یارانه بنزین برای مردم یا دولت؟

به گزارش گلستان ۲۴؛ دولت پس از اجرای طرح سهمیه‌بندی و گرانی بنزین به مردم اطمینان داد تمام عواید حاصل از درآمدهای این طرح را برای مردم واریز کند اما شواهد حاکی از آن است دولتی‌ها در نقشه‌ای جدید به ‌دنبال حذف افراد معیشتی‌بگیر هستند؛ نقشه‌ای که هیچ شفافیتی در آن دیده نمی‌شود.

بحث و جدل‌ها پیرامون موضوع افزایش قیمت بنزین با گذشت بیش از 10 روز از اجرای آن همچنان ادامه دارد. تقریبا کسی از مردم نیست که از اجرای این طرح اعلام رضایت کند. علت این نارضایتی اما تنها «افزایش قیمت بنزین» نیست، مردم نگران سرایت گرانی به سایر کالاها و کوچک‌تر شدن سفره‌های خود هستند؛ همان سفره‌ای که حسن روحانی سال 92 وعده فراخ‌تر کردن آن را داد. در این میان اما یک موضوع خاطر مردم را شدیدا آزرده است؛ اعلام دقیقه نودی و اجرای ناگهانی طرحی که اهمیتی حیاتی برای مردم دارد، جامعه را دچار سرخوردگی کرده است. مردم درباره شیوه اجرای طرح از خود می‌پرسند: «چرا ناگهانی و بی‌خبر؟» دولت البته جواب خود را می‌دهد. سخنگوی دولت چند روز پس از اجرای طرح، جایی که در محاصره خبرنگاران بود، درباره علت اجرای ناگهانی طرح گفت: «باید کاری می‌کردیم که بنزین از پمپ بنزین‌ها به خانه‌ها منتقل نشود و اگر زمان آن از قبل اعلام می‌شد، خیلی‌ها هرچه امکانات در مناطق مرزی داشتند برای 2 ریال سود بیشتر جمع می‌کردند و به فکر قاچاق آن می‌افتادند».

* یارانه بنزین برای مردم یا دولت؟

طرح اما بدون اطلاع‌رسانی اجرا شد. در ادامه و به‌خاطر اطمینان‌بخشی به مردم بابت نتایج مثبت طرح، قرار شد درآمد ماه اول این طرح پیش از موعد پرداخت شود. دولت اعلام کرد 60 میلیون نفر مشمول دریافت این یارانه‌ هستند و مبالغ اعلام شده را طی 3 مرحله و در هر مرحله برای 20 میلیون نفر واریز می‌کند. با فرا رسیدن تاریخ واریز، اشکالات اجرایی طرح هم آشکار شد؛ واریز یارانه خانوار 5 نفره برای خانوار 2 نفره، واریز یارانه به خانوارهای متمول و بی‌بهره ماندن خانوارهای کم‌درآمد و... نقل محافل روزهای اخیر شده است. علاوه بر این، هرچه می‌گذرد سوالات و ابهامات درباره طرح اعلامی دولت بیشتر هم می‌شود. یکی از ابهامات مطرح، درآمد اعلامی دولت از اجرای این طرح است. طبق اعلام دولت، درآمد حاصل از این طرح 31 هزار میلیارد تومان است که البته قول داده همه آن سهم مردم باشد.

* شناسایی پرخطا

ابهام دیگر مطرح در این طرح، نحوه شناسایی مشمولان دریافت یارانه است؛ ابهامی که با هر اظهار نظر مسؤولان دولتی، پیچیده‌تر هم می‌شود. نخستین‌بار احمد میدری، معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی بود که در برنامه روی خط خبر 4 آذر شبکه خبر اعلام کرد: «اگر کسی خودروی بالای 250 میلیون تومان داشته باشد، از دریافت یارانه معیشتی  حذف می‌شود. ارزش ملک هم اگر در تهران بالاتر از یک میلیارد و 200 میلیون تومان باشد و در شهرستان‌ها بالای 900 میلیون تومان فرد حذف می‌شود». تقریبا همزمان با این اظهارات میدری، نامه‌ای از سوی محمد شریعتمداری، وزیر رفاه به نمایندگان مجلس درباره شاخص‌های شناسایی مشمولان دریافت یارانه معیشتی ارسال شد. مرز تعیین مشمول و غیرمشمول را مشخص می‌کند که خانوارهای با درآمد کمتر از این مرز، مشمول دریافت یارانه و خانوارهای با درآمد بالای این اعداد، از دریافت یارانه حذف می‌شوند. طبق این سند، برای خانوار یک‌نفره درآمد ماهانه 4 میلیون تومان، برای خانوار 2 نفره درآمد ماهانه 5 میلیون تومان، برای خانوار 3 نفره درآمد ماهانه 6 میلیون تومان، برای خانوار 4 نفره درآمد ماهانه 7 میلیون تومان و برای خانوار 5 نفره و بیشتر درآمد ماهانه 8 میلیون تومان به عنوان مرز تعیین مشمول و غیرمشمول برای دریافت یارانه معیشتی تعیین شده است.

