چند پرسش درباره راه صعب‌العبور احیای دریاچه ارومیه

به گزارش گلستان 24، در حالی که تب درخواست اختصاص اعتبار از منابع داخلی و خارجی برای ستاد احیای دریاچه ارومیه در جامعه نسبتاً همه‌گیر شده، هنوز پاسخی برای چند پرسش ساده، ارائه نشده است تا مشخص شود اعتبارات اختصاص یافته و نیافته داخلی و خارجی حقیقتاً پلکانی به سوی احیای دریاچه ارومیه خواهند ساخت یا نه. تلاش‌های کمپین من دریاچه ارومیه هستم که به درخواست ستاد احیای دریاچه ارومیه و توسط یک بازیگر سینما راه‌اندازی شده و این روزها در برنامه‌های پرمخاطب تلویزیونی، به تلاش برای جذب یک میلیون امضا مشغول است تا سازمان ملل و بانک جهانی را به اختصاص بودجه‌ای به منظور احیای دریاچه ارومیه وادارد از یک سو و اختصاص سه هزار میلیارد ریال اعتبار برای طرح‌ها و پروژه‌های مصوب کارگروه نجات دریاچه ارومیه در سال 1395 توسط هیئت دولت از سوی دیگر، گواهی بر این مدعاست.

این در حالی است که برخی متخصصان، کارشناسان و فعالان مستقل اجتماعی،با ارائه استدلال هایی، اختصاص بودجه برای احیای ارومیه را اتلاف سرمایه‌ها مالی و منابع آب دانسته، از مقوله‌ای تحت عنوان "احیای کاذب دریاچه ارومیه" سخن می‌گویند و بر این باورند، احیای دریاچه ارومیه دست کم با برنامه‌هایی که ستاد احیای دریاچه ارومیه پیش پای این دریاچه گذاشته است غیرممکن است.

علی‌محمد شاعری، رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی روز گذشته در گفت‌وگو با رسانه‌ها با بیان اینکه، اعضای کمیسیون کشاورزی مجلس در سفری سه روزه به استان آذربایجان غربی با اعضای ستاد احیای دریاچه ارومیه نشست مفصلی داشته‌اند، مهمترین عامل در احیای دریاچه ارومیه را تخصیص به موقع اعتبارات به این ستاد عنوان کرده و گفته بود: در حال حاضر تنها حدود 30 درصد دریاچه ارومیه آب دارد که در مقایسه با سال گذشته وضعیت دریاچه بهتر است؛ آب ذخیره شده در دریاچه حدود یک میلیارد و هفتصد میلیارد متر مکعب است و قرار است این میزان آب در یک دوره 10 ساله به چهارده میلیارد مترمکعب برسد.

به این بهانه، پرسش‌هایی که تاکنون بی‌پاسخ مانده‌اند را در گفت‌و‌گویی کوتاه با علی‌محمد شاعری، در میان می‌گذارد به این امید که با دریافت پاسخ‌هایی قانع کننده، متخصصانی که اختصاص اعتبار برای احیای دریاچه ارومیه را بی‌نتیجه می‌دانند هم به جرگه متقاضیان اعتبار بپیوندند.

تسنیم: در سفر به استان آذربایجان غربی، روند احیای دریاچه ارومیه را چگونه ارزیابی کردید؟

شاعری: اگر اعتبارات به موقع اختصاص داده شود و همه دستگاه‌های اجرایی، دولت و مردم به وظایف خود عمل کنند، ستاد احیای دریاچه ارومیه با برنامه‌هایی که در دست اجرا دارد موفق خواهد شد حجم آب دریاچه را تا 10 سال آینده به 14 میلیارد متر مکعب رسانده و دریاچه را احیا کند.

تسنیم: طبق برنامه ستاد احیای دریاچه ارومیه تا 10 سال آینده حجم آب دریاچه به 14 میلیارد متر مکعب خواهد رسید. این در حالی است که پیش از این، بیشترین حجم آب برآورد شده این دریاچه، 32 میلیارد متر مکعب و حجم آب مورد نیاز برای احیای دریاچه 28 میلیارد متر مکعب برآورد شده است. به فرض موفقیت ستاد احیای دریاچه، برای رساندن حجم آب این دریاچه به 14 میلیارد متر مکعب تا 10 سال آینده، آیا می‌توان از عبارت احیا شدن استفاده کرد در حالی که تنها نیمی از حجم آب مورد نیاز برای احیای دریاچه تأمین شده است؟

تراز نرمال دریاچه ارومیه 1274 است که به معنای همان 14 میلیارد متر مکعب می باشد. 32 میلیارد مت مکعب، حداکثر آبی است که در سال 74 وجود داشته و ایده آل است. اما رسیدن به تراز متوسط طی 10 سال آینده گام اول است و برای گام بعد می توان برای رسیدن به تراز 1278 و رساندن حجم آب دریاچه به 30 میلیارد متر مکعب برنامه ریزی کرد که بدین منظور، استفاده از آب رود زاب و ساماندهی 300 حلقه از چاه هایی که در حوزه دریاچه ارومیه به صورت غیرمجاز حفر شده در دستور کار وزارت نیرو قرار دارد.

تسنیم: عمق دریاچه ارومیه درعمیق ترین نقطه به 16 کیلومتر می‌رسد در حالی که چاه های اطراف این دریاچه تا 100 متر عمق دارند که به گفته دکتر پرویز کردوانی، سبب معکوس شدن جهت جریان آب از دریاچه به سوی چاه ها شده اند و لذا هر قدر آب به دریاچه وارد شود با توجه به عمق بیشتر چاه ها، شاهد نفوذ آب به چاه ها خواهیم بود؛ همانگونه که اخیرا با شور شدن آب چاه ها مواجه شده ایم. بنابراین به نظر می رسد تا زمانی که کلیه چاه‌های اطراف دریاچه پر نشوند، با پر کردن تنها 3000 حلقه از این چاه‌ها نمی‌توان به بازگشت جریان آب به حالت سابق، امیدوار بود. نظر شما چیست؟

خیر اینطور نیست. به علاوه حجم آب دریاچه، امسال به یک میلیارد و هفتصد میلیون متر مکعب رسید که در مقایسه با این حجم در سال گذشته یعنی 500 میلیون متر مکعب بوده تا دو برابر افزایش یافته است. 50 در صد از این افزایش حجم آب به دلیل بارندگی هاست و 50 در صد دیگر به خاطر عملکرد ستاد احیاء دریاچه ارومیه.

در صورت افزایش حجم آب، قاعدتاً باید بخش‌های عمیق‌تر زودتر آبگیری شوند. در حالی که بخش عمیق شمالی دریاچه خشک است و افزایش سطح آب تنها شامل حال بخش‌هایی کم عمق از جنوب دریاچه شده است. آیا این افزایش، آن‌طور که برخی کارشناسان و مردم محلی معتقدند، ناشی از وجود خاکریزهایی نیست که به منظور بالا جلوه دادن سطح آب در بخش کم عمق دریاچه ایجاد شده‌اند؟

خیر.

هر چند رئیس کمیسیون کشاورزی، با پاسخی کوتاه و منفی به این پرسش، ادامه گفت‌وگو را غیرضروری عنوان می‌کند اما پرسش‌های بسیاری همچنان باقی است که شاید بتوان با کنار هم قرار دادن پاسخ‌هایشان، به ضمانتی برای احیای حقیقی دریاچه ارومیه در برابر صرف منابع ارزشمند آب و همچنین اعتبارات هنگفت از یک سو و وارد آوردن خسارت به کشاورزان از سوی دیگر دست یافت.
منبع :تسنیم