علل وقوع سیل گلستان از منظر استادان دانشگاه گنبدکاووس

به گزارش گلستان 24 ؛در نشست تخصصی تحلیلی، بررسی علل وقوع سیل مخرب اوایل امسال در برخی شهر‌های گلستان که روز شنبه درسالن آمفی تئاتر دانشگاه گنبدکاووس برگزار شد، چهار تن از استادان این واحد آموزش عالی، هر کدام از زاویه‌ای به بررسی علل وقوع سیل مخرب اوائل امسال گلستان پرداختند.

نقش پوشش گیاهی و تاثیر آن بر روی سیل، تحلیلی بر علل وقوع سیل، روش‌های کنترل سیل و بررسی عوامل تشدید کننده سیل چهار زاویه بررسی علل وقوع سیل فروردین امسال توسط استادان دانشگاه گنبدکاووس بود.

استادیار گروه مرتع و آبخیزداری دانشگاه گنبدکاووس که موضوع سخنانش، نقش پوشش گیاهی و تاثیر آن بر روی سیل بود، گفت: پوشش گیاهی شامل جنگل و مرتع نقش موثری در جلوگیری فرسایش خاک و وقوع سیل دارند.

دکتر مجید محمداسماعیلی افزود: پوشش گیاهی سبب می‌شود تا قطرات باران پس از برخورد با پوشش گیاهی درخاک و ریشه گیاه که به صورت اسفنجی عمل می‌کنند، فرو رود، اما درمناطقی که عاری از پوشش گیاهی باشد، قطرات باران پس از برخورد با زمین، با کندن بخشی از خاک به شکل روان آب در می‌آیند.

وی از کاهش ۴۳ درصدی سطح جنگل‌ها و مراتع کشور در ۱۰۰ سال اخیر خبر داد و اضافه کرد: قاچاق چوب، آتش سوزی، ویلا سازی، آلودگی‌های زیست محیطی، چرای مفرط دام در جنگل و مراتع، خشکسالی‌ها و تبدیل مرتع به زمین زارعی از جمله عوامل تخریب این منابع خدادادی در کشور و استان گلستان بوده است.

دکتر محمداسماعیلی با بیان اینکه گلستان هم اکنون ۴۵۲ هزار هکتار جنگل و یک میلیون و ۱۲۰ هزار هکتار مرتع دارد، گفت: ۵۰ درصد وسعت ۲۰ هزار کیلومتری استان را مراتع تشکیل می‌دهند که از این مقدار ۸۵۰ هزار هکتار آن مراتع قشلاقی و بقیه مراتع ییلاقی هستند.‌ی افزود: به دلیل چرای مفرط دام در سال‌های گذشته ۷۳ درصد مراتع گلستان فقیر محسوب می‌شوند که می‌بایست با بوته کاری فقر آن را از بین برد.

این استادیار دانشگاه گنبدکاووس همچنین با یادآوری اینکه در ۲۷ سال گذشته ۱۲۸ سیل در استان گلستان رخ داده است، گفت: متاسفانه کاهش پوشش گیاهی و رُسی بودن نوع خاک مهمترین ریشه این رخداد طبیعی بوده اند که می‌بایست نسبت به تقویت پوشش گیاهی اقدام کرد.

وی ادامه داد: البته در سیل اخیر گلستان تغییرات اقلیمی و بارش بیش از حد نیز حجم و میزان خسارت آن را افزایش داد.

استادیار دیگر گروه مرتع و آبخیزداری دانشگاه گنبدکاووس نیز که موضوع سخنانش تحلیلی بر وقوع سیل در گلستان بود، گفت: از مجموع ۴۳ بلای طبیعی درجهان ۳۳ نوع آن در کشور ما رخ می‌دهد که از این حیث جزو ۱۰ کشور اول بلاخیر در کره زمین هستیم.

دکتر نادر جندقی افزود: گلستان نیز از استان‌های حادثه خیز کشور است که درحوزه سیل رتبه اول و در زلرله رتبه دوم را در بین استان‌ها دارد و سیل اوایل امسال درحوزه گرگانرود به دلیل تعداد زیاد سکنه اطراف آن و تجاوز‌های انجام شده در حریم آن، بیشترین خسارت را به بار آورد.

وی اضافه کرد: البته حجم سیل حوزه آبخیز رودخانه مرزی اترک، یک و نیم برابر سیل حوزه گرگانرود بود، اما به دلیل کمی سکنه و وسعت منطقه خسارات آن کمتر بود.

دکتر جندقی تصریح کرد: براساس آمار هواشناسی گلستان، کل بارش‌ها روز‌های پایانی سال ۹۷ و اوایل امسال دراین استان ۳.۹ میلیارد متر مکعب بوده که دو میلیارد متر مکعب آن درحوزه آبخیز گرگانرود بوده است.

وی ادامه داد: حجم سه سد بوستان، گلستان و وشمگیر که مجموعا ۱۱۰ میلیون مترمکعب حجم ذخیره داشتند و بخش قابل توجه آنان نیز براثر بارش‌های خوب فصل زمستان ۹۷ پر شده بود، امکان ذخیره این میزان آب را نداشتند.

دکتر جندقی افزود: میزان دو میلیارد متر مکعب آب حوزه گرگانرود تقریبا ۲۰ برابر حجم سد‌ها بودند که همین امر سبب طغیان این رودخانه و جاری شدن سیل در شهر‌های گنبد، آق قلا و گمیشان شد.