* تناقضات بی‌پایان

تناقض در اعلام شاخص تعیین مشمولان یارانه‌ معیشتی، صرفا به وزیر رفاه و معاونش ختم نمی‌شود؛ حذف یارانه ثروتمندان تکلیفی بود که در تبصره 14 قانون بودجه امسال به آن اشاره شده بود. در همین رابطه اخیرا حسین میرزایی، سخنگوی ستاد اجرایی تبصره 14 بودجه در گفت‌وگویی اعلام کرد: «برای حذف ثروتمندان و 3 دهک بالای درآمدی به درآمدها کاری نداریم و هزینه‌ها ملاک است. گفتیم درآمد را کاری نداریم، روی هزینه‌ها متمرکز هستیم. امکان دارد درآمد پس‌انداز شود و به هر نحوی، هزینه نشود. امکان دارد قسط، کارت به کارت و کارهای دیگری انجام دهید که برای ما مهم نیست. پرداخت‌هایی را که از طریق دستگاه‌های کارتخوان (پوز) و درگاه‌های پرداخت اینترنتی وجود دارد مبنا قرار می‌دهیم». وی در ادامه گفت: «بر این اساس خانواده 2 نفره 5 میلیون تومان، خانوار 3 نفره 6 میلیون و 500 هزار تومان، خانوار 4 نفره 7 میلیون و 700 هزار تومان، خانوار 5 نفره 8 میلیون و 500 هزار تومان و خانوار 6 نفره و بیشتر را به ازای هر نفر 500 هزار تومان افزایش نسبت به خانوار 5 نفره در نظر گرفتیم».

* تکلیف نامعلوم 15 میلیون نفر!

نکته جالب دیگر در همین رابطه، تفاوت جمعیت مشمولان یارانه 45 هزار تومانی با جمعیت مشمول یارانه جدید است. طبق اعلام دولت، 75 میلیون نفر یارانه 45 هزار تومانی دریافت می‌کنند. با این وجود، 60 میلیون نفر مشمول یارانه جدید حاصل از افزایش قیمت بنزین اعلام شدند. تاکنون اما مسؤولان دولتی هیچ توضیحی درباره 15 میلیون نفری که یارانه قبلی را می‌گیرند اما از یارانه کنونی بی‌نصیب هستند، نداده‌اند. دولت همانند غافلگیری مردم در موضوع افزایش قیمت بنزین، نحوه انتخاب خانوارهای مشمول دریافت یارانه معیشتی را نیز به شکل غافلگیرانه‌ای انجام داده است. پس از 3 نوبت پرداخت یارانه معیشتی، روز گذشته وزیر رفاه توضیحاتی را درباره دلایل حذف 15 میلیون نفر از یارانه‌بگیران طرح هدفمندی از شمول دریافت یارانه معیشتی ارائه کرد. اکنون این شائبه جدی و نگران‌کننده مطرح است که دولت روحانی که بارها نشان داده است متمایل به حذف یا کاهش مشمولان یارانه نقدی است، با همین فرمول حذف یارانه‌بگیران معیشتی، اقدام به کاهش شمار یارانه‌بگیران طرح هدفمندی کند.

