کُمای ۱۳ ساله تنها بندرخصوصی کشور؛ " خواجه‌نفس" نفس‌های آخر را می‌کشد

به گزارش گلستان ۲۴ ؛ حدود 13 سال پیش سازمان بنادر و دریانوردی کشور مجوز احداث نخستین و تنها بندرتجاری خصوصی کشور را در ساحل خواجه‌نفس استان گلستان صادر کرد. مجوزی که به رغم تمدیدهای مکرر راه به جایی نبرد. اصولا احداث بندر جزو صنایع گرانقیمت به‌شمار می‌رود و در چنین مواردی، پروژه در مدت 5 سال تکمیل و به بهره‌برداری می‌رسد. اما انگار داستان پروژه‌های بزرگ در استان گلستان جور دیگری رقم می‌خورد.

 13 سال است که مردم این استان به ویژه ساحل‌نشینان خزر در رویای دیدن کشتی شب و روزها را سپری می‌کنند. با اینکه در دهه‌های گذشته بنادر گز و ترکمن و شهر گمیش‌تپه به دلیل تجارت دریایی به ویژه با روس‌ها از رونق اقتصادی خوبی برخوردار بودند، حالا حدود 80 سال است که مردمانشان دیگر صدای سوت کشتی را نمی‌شنوند. حتی پیرمردها هم سوت کشتی‌ها را فراموش کرده‌اند و فقط تصاویری گنگ و مبهم از آن دوران به خاطر می‌آورند.

حدود یکصد کیلومتر خط ساحلی در استان گلستان وجود دارد که می‌تواند حداقل در زمینه گردشگری و تفریحی مورد استفاده قرار بگیرد، اما همانطور که معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری گلستان می‌گوید: این استان نفعی از این ظرفیت خدادادی نبرده است.

خشت کجی که سرمایه‌گذار گذاشت

به دلایل فنی از جمله حجم بالای رسوب‌گذاری و پسروی آب دریای خزر، امکان احیاء بنادر ترکمن و گز برای کاربری‌های تجاری وجود ندارد و مسئولان تشخیص داده‌اند می‌شود در این بنادر پروژه‌های گردشگری تعریف کرد. هرچند در این زمینه هم استان گلستان در مقایسه با استان‌های همجوار از سرمایه‌گذاری محروم بوده است.

رویای بازگشت رونق اقتصادی به بنادر استان موجب شد تا در سال‌های میانی دهه 80 مسئولان به فکر احداث بندرتجاری بی‌افتند. مطالعات اولیه توسط پیمانکار انجام شد و سرمایه‌گذاری که گفته می‌شود اهلیت لازم را نداشت، کار را آغاز کرد. سازمان بنادر و دریانوردی کشور هم خود را کنار کشید و حتی کار مطالعات امکان‌سنجی را هم به پیمانکار واگذار کرد. در این مطالعات خواجه‌نفس بهترین گزینه برای احداث بندر تجاری شناخته و 176 هکتار از عرصه به سرمایه‌گذار داده شد.

 خشت اول را سرمایه گذار و سازمان بنادر و دریانوردی کج گذاشتند و پس از 13 سال همچنان مردم این استان را اسیر پروژه‌ای کردند، که از آن آبی گرم نمی‌شود.

در این سال‌ها البته مسئولان بیکار ننشستند و وعده‌های بسیاری برای اتمام این پروژه به مردم دادند، اما این وعده‌ها تنها سرابی بیش نبود و حالا سال‌هاست که از آن زمان می‌گذرد و بندری هم در خواجه‌نفس ایجاد نشده است. مسئولان می‌گویند امسال تکلیف این پروژه را مشخص می‌کنند.

گلستان بهره‌ای از سواحل نبرده است

معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری گلستان با بیان اینکه این استان ظرفیت خوبی در حوزه حمل و نقل دریایی از بعد بار و مسافری دارد، می گوید: با وجود این ظرفیت بزرگ گلستان تنها استانی است که ساحل دارد اما بهره‌ای از آن نبرده است. در سال‌های گذشته به دلیل مشکلات و موانعی نتوانستیم بندری در استان داشته باشیم و شرایط به گونه‌ای است که تنها می‌توانیم در خواجه‌نفس و گمیش‌تپه به دنبال احداث این پروژه باشیم.