استادیار دانشگاه گنبدکاووس، کم بودن شیب رودخانه گرگانرود، لایروبی نشدن آن، اشباع بودن خاک برای جذب آب، ذوب برف روی کوه‌های بالادست، ساخت و ساز‌های غیرمجاز در حریم رودخانه ها، لایروبی نشدن مصب دریا و ورود آب از استان‌های همجوار را از مهمترین عوامل در وقوع سیل امسال برشمرد.

وی گفت: برای پیشگیری از خسارات احتمالی سیل‌های آینده می‌بایست نسبت به انجام فوری لایروبی رودخانه‌ها بویژه در مناطقی که سکنه زیادی اطراف آن هستند، اقدام شود.

استادیار دیگر گروه مرتع و آبخیزداری دانشگاه گنبدکاووس نیز که سخنانش درخصوص روش‌های کنترل سیل بود، گفت: خالی گذاشتن بخشی از ذخیره سد‌ها که از اصول اولیه بهره برداری از مخازن است، در سیل امسال رعایت نشد.

دکتر سیدمرتضی سیدیان افزود: مخزن هر سه سد بوستان، گلستان و وشمگیر تا قبل از بارش روز‌های پایانی سال گذشته و اوایل امسال پر شده و بعضا سرریز کرده بودند بنابراین این سد‌ها خیلی در جلوگیری از سیل تاثیرگذار نبودند.

وی گفت: همه اقداماتی که می‌بایست قبل از وقوع سیل انجام می‌شد مانند احداث کانال‌های فرعی، لایروبی و بهسازی آبراه‌ها در زمان سیل انجام شد که این امر تا حدود کمی جلوی خسارت‌ها را گرفت.

دکتر سیدیان با بیان اینکه احداث کانال فرعی در رودخانه‌ها هزینه بسیار کمی دارد و باید قبل از سیل انجام شود، اضافه کرد: به عنوان مثال ۱۰ سال قبل مطالعات احداث کانال فرعی بند، ولی و کال شور، توسط وزارت نیرو انجام شده، اما به دلیل نداشتن بودجه اجرایی نشده بود.

وی تصریح کرد: این کانال در زمان سیل با هزینه بالاتری انجام و موفق شد ۱۰۰ میلیون متر مکعب آب را منتقل کند که اگر این میزان آب وارد دو شهر آق قلا و گمیشان می‌شد، قطعا حجم خسارت‌ها بیشتر می‌شد.

این استادیار دانشگاه گنبدکاووس، تخریب چند نقطه راه آهن را برای هدایت آب‌ها موثر ندانست و بهسازی آبراه ها، حذف پیچ و خم‌های رودخانه‌ها بویژه در مناطقی که اطراف آن سکنه وجود دارد البته با حفظ عرض رودخانه، جلوگیری از ساخت و ساز‌های حریم رودخانه ها، لایروبی رودخانه‌ها و حذف درختچه‌های گز، نی‌ها و نخاله‌ها از مسیر اصلی آن و آگاهی بخشی به مردم را از مهمترین راهکار‌ها در پیشگیری از حوادث احتمالی سیل در گلستان برشمرد.

دکتر ابوالحسن فتح آبادی دیگر استادیار گروه مرتع و آبخیزداری دانشگاه گنبدکاووس نیز که موضوع سخنانش در این نشست 'بررسی عوامل تشدید کننده سیل بود'، گفت: شرایط اقلیمی و بارش‌های کم سابقه در ۱۰۰ سال اخیر، طراحی نادرست پل‌ها و ابنیه‌ها در مسیر جاده‌ها و رودخانه‌ها و لایروبی نشدن رودخانه‌ها از مهمترین علل تشدید کننده سیل اخیر در گلستان بود.

وی گفت: مسیر رودخانه‌ها در مناطقی که شیب کمتری دارند باید صاف و هموار شده و اصلاح مسیر در حومه شهر‌ها بایستی انجام شود ضمن اینکه تمام رودخانه‌های گلستان که هم اکنون حجم رسوبات بالایی دارند، در اسرع وقت لایروبی شوند.

دکتر علی ستاریان معاون آموزشی و پژوهشی دانشگاه گنبدکاووس نیز در ابتدای مراسم، برگزاری این نشست را در راستای دستور رییس محترم جمهوری به دانشگاه تهران مبنی بر بررسی علمی رخداد سیل در کشور دانست و گفت: دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان نیز در این راستا تفاهم نامه‌ای را با دانشگاه تهران برای انجام بخشی از این بررسی‌ها انجام داده است.

وی افزود: گروه مرتع و آبخیزداری گنبدکاووس نیز با احساس مسئولیت، اقدام به برگزاری این نشست با هدف کمک به پروژه ملی بررسی علمی وقوع سیل در کشور نمود و تا پایان امسال نیز همایش ملی در این زمینه برگزار می‌کند.

دکتر ستاریان اضافه کرد: دانشگاه‌ها بایستی با انجام مطالعات مناسب به دستگاه‌های اجرایی درخصوص رخداد‌های طبیعی و راهکار‌های پیشگیری و کاهش خسارات آن مشاوره داده و کمک کنند.

شهرستان گنبدکاووس با ۳۵۰ هزار نفر جمعیت درشرق استان گلستان واقع است.

انتهای پیام /