تخلیه پساب آلوده کارخانه ید به تالاب «اینچه»؛ تهدید استاندار برای تعطیلی کارخانه

به گزارش گلستان ۲۴؛ به نقل از تسنیم از گرگان، تخلیه پساب اسیدی و پرتوزا به تالاب اینچه در گلستان چند سالی هست که به مناقشه‌ای بین دوستداران محیط زیست و دولتی‌ها تبدیل شده است. مسئولان در گلستان همواره بر عدم آلایندگی و پرتوزا نبودن پساب کارخانه ید در استان تأکید کرده‌‌اند. حتی برخی‌ها از جمله اسماعیل مهاجر مدیرکل اسبق محیط زیست استان نیز خبرسازی در این باره را کار «‌اراذل و اوباش» می‌دانست.

این در حالی است که اسناد و مدارکی که بعضا در اختیار برخی رسانه‌ها از جمله خبرگزاری تسنیم قرار گرفته بود نشان می‌داد این پساب به شدت اسیدی و حاوی عناصر پرتوزاست. موضوعی که تا پیش از این کسی آن را نمی‌پذیرفت و مسئولان دولتی از صدر تا ذیل، منتقدان را متهم به باج‌خواهی، غرض‌ورزی و غیره می‌کردند.

سال 97 بود که موضوع آلایندگی پساب کارخانه ید در گلستان بالا گرفت. کار تا جایی پیش رفت که بازرسان سازمان انرژی اتمی هم به موضوع ورود کردند هرچند این سازمان پیش از این اتفاق هم از تذکرات جدی به این کارخانه خبر داده بود.

مدیرکل سابق حفاظت محیط زیست، رئیس سابق سازمان صنعت و بسیاری از مسئولان دولتی با این بهانه که در منطقه محروم سرمایه‌گذاری شده است، از رسانه‌ها می‌خواستند محافظه‌کارانه‌تر قلم بزنند. مدیرکل سابق محیط زیست استان معتقد بود این واحد صنعتی و معدنی، فاقد آلایندگی است و پساب آن دارای پرتوزایی نیست. از طرفی قوانلو، رئیس سابق سازمان صمت هم می‌گفت: چه کسی پیدا می‌شود که در یک منطقه محروم سرمایه‌گذاری و برای حدود 200 نفر شغل ایجاد کند.

البته پس از مدتی این انتقادات فروکش کرد و دیگر کسی کاری به کار این کارخانه نداشت. اگر هم رسانه‌ای یا کارشناسی مطلبی در این باره عنوان می‌کرد خیلی مورد توجه قرار نمی‌گرفت.

تا اینکه در روزهای اخیر شکسته شدن دایک حفاظتی که کارخانه برای محبوس کردن پساب ناشی از استخراج ید از اعماق زمین ایجاد کرده بود، خبرساز شد. اما نکته قابل تأمل در این اتفاق نه فقط ورود این پساب به حدود 300 هکتار از اراضی اطراف این کارخانه در شهرستان آق‌قلاست، بلکه اظهارنظرهای صریح محمدرضا کنعانی، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان است که آلایندگی این واحد را تأیید کرده و گفته میزان باریوم و آمونیوم موجود در این پساب بالاتر از حد مجاز است و باید خیلی سریع جمع‌آوری شود.

هادی حق شناس استاندار گلستان هم با بیان اینکه گلستان تنها تولیدکننده ید در کشور است، اظهارداشت: این استخراج باید بر اساس الزامات و استاندارهای محیط زیست انجام شود.

وی به برگزاری جلسه‌های متعدد با مدیران کارخانه کانسار خزر اشاره کرده و گفت: در یک سال گذشته نشست‌های متعددی با مدیران شرکت کانسار خزر داشتیم و دستورات لازم جهت رعایت نکات محیط زیستی به آنها ابلاغ شده که البته آنها نیز در حال اجرای موارد ذکر شده هستند.

حق شناس افزود: یکی از دیواره‌های سدی که شرکت برای محبوس‌سازی آب حاصل از استخراج ایجاد کرده بود شکسته شد و بخشی از این آب در پهنه حدود 300 هکتار از اراضی جاری شد. در نخستین اقدام دیواره شکسته شده نهایتا تا 24 ساعت مرمت شده و آبی که وارد اراضی منطقه شده باید به سرعت و با پمپ‌های قوی به پشت دیواره حفاظتی برگردانده شود.

وی بازگرداندن آب استحصال شده به اعماق زمین را از دیگر کارهایی دانست که واحد تولیدکننده ید در استان باید انجام دهد و گفت: این کار باید با نظارت محیط زیست و با استفاده از دو حلقه چاه موجود و حفر 3 حلقه چاه جدید انجام شود تا میزان آب استخراجی و تزریق شده به تعادل برسد.

محمدرضا کنعانی، مدیرکل حفاظت محیط زیست گلستان هم با تأیید آلایندگی کارخانه ید کانسار خزر اظهارداشت: ید محصولی استراتژیک است که فقط در استان گلستان و توسط دو واحد تولید و پساب آنها در تالاب اینچه برون تخلیه می‌شود که پارامترهای تخلیه این پساب با ضوابط و استانداردهای زیست محیطی همخوانی ندارد.

وی افزود: این دو واحد تولیدی از سال 97 در لیست صنایع آلاینده قرار دارند و پس از برگزاری چندین جلسه با آنها، سازمان محیط زیست روش تزریق پساب به اعماق زمان را ابلاغ کرد و این واحدها برنامه خود را برای این اقدام ارائه کرد که مورد تائید هم قرار گرفت.

وی ادامه داد: اقدامات خوبی طی یک سال گذشته انجام شده و مسیر 10 کیلومتری برای انتقال پساب و احداث 12 چاه در دستور کار قرار گرفت که چاه اول احداث شده و امیدواریم با تزریق این پساب به اعماق زمین مشکل آلایندگی این واحدها حل شود، اگر این اتفاق رخ دهد این دو واحد تولید ید از لیست صنایع آلاینده خارج خواهند شد.

سازمان حفاظت محیط زیست کارخانه کانسار خزر را در زمره صنایع آلاینده قرار داده و برای رفع آلایندگی آن تزریق آب استحصالی به اعماق زمین مورد تأیید قرار گرفته است. برای اینکار حدود 4 هکتار زمین در اختیار سرمایه‌گذار قرار گرفته اما تا‌کنون این کارخانه اقدامات خود را در این باره کامل نکرده است.

از سویی دیگر آسیب‌هایی که فعالیت این کارخانه به محیط‌زیست اطراف زده نیز در سال‌های اخیر بیشتر و بیشتر شده است. وسعت تالاب اینچه با تخلیه پساب کارخانه ید از 100 هکتار در یک دهه قبل به حدود 900 هکتار افزایش یافته و بخش زیادی از مراتع منطقه از بین رفته است. این در حالی است که این منطقه زیستگاه روباه ترکمنی که در معرض خطر انقراض قرار دارد.