* نمونه مشابه؛ دلار 4200

این تناقض‌ها در دولت تدبیر البته بی‌سابقه نبوده است. تعیین ناگهانی نرخ 4200 تومان برای دلار، آخرین و البته شبیه‌ترین مورد به ماجرای طرح کنونی است. 20 فروردین 97 مردم به یکباره معاون اول رئیس‌جمهور را در قاب تلویزیون و در حال گفتن چنین جملاتی مشاهده کردند: « نرخ دلار از فردا برای تمام فعالان اقتصادی و برای رفع همه نیازهای قانونی و اداری آنان، نیازهای خدماتی مسافران، دانشجویان، محققان و دانشمندانی که برای کارهای تحقیقاتی خود به ارز نیاز دارند، 4 هزار و 200 تومان خواهد بود».  پس از این بود که بسیاری از صرافی‌ها از ترس متهم نشدن به اتهام قاچاق، دست از کار کشیدند و اینگونه بازار فردوسی چند روزی متروکه شد. اعلام یکباره تصمیمات دولت در کنار ناهماهنگی‌های متعدد، کارشناسی بودن تصمیمات دولت تدبیر را زیر سوال برده و این سوال را در اذهان ایجاد کرده که «یک تصمیم کارشناسی چطور با این همه تناقض و ناهماهنگی روبه‌رو است؟»

***

دولت شفاف‌سازی‌کند

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی درباره نحوه حذف مردم از طرح معیشتی گفت: طریقه پرداخت بسته‌های معیشتی مشخص نیست و متاسفانه هیچ شفافیتی هم وجود ندارد. معصومه آقاپور گفت: در حال حاضر از آقای نوبخت و وزیر رفاه خواسته‌ایم که به مجلس بیایند و توضیح دهند چگونه 15 میلیون نفر حذف شده‌اند و درباره آینده حذفیات هم گزارش بدهند. وی افزود:‌ دولت باید برای نمایندگان رفتار خود را شفاف‌سازی کند، ما سوالات فراوانی داریم که بر چه اساسی یارانه پرداخت می‌شود؟ یا بر چه اساسی حذف شده است و می‌خواهد حذف شود؟ این ابهامات باید برطرف شود. عضو کمیسیون اقتصادی گفت: دولت به دلیل عدم شفاف‌سازی و متاسفانه عدم پاسخگویی نارضایتی‌ها را افزایش می‌دهد و مادامی که خود را در کنار مردم تصور نکند این موضوعات ادامه خواهد داشت. هر چه سریع‌تر باید این قضیه و این توضیحات کامل داده شود که مردم بفهمند مشمول می‌شوند یا نمی‌شوند. این قایم‌باشک‌بازی‌ها چه معنایی دارد؟ وی در پاسخ به این سوال که دولت عدم دسترسی به حساب‌های شخصی را دلیل ناتوانی در حذف اعلام کرده، گفت: این یک بهانه است اما اساسا ما دولت را ایجاد کردیم که به صورت یکپارچه یک قدرتی اطلاعات را داشته باشد، اینکه اطلاعات ندارند یک بهانه بی‌مورد است. از دولت می‌خواهیم شفاف‌سازی کند و به اعتراضات مردم دامن نزند. نماینده مجلس با بیان اینکه مالیات از تراکنش‌های بانکی گرفته شده است و این موضوع سرک کشیدن به حساب‌ها را تایید می‌کند، گفت:‌ اینکه بگوییم برای پرداخت معیشتی می‌خواهیم به حساب‌ها سرک بکشیم یک حرف غلط است، پیش از این هم این موضوع بوده است که البته کار بدی هم نیست.  دولت باید از این بهانه‌ها دست بردارد و به فکر پاسخگویی به ملت باشد و نمایندگان هم بزودی آنها را برای پاسخگویی به محضر ملت دعوت خواهند کرد.