آنه محمد غراوی معتقد است دربرخی از پروژه‌ها در این استان " دوباره کاری" شده و وقت و هزینه زیادی هم از استان گرفته است. او می‌گوید برای اینکه این اتفاق برای بار دیگر درمورد خواجه‌نفس یا هر نقطه دیگری از سواحل استان رخ ندهد، کارها باید براساس ضوابط سازمان بنادر و دریانوردی پیگیری شود.

او تأکید می‌کند که این، سازمان بنادر و دریانوردی است که باید مطالعات دقیقی در سواحل استان انجام داده و نقاطی که قابلیت احداث بندر دارند را مشخص کند. کاری که تا به حال انجام نشده و سازمان بنادر و دریانوردی نیز یک ریال از اعتبارات ملی خود را برای احداث بندر در این استان هزینه نکرده است.

معاون عمرانی استاندار با بیان اینکه احداث بندر در استان جزو اولویت‌های اصلی امسال است، می گوید: هنوز سازمان بنادر یک بندر در استان احداث نکرده است، چگونه توقع داریم که بخش خصوصی این کار را انجام دهد.

با اینکه آمار درستی از میزان صادرات استان که از بنادر و مرزهای دیگر کشور انجام می‌شود، وجود ندارد اما رئیس اسبق اتاق بازرگانی گرگان گفته بود حدود 60 درصد باری که از بندرامیرآباد در استان مازندران به کشورهای منطقه آسیای میانه صادر می‌شود، متعلق به تجار و بازرگانان گلستانی است. بسیاری از کالاها و محصولات این استان برای صادرات باید چند صد کیلومتر مسافت را طی کند و برای بارگیری به بندرامیرآباد برسد. در حالیکه بندر خواجه نفس می‌توانست هزینه صادرات را کاهش دهد زیرا کوتاه ترین مسیر دریایی با کشورهای CIS را داراست.

شروط سازمان بنادر برای سرمایه‌گذار

با این حال الله‌یار اسعدی، مدیرکل بنادر و دریانوردی استان گلستان توپ را در زمین سرمایه‌گذار می‌اندازد و می‌گوید: نخستین سرمایه‌گذار این پروژه حدود 13 سال قبل مطالعاتی انجام داد که سازمان نقشی در آن نداشت و براساس آن، خواجه‌نفس بهترین گزینه برای احداث بندرتجاری بود. پس از اینکه سرمایه‌گذار نتوانست کاری از پیش ببرد، از سال 90 سرمایه‌گذار دیگری وارد میدان شد. در این سال‌ها سازمان طی  2 مرحله مجوز را تمدید کرد اما سرمایه‌گذار به جز فرصت‌سوزی کاری انجام نداد.

آنطور که اسعدی می‌گوید: سازمان بنادر و دریانوردی برای سرمایه‌گذار شروطی گذاشته که به آن تمکین نکرده است. به‌روزرسانی مطالعات فنی و مهندسی و تهیه مطالعات توجیه اقتصادی پروژه از جمله این شروط اعلام شده است. همچنین براساس خواسته سازمان بنادر سرمایه گذار باید تعهد بدهد که دولت متضمن سرمایه‌گذاری آنان نیست. مواردی که سرمایه‌گذار به آن تن نمی‌دهد و همین مسئله سال‌ها است که پروژه را کُما برده است.

اعتراف مدیرکل

مدیرکل بنادر و دریانوردی استان با اشاره به پسروی آب خزر هم می‌افزاید: مطالعات اولیه مربوط به 13 سال قبل است و آن زمان امکان احداث بندر در این نقطه وجود داشت اما از آن زمان تاکنون شرایط دچار تغییرات زیادی شده و آب دریا نیز به شدت پسروی کرده است. شاید در مطالعات جدید امکان احداث بندر در خواجه‌نفس وجود نداشته باشد. برای همین به‌روزرسانی مطالعات یک امر ضروری است.

او می گوید: استاندار جلساتی درباره این پروژه داشته و به احتمال فراوان امسال تصمیمی در مورد آن گرفته می‌شود اما در صورتی که این روند تداوم داشته باشد بعید است که گلستان بتواند دارای یک بندرتجاری شود.

مردم گلستان دیگر به پروژه‌هایی که عناوین دهان پُرکنی دارند اما هیچ‌وقت اجرایی نمی‌شوند، عادت کرده‌اند. به نظر می‌رسد باید پرونده بندرخواجه‌نفس را هم مانند بسیاری از پروژه‌های ریزو درشت دیگر بست و آن را به فراموشی سپرد.

انتهای پیام/