مناره کج قدیمی‎ترین دانشگاه کشاورزی ایران و تربیت دانشجویان بیکار!/ کشاورزی گلستان بدون بانک ژن گیاهی رونق نمی‎گیرد

به گزارش گلستان ۲۴؛ سامانه «فارس من» مطالبات و مشکلات مردمی را در سراسر کشور پیگیری می‌کند.

مخاطبان در سامانه «فارس من» سوژه‌ای را با عنوان «تأسیس بانک ژن گیاهی در قدیمی‎ترین دانشگاه کشاورزی ایران دانشگاه منابع طبیعی گرگان » به ثبت رسانده و درخواست پیگیری پیرامون این موضوع را داشتند.

در این سوژه آمده است؛ «دانشگاه‎های کشاورزی کشور از عدم وجود یک بانک ژن منسجم که تمامی نمونه‎های گیاهی خود اعم از بذر تا نمونه برگ را برای مدت‎ها نگهداری کند رنج می‎برند و هر ساله نمونه‎های بسیاری از بین رفته وجود این بانک ژن قطعاً و یقینا به پیشرفت و حوزه کشاورزی منجر خواهد شد، چرا باید برخی از نمونه‎های استراتژیک کشور در بانک‎های ژن خارجی نگهداری شود، این بانک ژن یک گام در حوزه پدافند غیرعامل است.»

فقدان بانک ژن گیاهی در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان ما را بر آن داشت تا گفت‎وگویی با «علی نجفی‎نژاد» رئیس دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان داشته باشیم که متأسفانه تلاش‎های فراوان ما برای این گفت‎وگوی رسانه‎ای بی‎نتیجه ماند.

پیگیری خبرگزاری فارس در خصوص فقدان بانک ژن گیاهی، موجب شد تا با گلایه‎مندی برخی از اساتید و دانشجویان برخی سؤالات دیگر نیز در حوزه پژوهش در ذهن‎مان ایجاد شود.

علاوه‎بر فقدان بانک ژن گیاهی سؤال دیگر ما از مسؤولان دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان آن است که چرا جای انستیتو تحقیقاتی و پژوهشگاه در قدیمی‎ترین دانشگاه کشاورزی ایران خالی است و چرا پژوهشگاه زراعت و محیط زیست بعد از پنج الی هفت سال فعالیت طی سال‎های گذشته تعطیل شده است.

این مسائل در کنار ضرورت بانک ژن گیاهی موضوعات بی‎پاسخی است که شاید رئیس دانشگاه با گذر زمان و با مطالبه‎گری اساتید و دانشجویان مجبور به واکنش شود.

اساتید و فارغ‎التحصیلان مقاطع مختلف تحصیلی در دانشگاه علوم کشاورزی گرگان همچنین بر این مهم تأکید کردند که توجه به چنین مسائلی در دانشگاه می‎توانست محل جذب نیروهای پژوهشی و فارغ‎التحصیلان باشد.

متأسفانه دانشگاه گلستان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان و دانشکده پزشکی فاقد پژوهشگاه است و قطعاً با حلوا حلوا گفتن دهان شیرین نمی‎شود و  هرچقدر سمینار پژوهشی نیز برگزار شود ولی وقتی بدنه دانشگاه عاری از پژوهش باشد کاری از پیش نخواهیم برد.

یک استاد دانشگاه و دانشیار دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در این باره گفت: ما باید در برخی مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی جزئیات ژرم‎پلاسم‎های گیاهی یک منطقه را با شناسنامه و کد ثبت کنیم و اطلاعات آنها را در جایی ذخیره کنیم، از طرفی برخی گونه‎های در حال انقراض را می‎توان از طریق جمع‎آوری بذر در بانک ژن و یخچال‎ها و فریزرهای مشخص برای مواقع مبادا نگه‎داری کرد.

کامران رهنما با بیان اینکه گیاهانی در طبیعت جمعیت کمتری دارند از طریق جمع‎آوری بذرها می‎توانند تجدید حیات شوند، افزود: امروزه ساختار بانک ژن‎ها نیاز به تجهیزات ساده و پیشرفته و ساختمان مجزا دارد و باید پرسنل مخصوص این کار تربیت شوند و در خدمت کامل ایستگاه مؤسسه ژرم‎پلاست باشند.

وی ادامه داد:  با آزمایشگاه‎های ساده در سطح دانشگاه نمی‎توان گیاهان و ژرم‎پلاست‎ها را جمع‎آوری کرد، اساتید مختلف در دانشگاه ما گیاهان مختلف را جمع‎آوری کردند اما این هرباریوم‎ها برای دوره‎های طولانی‎مدت ماندگاری ندارد.

‎دانشیار دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان با بیان اینکه در ایران و کشورهای همسایه به ایجاد بانک ژن گیاهی کمتر توجه شده است، افزود: ایران از جمله کشورهایی است که منشأ تنوع بسیاری از گیاهان کشاورزی از جمله گندم و ... است نیاز است ما نیز به سراغ راه‎اندازی بانک ژن برویم و این مرکز در برخی از دانشگاه‎ها و مراکز تحقیقاتی استان گلستان از طریق بودجه‎های استانی و با حمایت استانداری ایجاد شود.

