کرونا از کجا به ایران آمد؟

به گزارش گلستان ۲۴؛ به نقل از بهداشت نیوز، مرکز تحقیقات ژنتیک دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی به سرپرستی دکتر حسین نجم آبادی، همگام با مراکز علمی بین المللی، ماهیت و ژنتیک دقیق ویروس کووید 19 را شناسایی کرد.

دکتر نجم آبادی با اعلام این خبر گفت: مرکز تحقیقات ژنتیک دانشگاه علوم بهزیستی از همان روزهای اول شیوع ویروس کووید 19 در کشور، تصمیم گرفت تا با دستیابی به گونه های مختلف ویروس کووید 19 که در کشور منجر به بیماری زایی شده اند، شناخت دقیقی از نحوه انتقال ویروس به کشور، قدرت بیماری زایی و نیز فراهم کردن بستر مناسب برای بکارگیری درمان های موثر و نیز واکسن هایی که به بازار عرضه خواهد شد را به دست آورد.

وی افزود: در جهت تحقق این هدف، با حمایت و تشویق معاون تحقیقات وزارت بهداشت و حوزه تحت نظارت این معاونت و نیز با همکاری بخش ویروس شناسی دانشگاه تهران و شبکه ویروس شناسی کشور ، حدود 50 نمونه از استان های مختلف کشور (اعم از تهران، قم، گرگان، مازنداران، خوزستان، گیلان، زاهدان و نیز کاشان) و در زمان­های مختلف از زمستان سال گذشته (98)، بهار، تابستان و اوایل پاییز امسال، با تکنیک پیشرفته توالی یابی نسل جدید، مورد بررسی ژنومیک قرار گرفت.

نجم آبادی تصریح کرد: منبع اولیه ویروس از اوایل دی ماه سال گذشته از استان ووهان کشور چین بود و نتایج حاصل از مطالعه بر نمونه های گرفته شده از استان های مختلف کشورمان نشان داد که منشأ دوم ویروس در کشور، از نوع اروپایی آن بوده که در اوایل اسفندماه سال گذشته (98)، از طریق اروپا به ایران وارد شده است.

وی توضیح داد: این مطالعه با گردآوری نمونه­ های متعدد، در دوره های زمانی متفاوت و از استان های مختلف کشور انجام شده و نتایج آن براساس داده ­های صحیح، مستند و با توجه به شواهد علمی و بر پایه دانش ژنتیک بدست آمده است که با بهره ‌گیری از این یافته ها می­توان به ماهیت دقیق­تر ویروس منتشر شده در کشور پی برد و این امکان را فراهم آورد که سیاست های حوزه سلامت در اتخاذ تصمیم درست بر پایه مستندات و شواهد علمی قابل اعتماد تبیین شود.

وی این مطالعه را در نوع خود منحصر بفرد و بسیار ارزشمند برشمرد، چرا که به اعتقاد نجم آبادی اولاً به دلیل صحت یافته های بدست آمده، دوماً به دلیل بکارگیری تکنیک پیشرونده توالی یابی کل ژنوم و سوماً به دلیل دسترسی به نمونه هایی از ویروس که از همان ماه های آغازین ورود به کشور باعث بیماری زایی شده اند، اطلاعات ما از ماهیت ژنوم ویروس از اسفند ماه تا آخرین ماه تابستان و نیز اوایل پاییز امسال را ارتقا بخشیده است.

به گفته سرپرست این تحقیق نکته حائز اهمیت و در خور توجه در خصوص ویروس کووید 19، از آنجا منشا می گیرد که در این خانواده ویروسی در مقایسه با سایر RNA ویروس ها، کمتر دچار تغییرات جهش زایی میشود و دلیل آن نیز دارا بودن آنزیم پلیمراز وابسته به RNA یا (RdRP) استکه سبب شده میزان جهش زایی آن پایین تر از ویروس انفلوانزا و سایر RNA ویروس ها باشد.

وی همچنین افزود: نکته قابل تامل دیگر آن است که تاکنون در پایگاه بین المللی GISAID که مرکز بارگذاری جهش های مختلف گزارش شده از تمام دنیا است، بالغ بر تعداد 80,000 ژنوم ویروس بارگذاری شده است و همچنین، تاکنون بیشتر از 350,000 تغییر مختلف ژنومی در نمونه های توالی یابی شده مشاهده شده است، اما اکثر این تغییرات از نظر عملکردی از اهمیت چندانی برخوردار نیستند و نقش چندانی در شیوع و شدت بیماری کرونا ندارند.

وی همچنین اظهار کرد: مطالعه انجام شده در مرکز تحقیقات ژنتیک دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی نشان می دهد که 14 تغییر ژنومی در بیش از 10 درصد نمونه ها رخ داده است که 10 تغییر از این 14 تغییر قبلا نیز در داده های جمعیت های دیگر مشاهده شده است و فقط  4  تغییر جدید در همان نواحی بوده که قبلا جهش دیده شده بود و نقش این 4 تغییر جدید در بیماریزایی هنوز بدرستی مشخص نیست.

نجم آبادی تاکید کرد: غیر از دو جهش مهم T22I و D164G، جهش جدیدی در ناحیه شاخک ویروس در مطالعه ما مشاهده نشد و در نمونه های بررسی شده در مرکز ما نیز جهش G164 به تدریج از اسفندماه افزایش یافته است و در حال حاضر جهش غالب نمونه های توالی یابی شده است.

وی افزود: اهمیت این ناحیه از ژنوم ویروس (spike) در اتصال ویروس به سلول میزبان است و همچنین محلی است که در تولید دارو و نیز واکسن موثر، هدف قرار می‌گیرد (Target zone).

نجم آبادی در عین حال گفت: نکته خوش بینانه در این مطالعه آن است که دو جهش اشاره شده T22I و D164G، هر دو خارج از ناحیه ای بنام RBD در شاخک ویروس است که در نتیجه، در تاثیرگذاری واکسن های تولید شده بر اساس این دو جهش مهم نخواهد بود.

وی افزود: همانگونه که قبلاً نیز اشاره شد، تغییر D164G از اواخر زمستان رو به افزایش بوده است (که در نمونه های بررسی شده از تیرماه تا مهرماه مشاهده شده)، که دلیل انتقال سریع ویروس در ماه های اخیر را نیز توجیه می کند.

وی همچنین گفت: مطالعات عملکردی اخیر که بر روی گونه جدید (تغییر یافته) صورت گرفته است و در ژورنال­های معتبر علمی به چاپ رسیده، نشان می دهند که مقدار ویروس در دستگاه تنفسی بیماران افزایش یافته و سرعت انتقال آن بیشتر شده، اما شواهدی دال بر افزایش شدت بیماریزایی آن مشاهده نشده است.

نجم آبادی در پایانت صریح کرد: مطالعه اخیر که همگام با مطالعات سایر کشورها انجام گرفته است، نشان می دهد، برای شناسایی به موقع تغییر در ساختار و سیر گردش ویروس در طول زمان، نیاز به ادامه  توالی یابی تعداد بیشتری ویروس با روش توالی یابی نسل جدید است، تا هر چه سریعتر بتوان به تشخیص گونه جهش یافته جهت اتخاذ اقدامات درمانی مناسب دست یافت.

 دکتر نجم آبادی و تیم علمی تحت مدیریت وی در مرکز تحقیقات ژنتیک دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی و  مرکز ژنومیک کشوری (ایرانوم) طی ماه های گذشته در جهت شناسایی ماهیت ژنومی ویروس کووید فعالیت داشته اند.