شوراهای گلستان اسیر بی‌برنامگی/لزوم ورود به مسائل فرهنگی واجتماعی

به گزارش گلستان ۲۴ ؛ هرا بهرامی: نقش و جایگاه شور و مشورت در تصمیم گیری های کلیدی و مهم هم در آموزه های دینی و قرآنی مورد توجه ویژه قرار گرفته و هم نظام جمهوری اسلامی ایران با تشکیل شوراهای اسلامی شهر و روستا به فعالیت شورایی در کشور رسمیت بخشیده است.

در واقع شوراهای اسلامی شهر و روستا که نهادی برگرفته از انتخابات مردمی است تلاش دارد از شوراییان به عنوان پل ارتباطی بین دولت و مردم در جهت بهبود امور در اداره شهرها و روستاها بهره بگیرید.

این نهاد نه چندان نوپا در دو دهه گذشته با چالش های بسیاری مواجه بوده اما به بسیاری به بهبود وضع موجود و اصلاح قوانین این حوزه امید بسته اند.

چگونگی عملکرد هشت ماهه شوراهای اسلامی شهرها و روستاهای گلستان را از مدیران این حوزه و کارشناسان جویا شدیم و آن ها به نقاط ضعف و قوت این نهاد اشاره کردند و چالش های موجود در بهبود عملکرد را برشمردند.

ظرفیت های قانونی شوراهای شهر افزایش یافت

ابتدا سرپرست دفتر شهری و امور شوراهای استانداری گلستان به نقاط قوت و ضعف شوراهای اسلامی شهر در دوره پنجم در گلستان اشاره کرده و  اظهار کرد: اگرچه ۸۰ اعضای شوراهای دوره چهارم در گلستان سابقه حضور در دوره های قبلی شورا را داشتند اما این رقم در این دوره به ۴۵ درصد رسیده است.

طیبه خلیلی از افزایش سطح تحصیلات و جوان بودن اعضای شوراهای شهر در گلستان به عنوان عاملی برای پویایی بیشتر شوراهای اسلامی استان نام برد و یادآور شد: با اصلاح قانون شوراها در دولت تدبیر و امید و تشکیل کمیته تحقیق و تفحص از شهرداری ها، به ظرفیت های قانونی شوراهای شهر افزوده شد.

نبود و یا حضور بسیار محدود و منفعل اعضای شوراها در کارگروه‌ها و کمیته ‌های تصمیم‌ گیرنده در خصوص مدیریت شهری یکی از چالش های اصلی استوی با یادآوری این که در گذشته اعضای شورا اجازه دخالت مستقیم در امور شهرداری را نداشتند و از نظر قانونی این کار ممنوع بود، افزود: تشکیل کمیته تحقیق و تفحص ظرفیت قانونی و فرصت مناسبی را برای شوراها برای تقویت بُعد نظارتی بر شهرداری ها ایجاد کرده است.

سرپرست دفتر شهری و امور شوراهای استانداری گلستان از عضویت اعضای شورای اسلامی شهر در شوراهای تطبیق به عنوان یک فرصت جدید نام برد و ادامه داد: در گذشته اعضای شورا عضو شوراهای تطبیق نبودند و مصوبات شوراها در غیاب آن ها در فرمانداری ها بررسی می شد.

وی از افزایش کمک های دولت تدبیر و امید به شهرداری های استان در سال گذشته خبر داد و بیان کرد: سال ۹۶ با افزایش ۲۹ درصدی نسبت به سال ۹۵ دولت تدبیر و امید یک میلیارد و ۲۹۴ میلیون تومان به شهرداری های استان در تامین زیرساخت ها، قیر و بند واو تبصره ۶ و همچنین ارزش افزوده کمک کرد.

چالش دخالت شوراییان در عزل و نصب ها در شهرداری

وی با یادآوری این که امسال سه روستای استان به شهر ارتقاء یافتند به آسیب های موجود در شوراها و شهرداری های استان اشاره و تصریح کرد: در این دوره (دوره پنجم) به دلیل عدم آشنایی اعضای شورا به وظایف قانونی، شاهد دخالت شوراییان در عزل و نصب ها در شهرداری و حوزه نیروی انسانی بودیم که با مکاتبه و تذکر مدیریت شد.

خلیلی با بیان این که در این دوره خوشبختانه تاکنون تخلف عضو ضورای شهر که به حل اختلاف ارجاع شود، نداشته ایم، یادآور شد: در دوره چهارم شاهد اختلافات شدید اعضای شورا با شهرداران بودیم اما در این دوره تاکنون اختلاف حاد بین اعضای شورا و شهرداران ۳۱ شهر استان وجود نداشته است.