رهنما با بیان اینکه بانک ژن گیاهی همسطحِ کشورهای آلمان و روسیه در ایران وجود ندارد، گفت: آزمایشگاه ژرم‎پلاسم گیاهی در سطح متوسط در کرج وجود دارد که بر روزی بخشی از گیاهان مانند غلات فعالیت دارد اما مؤسسات آلمان و روسیه بین‎المللی هستند و قالب محققان و پژوهشگران دنیا این مؤسسات را می‎شناسند و با آنها ارتباط دارند.

*ایجاد بانک ژن در امر تحقیق به دانشجویان کمک می‌کند

وی اذعان کرد: مؤسسه ژرم‎پلاست گیاهی یک آزمایشگاه و یا یک اتاق 20 متری نیست بلکه یک موزه تنوع جانوری و گیاهی در سطح وسیع است که می‎تواند محل بازدید بسیاری از پژوهشگران در سطح بین‎المللی و دانش‎آموزان و دانشجویان باشد.

دانشیار دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان بیان کرد: ایجاد بانک ژن در دانشگاه‎ها در امر مطالعه و تحقیق به دانشجویان کمک زیادی می‎کند و بسیاری از تحقیقات دانشگاهی که توسط دانشجویان انجام می‎شود کد گیاه و گونه‎ها معلوم نیست لذا در بانک ژن در تحقیقات دانشگاهی و پایان‎نامه‎ها هم حائز اهمیت است.

رهنما متذکر شد: شرایط استان گلستان خاص و ویژه است و با توجه به وضعیت ویژه استان گلستان و وجود جنگل‎های هیرکانی و اکوسیستم‎های بیابانی و مناطق خشک نیاز است که بانک ژن در استان گلستان راه‎اندازی شود تا تنوع و پوشش های مختلف گیاهی استان را پوشش دهد.

وی گفت: در حال حاضر امکانات موجود در دانشگاه‎های استان در حد آزمایشگاه است و در حد موزه نیست حال آنکه موزه گیاهپزشکی و یا جانوری باید در دانشگاه وجود داشته باشد تا به بهبود تحقیقات دانشجویان و جمع‎آوری نمونه‎های کمیاب کمک ‎کند.

دانشیار دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان موزه‎ها را محل کارآفرینی برشمرد و تأکید کرد: راه‎اندازی موزه‎های مختلف در دانشگاه‎ها موجب جذب دانش‎آموزان به رشته کشاورزی و تحقیق و تفحص آنها در این حوزه می‎شود.

رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان نیز در این خصوص در گفت‎وگو با خبرنگار فارس اظهار کرد: به مفهوم واقعی در کشور یک بانک ژن گیاهی تحت عنوان بانک ژن گیاهی ملی ایران وجود دارد که در مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال بذر است و مجلس شورای اسلامی مصوب کرده است در دل سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال بذر قرار بگیرد و این مؤسسه موظف به ایجاد بانک ژن گیاهی شده است.

ابوالفضل فرجی ادامه داد: ایجاد بانک ژن گیاهی کاری پرهزینه است و در خصوص بذر گندم نیاز است صدها نوع بذر گندم نگه‎داری و احیاء شود و هر سال کشت شود که این کار بسیار پرهزینه و وقت‎گیر است و تکنولوژی خاص خود را می‎طلبد.

وی بیان کرد: ما برای برخی از محصولات گیاهی با توجه به اهمیت آن محصول در استان‎ها بعضی از ژرم‎پلاسم‎ها را نگه‎داری می‎کنیم اما چه اشکالی دارد که دانشگاه‎ علوم کشاورزی گرگان در برخی موضوعات که مرکز تحقیقات گلستان کمتر ورود پیدا کرده فعالیت کند، یکی از این حوزه‎ها حوزه سبزی و صیفی است که دانشگاه با فعالیت در این بخش به استان کمک خواهند کرد.

رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان با بیان اینکه معمولاً دانشگاه‎ها به این حوزه‎ها ورود پیدا نمی‎کنند، افزود: با توجه به اینکه این کار در وظیفه‎مندی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان قرار ندارد دانشگاه‎ها برنامه به‎نژادی ندارند.

فرجی با بیان اینکه هدف دانشگاه‎ها بیشتر پرورش دانشجو است، ابراز کرد: رسیدن به بذر جدید 15 تا 20 سال به طول می‎انجامد و یکی از مشکلاتی که در دانشگاه‎ها وجود دارد  آن است که کارها ادامه‎دار و برنامه‎محور نیست.