***

ملاک خانه یک میلیاردی اشتباه است

عضو کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط‌زیست مجلس شورای اسلامی گفت:‌ حقیقت این است که ما به عنوان نمایندگان مجلس هم از نحوه حذف یارانه‌ها مطلع نبودیم و تازه هم‌اکنون دولت در حال گزارش‌دهی در این‌باره است، البته گزارش‌های اخیر هم صرفا مربوط به یارانه معیشتی است. نظر افضلی در پاسخ به این سوال که در حال حاضر 15 میلیون نفر از یارانه‌بگیران بسته معیشتی نمی‌گیرند، طریقه حذف چگونه بوده است، گفت: الگوی ثابتی بیان نشده، البته آقای شریعتمداری یک جدولی فرستاده‌اند که بر اساس درآمد و هزینه است که برای پس از این است، یعنی در آینده اجرا می‌شود، پیش از این را به کلی نمی‌دانیم. نماینده مردم گفت: متاسفانه در حوزه انتخابیه بنده بخش اعظمی از بازنشستگان بسته معیشتی دریافت نکرده‌اند. در کنار بازنشستگان افراد دیگری هم هستند که درآمدهای زیر 2 میلیون تومان داشتند اما باز هم کمک‌های معیشتی به آنها نرسیده است. خب دولت شفاف‌سازی کند چرا به این افراد تعلق نگرفته؟ وی درباره مشخص کردن معیار خانه یک میلیاردی برای کسانی که بسته معیشتی دریافت می‌کنند، گفت: معیار خانه اشتباه است. در حال حاضر یک خانه ساده در شهری که من نمایندگی آن را دارم یک میلیارد تومان است، کسی که خانه یک میلیاردی دارد ثروتمند نیست بلکه کارمندی بوده که سال‌ها زحمت کشیده و به یک‌باره قیمت خانه وی گران شده است؛ در اصل قیمت خانه رشد داشته اما نشانه ثروتمند بودن فرد نیست. افضلی تصریح کرد: با منطق دولتی‌ها به هیچ‌کدام از تهرانی‌ها نباید یارانه داده شود، زیرا در تهران اساسا خانه زیر یک میلیارد نداریم. از دولتی‌ها سوال می‌پرسیم چرا به تهرانی‌ها بسته معیشتی داده شده است؟ 

***

نامه شریعتمداری به نمایندگان درباره بسته معیشتی

1- تاکنون حدود 7 میلیون و 500 هزار خانوار (حدود 24 میلیون نفر) بسته حمایتی دریافت نکرده‌اند. منابع لازم برای پرداخت به حدود یک میلیون و 500 هزار خانوار از متقاضیانی که استحقاق آنها مشخص شود، تامین گردیده است؛ بنابراین همین تعداد می‌توانند بسته حمایتی را دریافت نمایند.

2- برای انتخاب خانوارها شاخص‌های مختلفی در نظر گرفته شده که به پیوست تقدیم شده است. با توجه به پیچیدگی شاخص‌ها و تفاوت‌هایی که در وضعیت خانوارها وجود دارد، ملاک نهایی، اجازه دسترسی به حساب‌های بانکی است. «متقاضیان جدید که اجازه دسترسی به حساب‌های بانکی را بدهند، مشمول طرح حمایتی قرار خواهند گرفت». فرآیند ثبت درخواست و پاسخگویی، به‌صورت سامانه پیامکی و اینترنتی وجود دارد و خانوارها بدون مراجعه حضوری می‌توانند درخواست خود را ارسال و پاسخ را دریافت نمایند.

- شاخص‌های خانوارهای مشمول طرح حمایت معیشتی

1- خانوارهایی مشمول «طرح حمایت معیشتی» خواهند شد که پس از کسر اجاره مسکن، میزان هزینه هر ماه آنها از جدول زیر کمتر باشد.

2- از شاخص‌های زیر برای شناسایی افرادی که این سطح درآمد را دارند استفاده خواهد شد. اگر خانواری دارای یکی از این معیارها باشد و اجازه دسترسی به اطلاعات بانکی را بدهد، از نظام بانکی، اطلاعات جمع‌آوری و سطح درآمد دقیق خانوار برآورد می‌شود. اقلام بانکی مشخص خواهند کرد اجاره مسکن با چه ابزاری پرداخت شده است. 

3- علاوه بر استانداردهای درآمدی فوق شاخص‌های شناسایی عبارتند از: 

الف- خانوارهایی که اعضای آن دارای «واحد مسکونی»، «شغل» و «خودرو» بطور «همزمان» می‌باشند یا خانوارهایی که دارای «2 واحد ملکی» می‌باشند.

ب- خانوارهایی که ارزش ملک آنها در تهران و کلانشهرها 12 میلیارد ریال و در سایر شهرستان‌ها 9 میلیارد ریال باشد. 

ج- خانوارهایی که دارای خودروی سواری با ارزش بیش از 300 میلیون تومان یا خودروی عمومی با ارزش بیش از 400 میلیون تومان باشند. 

د- کارفرمایانی که بیش از 3 بیمه‌پرداز داشته باشند. 

ه- خانوارهایی که بیش از 3 سفر خارجی غیرزیارتی داشته‌اند. 

و- گیرندگان تسهیلات بانکی به مبلغ جمعا بیش از 3‌میلیارد ریال که در حال بازپرداخت اقساط باشند. 

منبع: وطن امروز