وی عملکرد هشت ماهه این دوره شوراهای شهر استان را مثبت ارزیابی کرد و گفت: چون سطح تحصیلات ۱۷۵ عضو شورای اسلامی شهرهای استان نسبت به دوره های قبل افزایش پیدا کرده و تحصیلات خیلی از اعضای شورا مرتبط با حوزه مدیریت شهری است، انتظار داریم شوراها پویاتر عمل کنند.

وی با تاکید بر این که شوراهای اسلامی باید بیش از پیش به مسائل و موضوعات فرهنگی و اجتماعی ورود کنند، متذکر شد: هم اکنون خیلی از شهرهای استان دچار معضل حاشیه نشینی هستند و شوراها باید به مباحث بازآفرینی شهری اهتمام بیشتری داشته باشند.

خلیلی خاطرنشان کرد: طبق قانون شوراها ملزم به تشکیل کمیسیون های مختلف هستند و در کنار توجه به پروژه های گردشگری و ایجاد درآمد پایدار در شهرداری ها با استفاده از مشاوران و نخبگان در مدیریت شهری در این زمینه فعال تر شوند.

در ادامه مدیرکل امور روستایی و شوراها استانداری گلستان هم به نقاط ضعف و قوت شوراهای دوره پنجم در گلستان اشاره کرده و  اظهار کرد: مهم ترین حُسن فعالیت شوراهای اسلامی روستاها، واگذاری امور مردم به مردم و نمایندگان آنهاست.

گلایه از نبود اعتبار خاص برای آموزش اعضای شورا

علی نصیبی بیان کرد: تجربه ثابت کرده است شوراهای اسلامی چون از جنس مردم خود روستا هستند زمینه مشارکت بیشتر مردم را در قالب کارگروه ها فراهم می کنند و علاوه بر آن در امورات عمرانی، تعریض و همکاری در اجرای پروژه های عمرانی مرتبط با فضای سبز روستایی و ... حضور اعضای شورا می تواند کار را تسهیل کند.

وی به دغدغه های موجود در حوزه شوراهای اسلامی روستاهای استان هم اشاره کرد و گفت: اعضای شورا با رای روستاییان انتخاب می شوند اما عمدتا این عزیزان از آموزش بی بهره اند و اعتبار خاصی برای آموزش شوراهای روستایی وجود ندارد.

نصیبی به چالش عدم اطلاع بعضی از اعضای شوراهای اسلامی روستا در گلستان با شرح وظایفشان اشاره و تصریح کرد: سال گذشته حد فاصل خرداد (زمان برگزاری انتخابات) تا شهریور (آغاز فعالیت دوره پنجم) اداره کل امور روستایی و شوراهای استانداری گلستان با بهره گیری از تجربیات کارشناسانی که در دوره های آموشی وزارت کشور شرکت کرده بودند، به تشریح وظایف مربوط به شوراها اقدام کرد.

وی از برگزاری دوره آموزشی برای دهیاران و روسای شوراهای روستایی استان همزمان با روز شوراها خبر داد و افزود: بعد از ماه مبارک رمضان کارگاه های آموزشی خاص شوراهای روستایی و همایش آموزشی با حضور تمام سه هزار و ۱۶۱ عضو شورای روستاهای گلستان برگزار می شود.

عدم توجه به شوراهای فرادستی

مدیرکل امور روستایی و شوراهای استانداری گلستان به دیگر چالش های موجود در این حوزه هم اشاره کرد و ادامه داد: عدم توجه به شوراهای فرادستی مانند شورای بخش و شهرستان یکی دیگر از چالش هاست چراکه آن ها هم نمایندگان مردم هستند و وظایف خاصی در قانون برای آن ها تعیین شده و بعضا شاهد عدم توجه در ایفا نقش آن ها هستیم.

وی چالش دیگر این حوزه را هم برشمرد و اضافه کرد: به رغم تاکیدات مسئولان ارشد استان و نگاهس که در کشور وجود دارد، جایگاه شوراهای اسلامی از سوی ادارات و دستگاه های اجرایی به رسمیت شناخته نمی شود و دستگاه های اجرایی همکاری لازم را با اعضای شوراهای روستایی ندارند.

نصیبی به چالش اختلاف درون شورایی به ویژه در شوراهای پنج نفره روستایی گلستان اشاره و بیان کرد: هرچند اختلافات درون شورایی اثرات منفی بر عملکرد شوراها دارد اما متاسفانه شاهد چنین موضوعاتی هستیم و گاها اختلافات قومیتی هم در برخی روستاها وجود دارد که اگر مدیریت نشود می تواند در تصمیمات شوراها تاثیرگذار باشد.

وی از عدم آگاهی اعضای شوراهای اسلامی روستاها به قوانین حوزه ماموریت به عنوان چالش دیگر نام برد و گفت: حدود ۴۳ درصد اعضای شوراهای روستایی گلستان زیردیپلم هستند و این خود یک چالش جدی در این حوزه است.