*توقف ایجاد بانک ژن گیاهی در گلستان به‌دلیل مشکلات اعتباری

وی با بیان اینکه تأسیس بانک ژن گیاهی کار تخصصی است و به انرژی زیادی نیاز دارد، گفت: در استان تهران بانک ژن گیاهی وجود دارد، همچنین ما در راستای طرح پدافند غیرعامل و ایجاد بانک ژن گیاهی طرحی را به استانداری گلستان ارائه کردیم و مصوب شده است اما به دلیل مشکلات اعتباری هنوز اجرایی نشده است.

رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان با بیان اینکه ایجاد بانک ژن گیاهی مورد تأیید مسؤولان استانی قرار گرفته اما به دلیل مشکلات اعتباری هنوز به نتیجه نرسیده است، بیان کرد: ایجاد بانک ژن گیاهی به نگه‎داری بهتر ژرم‎پلاسم‎ها کمک می‎کند.

فرجی با توجه به تأثیر بانک ژن گیاهی در حوزه تحقیقات گفت: اگر واقعاً نگاه کاربردی و واقعی باشد و بانک ژن به این معنا نباشد که صرفاً دانشجویی پرورش داده شود و مقالاتی به چاپ برسد می‎توان ژرم‎پلاست‎ها را نگه‎داری کرد و به رقم‎های برتر دست یافت.

وی ابراز کرد: در بخش گندم 10 هزار نمونه گندم در مرکز تحقیقات گلستان وجود دارد و این نمونه‎ها در برنامه‎های به‎نژادی و دستیابی به رقم‎های با عملکرد بالا به ما کمک می‎کند.

*ضرورت تأسیس بانک ژن گیاهی برای نگه‎داری با کیفیت‎تر نمونه‌ها

 رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان در پاسخ به این پرسش که آیا در فقدان بانک ژن گیاهی نمونه‎های گیاهی در استان گلستان از بین می‎روند، پاسخ داد: ما این نمونه‎ها را در ایستگاه‎ها و انبارهای خود نگه‎داری می‎کنیم اما برای نگه‎داری با کیفیت‎تر تأسیس بانک ژن گیاهی ضرورت دارد.

فرجی ادامه داد: در دنیا 15 مرکز تحقیقات بین‎المللی وجود دارد که این مراکز، مؤسسات تحقیقاتی کشورها را از لحاظ فنی حمایت می‎کنند و یکی از این مراکز تحقیقاتی در کشور سوریه بود که در زمان حمله داعش فائو ژرم‎پلاسم‎هایی که در آنجا وجود داشت را توزیع کرد که در این راستا 600 رقم ژرم‎پلاست باقلا به استان گلستان ارسال شد و موجب شد سه رقم جدید باقلا تولید شود.

وی بیان کرد: ضرورت تأسیس بانک ژن گیاهی به این علت است که نمی‎توان این بذرها و نمونه‎های گیاهی را به مدت دو سال در جایی نگه‎داری کرد بلکه باید احیاء شوند.

رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان بر لزوم تأسیس بانک ژن گیاهی در استان گلستان تأکید کرد و اهمیت آن را به اندازه انرژی اتمی دانست.

فرجی ادامه داد: امروز امنیت غذایی در دنیا حرف نخست را می‎زند و اگر امنیت غذایی هر کشوری تأمین شود آسودگی و راحتی آن کشور را رقم خواهد زد، گرچه یکی از شعارهای ما نیز امنیت غذایی است و یکی از مهم‎ترین پایه‎های برخورداری از امنیت غذایی وجود بانک ژن و ژرم‎پلاست قوی است.

وی افزود: 90 درصد از آفات کشور در استان گلستان وجود دارد و خوشبختانه بذوری که در برخی محصولات مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته جزو بذور مقاوم هستند، در سال 1374 تولید گندم به دلیل کیفیت نامناسب یک سوم شد اما خوشبختانه امروز بذرهای گندم مقاوم هستند.

*انبارهای نگه‌داری ژرم‎پلاست در گلستان پیشرفته نیست

رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان تأکید کرد: در حال حاضر انبارهایی که برای ژرم‎پلاسم وجود دارد پیشرفته نیست و متعلق به چند دهه گذشته است، امروزه تمام دنیا برای ژرم‎پلاسم‎ها سرمایه‎گذاری می‎کنند و حتی مسائل امنیتی را برای آن لحاظ می‎کنند و هر کسی به راحتی نمی‎تواند به این ژرم‎پلاست‎ها دسترسی پیدا کند.

فرجی با اشاره به اینکه ایجاد بانک ژن گیاهی نیازمند سرمایه‎گذاری است، گفت: اگر گردش مالی کشاورزی استان 20 هزار میلیارد تومان باشد شاید با یک الی دو میلیارد تومان بتوان اقدامات خوبی را در بخش بانک ژن گیاهی و ژرم‎پلاست‎ها در استان گلستان انجام داد.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا ایجاد بانک ژن گیاهی جزو وظایف دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان است یا خیر، گفت: بنده در جریان این موضوع نیستم، این سؤال را مسؤولان دانشگاه علوم کشاورزی گرگان باید پاسخ بدهند.

/فارس