاحب نظران در تلویزیون تصریح کرد : عروسک به نوعی از بازیچه های کودکان اطلاق می شود اما کارکرد عروسک فراتر از این حوزه است و کارشناسان بر این باورند که نوع آرایش، لباس و شکل ظاهری عروسک ها الگوی زندگی او می شود بنابراین احیای عروسک های سنتی ضرورتی برای پرورش بهتر نسل آینده است.

عصمت خواجه با دیدن بچه های آروسک به دست مهمانان نوروزی کوچه دوستی ها احساس خوشحالی می کند و مصمم تر می شود که تا جوان است  باید هرچه زودتر قبل هر اتفاقی آروسک را به دست تمام کودکان روستا و شهر و کشور خود برساند و باربی و باربی ها را از کشور خارج کند، با خود فکر می کند برای معرفی آروسک در جشنواره ها و نمایشگاه های زیادی حضور پیدا کرده و به یاد گرگان، زاهدان، یزد، تهران، کرمان، فارس، ساری، کاشان، قشم، بوشهر، اصفهان، همدان، زنجان، اردبیل، سمنان و ارومیه می افتد که در این شهر و استان ها به معرفی این عروسک و فرهنگ مردم منطقه گلستان پرداخته و آروسک طرفداران بسیاری پیدا کرده است.

به اعتقاد عصمت خواجه آروسک قابلیت سوغات برای گردشگران و به ویژه کودکان شرقی و غربی بوده و به یقین به عنوان  صنایع دستی خاص و بومی برای گردشگران داخلی و خارجی دارای جذابیت ویژه ای است.
امید است که  آروسک و عروسک های بومی دیگر برای خانواده و بویژه کودکان شناخته شوند تا عروسک هایی مثل باربی با فرهنگ غربی جایگزین آن ها نشوند.

به اعتقاد شماری از کارشناسان امر کودکان سرزمین مان امروز بیش از دیگر گروه های سنتی در معرض تهدید بوده و نباید گذاشت تا فرهنگ های غلط غربی بر جسم و روح و روان آنان غلبه کند، برنامه ریزان امور فرهنگی مکلف و موظف هستند تا چنین اقدام فرهنگی نظیر بانوی مینوی دشتی را در همه استان های کشور شناسایی و حمایت ویژه کنند تا بر دغدغه های این اقشار آینده ساز کشور بکاهند.