نصیبی متذکر شد: در مجموع حضور شوراهای روستایی را مفید می دانیم و انتظار داریم با رفع نقایص موجود و بهره گیری از ظرفیت شوراهای روستایی بتوانیم باری را از دوش دولت برداریم.

 محدودیت در اعتبارات و اختیارات شوراها

اما به نظر می رسد تنگناها و مشکلات شوراها در این موارد خلاصه نمی ‌شود، یک کارشناس ارشد برنامه‌ ریزی شهری دراین‌باره اظهار کرد: محدودیت و نبود اختیارات و اعتبارات حقوقی و مالی لازم در مقایسه با مسئولیت و شرح وظایف محوله در قانون،عدم همکاری دستگاه‌های اجرایی با شوراها و بی‌توجهی به خواسته‌های آن و همچنین وجود نواقص قانونی از چالش‌های فراروی شوراهاست.

تشکیل کمیته تحقیق و تفحص ظرفیت قانونی و فرصت مناسبی را برای شوراها برای تقویت بُعد نظارتی بر شهرداری ها ایجاد کرده استعلی خدادادی به نبود مرجع مشخص جهت بررسی و پیگیری اختلافات حقوقی شوراها با اشخاص حقیقی و حقوقی و عدم‌ حمایت از شوراها در پیگیری خواسته‌های عمومی و مصوبات شورا به ‌ویژه در محاکم حقوقی و قضائی اشاره و تصریح کرد: محدودیت سطوح مکاتبات و پیگیری شوراهای شهر و روستا و همچنین ضعف در ساختار اداری و تشکیلات اداری شوراها (نحوه تشکیل جلسات، غیبت اعضاء و رسمیت جلسات، سلب عضویت، اکثریت مطلق و نسبی و...) هم‌اکنون گریبان گیر شوراهاست.

وی از نبود ابزار قانونی در شوراها جهت اعمال بُعد نظارت بر عملکرد دستگاه‌های اجرایی حسب وظایف محوله به ‌عنوان چالش دیگر یاد کرد و گفت: نبود و یا حضور بسیار محدود و منفعل اعضای شوراها در کارگروه‌ها و کمیته ‌های تصمیم‌ گیرنده در خصوص مدیریت شهری و توزیع منابع مالی و اعتباری در سطوح مختلف و همچنین کمبود منابع مالی پایدار برای اداره امور شهرها و روستاها و بنیه مالی ضعیف بیشتر شهرداری‌های استان و کشور از دیگر چالش هاست.

اعمال نفوذ مراجع مختلف در تصمیم گیری شوراها

خدادادی نقص در قوانین مربوط به شرایط ثبت‌ نام کاندیداها، نحوه برگزاری تبلیغات و انتخابات و بی‌ تجربگی منتخبین با مدیریت مشارکت شهرها و روستاها و محدودیت و ضعف در فعالیت شوراهای فرادستی (شوراهای شهرستان، استان و شورای عالی استان‌ها) را مانع بزرگ برای فعالیت شوراها دانست و خاطرنشان کرد: پایین بودن سطح دانش و آگاهی کارکنان شهرداری‌ها و ساختار نامناسب سازمانی در شهرداری ‌ها و دخیل کردن برخی خواسته‌ها و انتظارات قومی و محلی و اعمال ‌نفوذ مراجع مختلف در تصمیم ‌گیری‌های شوراها از دیگر چالش‌های موجود در این حوزه است.

وی به چالش عدم کارآیی و به روز نبودن برخی قوانین (با قدمت طولانی) در زمینه مدیریت شهری به ‌ویژه در شهرداری‌ها در مقابل رشد سریع و متنوع ساختارهای توسعه در شرایط فعلی اشاره و اضافه کرد: پایین بودن سطح فرهنگ مشارکت و فعالیت شورایی در تصمیم ‌گیری‌ها، پیگیری و انجام امور محوله در بین برخی منتخبان شوراها و... نیز در چالش‌ها و موانع پیش رو برای فعالیت مؤثر شوراها در مدیریت شهری است.

به گفته وی حمایت و پشتیبانی دستگاه‌های اجرایی از مصوبات و پیگیری قانونی شوراها و کمک و مساعدت به آن‌ها در جهت تحقق اهداف توسعه نظام، انجام فعالیت‌های فرهنگی و ارتقاء سطح فرهنگ عمومی جامعه در پذیرش و التزام به فعالیت در چهارچوب نظام ‌های شورایی در سطوح مختلف از موضوعاتی است که در صورت تحقق می ‌تواند به بهره‌ وری بهتر از عملکرد شوراییان منجر شود.

هرچند به نظر می رسد روزمرگی و بی برنامگی مهم ترین چالش شوراهای اسلامی شهر و روستا در گلستان است اما آشنا نبودن اعضای شورا با قوانین و وظایف محوله و به رسمیت شناخته نشدن فعالیت شوراها توسط دستگاه های اجرایی بر کارآمد نبودن شوراها در استان افزوده است.